Текущая версия |
Ваш текст |
Строка 519: |
Строка 519: |
|
| |
|
| == Глава 6 == | | == Глава 6 == |
| .. ṣaṣṭho'dhyāyaḥ .. <br /> <br />
| |
| .. buddhiyogaḥ .. <br /> <br />
| |
| śrīgajānana uvāca ..<br />
| |
| īdṛśaṁ viddhi me tattvaṁ madgatenāntarātmanā .<br />
| |
| yajjñātvā māmasandigdhaṁ vetsi mokṣyasi sarvagam ..1 ..<br />
| |
| tatte'haṁ śṛṇu vakṣyāmi lokānāṁ hitakāmyayā .<br />
| |
| asti jñeyaṁ yato nānyanmukteśca sādhanaṁ nṛpa ..2 ..<br />
| |
| jñeyā matprakṛtiḥ pūrvaṁ tataḥ syāṁ jñānagocaraḥ .<br />
| |
| tato vijñānasampattirmayi jñāte nṛṇāṁ bhavet ..3 ..<br />
| |
| kvanalau khamahaṅkāraḥ kaṁ cittaṁ dhīsamīraṇau .<br />
| |
| ravīndū yāgakṛccaikādaśadhā prakṛtirmama ..4 ..<br />
| |
| anyāṁ matprakṛtiṁ vṛddhā munayaḥ saṁgiranti ca .<br />
| |
| tathā triviṣṭapaṁ vyāptaṁ jīvatvaṁ gatayānayā ..5 ..<br />
| |
| ābhyāmutpādyate sarvaṁ carācaramayaṁ jagat .<br />
| |
| saṁgādviśvasya saṁbhūtiḥ paritrāṇaṁ layo'pyaham ..6 ..<br />
| |
| tattvametanniboddhuṁ me yatate kaścideva hi .<br />
| |
| varṇāśramavatāṁ puṁsāṁ purā cīrṇena karmaṇā ..7 ..<br />
| |
| sākṣātkaroti māṁ kaścidyatnavatsvapi teṣu ca .<br />
| |
| matto'nyannekṣate kiṁcinmayi sarvaṁ ca vīkṣate ..8 ..<br />
| |
| kṣitau sugandharūpeṇa tejorūpeṇa cāgniṣu .<br />
| |
| prabhārūpeṇa pūṣṇyabje rasarūpeṇa cāpsu ca ..9 ..<br />
| |
| dhītapobalināṁ cāhaṁ dhīstapobalameva ca .<br />
| |
| trividheṣu vikāreṣu madutpanneṣvahaṁ sthitaḥ ..10 ..<br />
| |
| na māṁ vindati pāpīyānmāyāmohitacetanaḥ .<br />
| |
| trivikārā mohayati prakṛtirme jagattrayam ..11 ..<br />
| |
| yo me tattvaṁ vijānāti mohaṁ tyajati so'khilam .<br />
| |
| anekairjanmabhiścaivaṁ jñātvā māṁ mucyate tataḥ ..12 ..<br />
| |
| anye nānāvidhāndevānbhajante tānvrajanti te .<br />
| |
| yathā yathā matiṁ kṛtvā bhajate māṁ jano'khilaḥ ..13 ..<br />
| |
| tathā tathāsya taṁ bhāvaṁ pūrayāmyahameva tam .<br />
| |
| ahaṁ sarvaṁ vijānāmi māṁ na kaścidvibudhyate ..14 ..<br />
| |
| avyaktaṁ vyaktimāpannaṁ na viduḥ kāmamohitāḥ .<br />
| |
| nāhaṁ prakāśatāṁ yāmi ajñānāṁ pāpakarmaṇām ..15 ..<br />
| |
| yaḥ smṛtvā tyajati prāṇamante māṁ śraddhayānvitaḥ .<br />
| |
| sa yātyapunarāvṛttiṁ prasādānmama bhūbhuja ..16 ..<br />
| |
| yaṁ yaṁ devaṁ smaranbhaktyā tyajati svaṁ kalevaram .<br />
| |
| tattatsālokyamāyāti tattadbhaktyā narādhipa ..17 ..<br />
| |
| ataścāharniśaṁ bhūpa smartavyo'nekarūpavān .<br />
| |
| sarveṣāmapyahaṁ gamyaḥ srotasāmarṇavo yathā ..18 ..<br />
| |
| brahmaviṣṇuśivendrādyām̐llokānprāpya punaḥ patet .<br />
| |
| yo māmupaityasaṁdigdhaḥ patanaṁ tasya na kvacit ..19 ..<br />
| |
| ananyaśaraṇo yo māṁ bhaktyā bhajati bhūmipa .<br />
| |
| yogakṣemau ca tasyāhaṁ sarvadā pratipādaye ..20 ..<br />
| |
| dvividhā gatiruddiṣṭā śuklā kṛṣṇā nṛṇāṁ nṛpa .<br />
| |
| ekayā paramaṁ brahma parayā yāti saṁsṛtim ..21 ..<br /> <br />
| |
| iti śrīmadgaṇeśagītāsūpaniṣadarthagarbhāsu yogāmṛtārthaśāstre śrīgaṇeśapurāṇe uttarakhaṇḍe gajānanavareṇyasaṁvāde buddhiyogo nāma ṣaṣṭho'dhyāyaḥ ..
| |
|
| |
| == Глава 7 == | | == Глава 7 == |
| .. saptamo'dhyāyaḥ .. <br /> <br />
| |
| .. upāsanā yogaḥ .. <br /> <br />
| |
| vareṇya uvāca ..<br />
| |
| kā śuklā gatiruddiṣṭā kā ca kṛṣṇā gajānana .<br />
| |
| kiṁ brahma saṁsṛtiḥ kā me vaktumarhasyanugrahāt ..1 ..<br />
| |
| śrīgajānana uvāca ..<br />
| |
| agnirjyotirahaḥ śuklā karmārhamayanaṁ gatiḥ .<br />
| |
| cāndraṁ jyotistathā dhūmo rātriśca dakṣiṇāyanam ..2 ..<br />
| |
| kṛṣṇaite brahmasaṁsṛtyoravāpteḥ kāraṇaṁ gatī .<br />
| |
| dṛśyādṛśyamidaṁ sarvaṁ brahmaivetyavadhāraya ..3 ..<br />
| |
| kṣaraṁ pañcātmakaṁ viddhi tadantarakṣaraṁ smṛtam .<br />
| |
| ubhābhyāṁ yadatikrāntaṁ śuddhaṁ viddhi sanātanam ..4 ..<br />
| |
| anekajanmasaṁbhūtiḥ saṁsṛtiḥ parikīrtitā .<br />
| |
| saṁsṛtiṁ prāpnuvantyete ye tu māṁ gaṇayanti na ..5 ..<br />
| |
| ye māṁ samyagupāsante paraṁ brahma prayānti te .<br />
| |
| dhyānādyairupacārairmāṁ tathā pañcāmṛtādibhiḥ ..6 ..<br />
| |
| snānavastrādyalaṁkārasugandhadhūpadīpakaiḥ .<br />
| |
| naivedyaiḥ phalatāṁbūlairdakṣiṇābhiśca yo'rcayet ..7 ..<br />
| |
| bhaktyaikacetasā caiva tasyeṣṭaṁ pūrayāmyaham .<br />
| |
| evaṁ pratidinaṁ bhaktyā madbhakto māṁ samarcayet ..8 ..<br />
| |
| athavā mānasīṁ pūjāṁ kurvīta sthiracetasā .<br />
| |
| athavā phalapatrādyaiḥ puṣpamūlajalādibhiḥ ..9 ..<br />
| |
| pūjayenmāṁ prayatnena tattadiṣṭaṁ phalaṁ labhet .<br />
| |
| trividhāsvapi pūjāsu śreyasī mānasī matā ..10 ..<br />
| |
| sāpyuttamā matā pūjānicchayā yā kṛtā mama .<br />
| |
| brahmacārī gṛhastho vā vānaprastho yatiśca yaḥ ..11 ..<br />
| |
| ekāṁ pūjāṁ prakurvāṇo'pyanyo vā siddhimṛcchati .<br />
| |
| madanyadevaṁ yo bhaktyā dviṣanmāmanyadevatām ..12 ..<br />
| |
| so'pi māmeva yajate paraṁ tvavidhito nṛpa .<br />
| |
| yo hyanyadevatāṁ māṁ ca dviṣannanyāṁ samarcayet ..13 ..<br />
| |
| yāti kalpasahasraṁ sa nirayānduḥkhabhāk sadā .<br />
| |
| bhūtaśuddhiṁ vidhāyādau prāṇānāṁ sthāpanaṁ tataḥ ..14 ..<br />
| |
| ākṛṣya cetaso vṛttiṁ tato nyāsaṁ upakramet .<br />
| |
| kṛtvāntarmātṛkānyāsaṁ bahiścātha ṣaḍaṅgakam ..15 ..<br />
| |
| nyāsaṁ ca mūlamantrasya tato dhyātvā japenmanum .<br />
| |
| sthiracitto japenmantraṁ yathā gurumukhāgatam ..16 ..<br />
| |
| japaṁ nivedya devāya stutvā stotrairanekadhā .<br />
| |
| evaṁ māṁ ya upāsīta sa labhenmokṣamavyayam ..17 ..<br />
| |
| ya upāsanayā hīno dhiṅnaro vyarthajanmabhāk .<br />
| |
| yajño'hamauṣadhaṁ manro'gnirājyaṁ ca havirhutam ..18 ..<br />
| |
| dhyānaṁ dhyeyaṁ stutiṁ stotraṁ natirbhaktirupāsanā .<br />
| |
| trayījñeyaṁ pavitraṁ ca pitāmahapitāmahaḥ ..19 ..<br />
| |
| oṁkāraḥ pāvanaḥ sākṣī prabhurmitraṁ gatirlayaḥ .<br />
| |
| utpattiḥ poṣako bījaṁ śaraṇaṁ vāsa eva ca ..20 ..<br />
| |
| asanmṛtyuḥ sadamṛtamātmā brahmāhameva ca .<br />
| |
| dānaṁ homastapo bhaktirjapaḥ svādhyāya eva ca ..21 ..<br />
| |
| yadyatkaroti tatsarvaṁ sa me mayi nivedayet .<br />
| |
| yoṣito'tha durācārāḥ pāpāstraivarṇikāstathā ..22 ..<br />
| |
| madāśrayā vimucyante kiṁ madbhaktyā dvijādayaḥ .<br />
| |
| na vinaśyati madbhakto jñātvemā madvibhūtayaḥ ..23 ..<br />
| |
| prabhavaṁ me vibhūtiśca na devā ṛṣayo viduḥ .<br />
| |
| nānāvibhūtibhirahaṁ vyāpya viśvaṁ pratiṣṭhitaḥ ..24 ..<br />
| |
| yadyacchreṣṭhatamaṁ loke sa vibhūtirnibodha me ..25 ..<br /> <br />
| |
| iti śrīmadgaṇeśagītāsūpaniṣadarthagarbhāsu yogāmṛtārthaśāstre śrīgaṇeśapurāṇe uttarakhaṇḍe gajānanavareṇyasaṁvāde upāsanāyogo nāma saptamo'dhyāyaḥ ..
| |
|
| |
| == Глава 8 == | | == Глава 8 == |
| .. aṣṭamo'dhyāyaḥ .. <br /> <br />
| |
| .. viśvarūpadarśana .. <br /> <br />
| |
| vareṇya uvāca ..<br />
| |
| bhagavannārado mahyaṁ tava nānā vibhūtayaḥ .<br />
| |
| uktavāṁstā ahaṁ veda na sarvāḥ so'pi vetti tāḥ ..1 ..<br />
| |
| tvameva tattvataḥ sarvā vetsi tā dviradānana .<br />
| |
| nijaṁ rūpamidānīṁ me vyāpakaṁ cāru darśaya ..2 ..<br />
| |
| śrīgajānana uvāca ..<br />
| |
| ekasminmayi paśya tvaṁ viśvametaccarācaram .<br />
| |
| nānāścaryāṇi divyāni purā'dṛṣṭāni kenacit ..3 ..<br />
| |
| jñānacakṣurahaṁ te'dya sṛjāmi svaprabhāvataḥ .<br />
| |
| carmacakṣuḥ kathaṁ paśyenmāṁ vibhuṁ hyajamavyayam ..4 ..<br />
| |
| ka uvāca ..<br />
| |
| tato rājā vareṇyaḥ sa divyacakṣuravaikṣata .<br />
| |
| īśituḥ paramaṁ rūpaṁ gajāsyasya mahādbhutam ..5 ..<br />
| |
| asaṁkhyavaktraṁ lalitamasaṁkhyāṁghrikaraṁ mahat .<br />
| |
| anuliptaṁ sugandhena divyabhūṣāmbarasrajam ..6 ..<br />
| |
| asaṁkhyanayanaṁ koṭisūryaraśmidhṛtāyudham .<br />
| |
| tadvarṣmaṇi trayo lokā dṛṣṭāstena pṛthagvidhāḥ ..7 ..<br />
| |
| dṛṣṭvaiśvaraṁ paraṁ rūpaṁ praṇamya sa nṛpo'bravīt .<br />
| |
| vareṇya uvāca ..<br />
| |
| vīkṣe'haṁ tava dehe'smindevānṛṣigaṇānpitṝn ..8 ..<br />
| |
| pātālānāṁ samudrāṇāṁ dvīpānāṁ caiva bhūbhṛtām .<br />
| |
| maharṣīṇāṁ saptakaṁ ca nānārthaiḥ saṁkulaṁ vibho ..9 ..<br />
| |
| bhuvo'ntarikṣasvargāṁśca manuṣyoragarākṣasān .<br />
| |
| brahmāviṣṇumaheśendrāndevānjantūnanekadhā ..10 ..<br />
| |
| anādyanantaṁ lokādimanantabhujaśīrṣakam .<br />
| |
| pradīptānalasaṁkāśamaprameyaṁ purātanam ..11 ..<br />
| |
| kirīṭakuṇḍaladharaṁ durnirīkṣyaṁ mudāvaham .<br />
| |
| etādṛśaṁ ca vīkṣe tvāṁ viśālavakṣasaṁ prabhum ..12 ..<br />
| |
| suravidyādharairyakṣaiḥ kinnarairmunimānuṣaiḥ .<br />
| |
| nṛtyadbhirapsarobhiśca gandharvairgānatatparaiḥ ..13 ..<br />
| |
| vasurudrādityagaṇaiḥ siddhaiḥ sādhyairmudā yutaiḥ .<br />
| |
| sevyamānaṁ mahābhaktyā vīkṣyamāṇaṁ suvismitaiḥ ..14 ..<br />
| |
| vettāramakṣaraṁ vedyaṁ dharmagoptāramīśvaram .<br />
| |
| pātālāni diśaḥ svargānbhuvaṁ vyāpyā'khilaṁ sthitam ..15 ..<br />
| |
| bhītā lokāstathā cāhamevaṁ tvāṁ vīkṣya rūpiṇam .<br />
| |
| nānādaṁṣṭrākarālaṁ ca nānāvidyāviśāradam ..16 ..<br />
| |
| pralayānaladīptāsyaṁ jaṭilaṁ ca nabhaḥspṛśam .<br />
| |
| dṛṣṭvā gaṇeśa te rūpamahaṁ bhrānta ivābhavam ..17 ..<br />
| |
| devā manuṣyanāgādyāḥ khalāstvadudareśayāḥ .<br />
| |
| nānāyonibhujaścānte tvayyeva praviśanti ca ..18 ..<br />
| |
| abdherutpadyamānāste yathājīmūtabindavaḥ .<br />
| |
| tvamindro'gniryamaścaiva nirṛtirvaruṇo marut ..19 ..<br />
| |
| guhyakeśastatheśānaḥ somaḥ sūryo'khilaṁ jagat .<br />
| |
| namāmi tvāmataḥ svāminprasādaṁ kuru me'dhunā ..20 ..<br />
| |
| darśayasva nijaṁ rūpaṁ saumyaṁ yatpūrvamīkṣitam .<br />
| |
| ko veda līlāste bhūman kriyamāṇā nijecchayā ..21 ..<br />
| |
| anugrahānmayā dṛṣṭamaiśvaraṁ rūpamīdṛśam .<br />
| |
| jñānacakṣuryato dattaṁ prasannena tvayā mama ..22 ..<br />
| |
| śrīgajānana uvāca ..<br />
| |
| nedaṁ rūpaṁ mahābāho mama paśyantyayoginaḥ .<br />
| |
| sanakādyā nāradādyāḥ paśyanti madanugrahāt .. 23 ..<br />
| |
| caturvedārthatattvajñāḥ sarvaśāstraviśāradāḥ .<br />
| |
| yajñadānataponiṣṭhā na me rūpaṁ vidanti te ..24 ..<br />
| |
| śakyo'haṁ vīkṣituṁ jñātuṁ praveṣṭuṁ bhaktibhāvataḥ .<br />
| |
| tyaja bhītiṁ ca mohaṁ ca paśya māṁ saumyarūpiṇam ..25 ..<br />
| |
| madbhakto matparaḥ sarvasaṁgahīno madarthakṛt .<br />
| |
| niṣkrodhaḥ sarvabhūteṣu samo māmeti bhūbhuja ..26 ..<br /> <br />
| |
| iti śrīmadgaṇeśagītāsūpaniṣadarthagarbhāsu yogāmṛtārthaśāstre śrīgaṇeśapurāṇe uttarakhaṇḍe gajānanavareṇyasaṁvāde viśvarūpadarśano nāmāṣṭamo'dhyāyaḥ ..
| |
|
| |
| == Глава 9 == | | == Глава 9 == |
| .. navamo'dhyāyaḥ .. <br /> <br />
| |
| .. kṣetrajñātṛjñeyavivekayogaḥ .. <br /> <br />
| |
| vareṇya uvāca ..<br />
| |
| ananyabhāvastvāṁ samyaṅmūrtimantamupāsate .<br />
| |
| yo'kṣaraṁ paramavyaktaṁ tayoḥ kaste mato'dhikaḥ ..1 ..<br />
| |
| asi tvaṁ sarvavitsākṣī bhūtabhāvana īśvaraḥ .<br />
| |
| atastvāṁ paripṛcchāmi vada me kṛpayā vibho ..2 ..<br />
| |
| śrīgajānana uvāca ..<br />
| |
| yo māṁ mūrtidharaṁ bhaktyā madbhaktaḥ parisevate .<br />
| |
| sa me mānyo'nanyabhaktirniyujya hṛdayaṁ mayi ..3 ..<br />
| |
| khagaṇaṁ svavaśaṁ kṛtvākhilabhūtahitārthakṛt .<br />
| |
| dhyeyamakṣaramavyaktaṁ sarvagaṁ kūṭagaṁ sthiram ..4 ..<br />
| |
| so'pi māmetyanirdeśyaṁ matparo ya upāsate .<br />
| |
| saṁsārasāgarādasmāduddharāmi tamapyaham ..5 ..<br />
| |
| avyaktopāsanādduḥkhamadhikaṁ tena labhyate .<br />
| |
| vyaktasyopāsanātsādhyaṁ tadevāvyaktabhaktitaḥ ..6 ..<br />
| |
| bhaktiścaivādaraścātra kāraṇaṁ paramaṁ matam .<br />
| |
| sarveṣāṁ viduṣāṁ śreṣṭho hyakiṁcijjño'pi bhaktimān ..7 ..<br />
| |
| bhajanbhaktyā vihīno yaḥ sa cāṇḍālo'bhidhīyate .<br />
| |
| cāṇḍālo'pi bhajanbhaktyā brāhmaṇebhyo'dhiko mataḥ ..8 ..<br />
| |
| śukādyāḥ sanakādyāśca purā muktā hi bhaktitaḥ .<br />
| |
| bhaktyaiva māmanuprāptā nāradādyāścirāyuṣaḥ ..9 ..<br />
| |
| ato bhaktyā mayi mano vidhehi buddhimeva ca .<br />
| |
| bhaktyā yajasva māṁ rājaṁstato māmeva yāsyasi ..10 ..<br />
| |
| asamartho'rpituṁ svāntaṁ evaṁ mayi narādhipa .<br />
| |
| abhyāsena ce yogena tato gantuṁ yatasva mām ..11 ..<br />
| |
| tatrāpi tvamaśaktaścetkuru karma madarpaṇam .<br />
| |
| māmanugrahataścaivaṁ parāṁ nirvṛtimeṣyasi ..12 ..<br />
| |
| athaitadapyanuṣṭhātuṁ na śakto'si tadā kuru .<br />
| |
| prayatnataḥ phalatyāgaṁ trividhānāṁ hi karmaṇām ..13 ..<br />
| |
| śreyasī buddhirāvṛttestato dhyānaṁ paraṁ matam .<br />
| |
| tato'khilaparityāgastataḥ śāntirgarīyasī ..14 ..<br />
| |
| nirahaṁmamatābuddhiradveṣaḥ śaraṇaḥ samaḥ .<br />
| |
| lābhālābhe sukhe duḥkhe mānāmāne sa me priyaḥ ..15 ..<br />
| |
| yaṁ vīkṣya na bhayaṁ yāti janastasmānna ca svayam .<br />
| |
| udvegabhīḥ kopamudbhīrahito yaḥ sa me priyaḥ ..16 ..<br />
| |
| ripau mitre'tha garhāyāṁ stutau śoke samaḥ samut .<br />
| |
| maunī niścaladhībhaktirasaṁgaḥ sa ca me priyaḥ ..17 ..<br />
| |
| saṁśīlayati yaścainamupadeśaṁ mayā kṛtam .<br />
| |
| sa vandyaḥ sarvalokeṣu muktātmā me priyaḥ sadā ..18 ..<br />
| |
| aniṣṭāptau ca na dveṣṭīṣṭaprāptau ca na tuṣyati .<br />
| |
| kṣetratajjñau ca yo vetti same priyatamo bhavet ..19 ..<br />
| |
| vareṇya uvāca ..<br />
| |
| kiṁ kṣetraṁ kaśca tadvetti kiṁ tajjñānaṁ gajānana .<br />
| |
| etadācakṣva mahyaṁ tvaṁ pṛcchate karuṇāmbudhe ..20 ..<br />
| |
| śrīgajānana uvāca ..<br />
| |
| pañca bhūtāni tanmātrāḥ pañca karmendriyāṇi ca .<br />
| |
| ahaṁkāro mano buddhiḥ pañca jñānendriyāṇi ca ..21 ..<br />
| |
| icchāvyaktaṁ dhṛtidveṣau sukhaduḥkhe tathaiva ca .<br />
| |
| cetanāsahitaścāyaṁ samūhaḥ kṣetramucyate ..22 ..<br />
| |
| tajjñaṁ tvaṁ viddhi māṁ bhūpa sarvāntaryāmiṇaṁ vibhum .<br />
| |
| ayaṁ samūho'haṁ cāpi yajjñānaviṣayau nṛpa ..23 ..<br />
| |
| ārjavaṁ guruśuśrūṣā viraktiścendriyārthataḥ .<br />
| |
| śaucaṁ kṣāntiradambhaśca janmādidoṣavīkṣaṇam ..24 ..<br />
| |
| samadṛṣṭirdṛḍhā bhaktirekāntitvaṁ śamo damaḥ .<br />
| |
| etairyacca yutaṁ jñānaṁ tajjñānaṁ viddhi bāhuja ..25 ..<br />
| |
| tajjñānaviṣayaṁ rājanbravīmi tvaṁ śṛṇuṣva me .<br />
| |
| yajjñātvaiti ca nirvāṇaṁ muktvā saṁsṛtisāgaram ..26 ..<br />
| |
| yadanādīndriyairhīnaṁ guṇabhugguṇavarjitam .<br />
| |
| avyaktaṁ sadasadbhinnamindriyārthāvabhāsakam .. 27 ..<br />
| |
| viśvabhṛccākhilavyāpi tvekaṁ nāneva bhāsate .<br />
| |
| bāhyābhyantarataḥ pūrṇamasaṁgaṁ tamasaḥ param ..28 ..<br />
| |
| durjñeyaṁ cātisūkṣmatvāddīptānāmapi bhāsakam .<br />
| |
| jñeyametādṛśaṁ viddhi jñānagamyaṁ purātanam ..29 ..<br />
| |
| etadeva paraṁ brahma jñeyamātmā paro'vyayaḥ .<br />
| |
| guṇānprakṛtijānbhuṅkte puruṣaḥ prakṛteḥ paraḥ ..30 ..<br />
| |
| guṇaistribhiriyaṁ dehe badhnāti puruṣaṁ dṛḍham .<br />
| |
| yadā prakāśaḥ śāntiśca vṛddhe sattvaṁ tadādhikam ..31 ..<br />
| |
| lobho'śamaḥ spṛhārambhaḥ karmaṇāṁ rajaso guṇaḥ .<br />
| |
| moho'pravṛttiścājñānaṁ pramādastamaso guṇaḥ ..32 ..<br />
| |
| sattvādhikaḥ sukhaṁ jñānaṁ karmasaṁgaṁ rajo'dhikaḥ .<br />
| |
| tamo'dhikaśca labhate nidrālasyaṁ sukhetarat ..33 ..<br />
| |
| eṣu triṣu pravṛddheṣu muktisaṁsṛtidurgatīḥ .<br />
| |
| prayānti mānavā rājaṁstasmātsattvayuto bhava ..34 ..<br />
| |
| tataśca sarvabhāvena bhaja tvaṁ māṁ nareśvara .<br />
| |
| bhaktyā cāvyabhicāriṇyā sarvatraiva ca saṁsthitam ..35 ..<br />
| |
| agnau sūrye tathā some yacca tārāsu saṁsthitam .<br />
| |
| viduṣi brāhmaṇe tejo viddhi tanmāmakaṁ nṛpa ..36 ..<br />
| |
| ahamevākhilaṁ viśvaṁ sṛjāmi visṛjāmi ca .<br />
| |
| auṣadhīstejasā sarvā viśvaṁ cāpyāyayāmyaham ..37 ..<br />
| |
| sarvendriyāṇyadhiṣṭhāya jāṭharaṁ ca dhanaṁjayam .<br />
| |
| bhunajmi cākhilānbhogānpuṇyapāpavivarjitaḥ ..38 ..<br />
| |
| ahaṁ viṣṇuśca rudraśca brahmā gaurī gaṇeśvaraḥ .<br />
| |
| indrādyā lokapālāśca mamaivāṁśasamudbhavāḥ ..39 ..<br />
| |
| yena yena hi rūpeṇa jano māṁ paryupāsate .<br />
| |
| tathā tathā darśayāmi tasmai rūpaṁ subhaktitaḥ ..40 ..<br />
| |
| iti kṣetraṁ tathā jñātā jñānaṁ jñeyaṁ mayeritam .<br />
| |
| akhilaṁ bhūpate samyagupapannāya pṛcchate ..41 ..<br /> <br />
| |
| iti śrīmadgaṇeśagītāsūpaniṣadarthagarbhāsu yogāmṛtārthaśāstre śrīgaṇeśapurāṇe uttarakhaṇḍe gajānanavareṇyasaṁvāde kṣetrajñātṛjñeyavivekayogo nāma navamo'dhyāyaḥ ..
| |
|
| |
| == Глава 10 == | | == Глава 10 == |
| .. daśamo'dhyāyaḥ .. <br /> <br />
| |
| .. upadeśayogaḥ .. <br /> <br />
| |
| śrīgajānana uvāca ..<br />
| |
| daivyāsurī rākṣasī ca prakṛtistrividhā nṛṇām .<br />
| |
| tāsāṁ phalāni cinhāni saṁkṣepātte'dhunā bruve ..1 ..<br />
| |
| ādyā saṁsādhayenmuktiṁ dve pare bandhanaṁ nṛpa .<br />
| |
| cinhaṁ bravīmi cādyāyāstanme nigadataḥ śṛṇu ..2 ..<br />
| |
| apaiśūnyaṁ dayā'krodhaścāpalyaṁ dhṛtirārjavam .<br />
| |
| tejo'bhayamahiṁsā ca kṣamā śaucamamānitā ..3 ..<br />
| |
| ityādi cinhamādyāyā āsuryāḥ śṛṇu sāṁpratam .<br />
| |
| ativādo'bhimānaśca darpo jñānaṁ sakopatā ..4 ..<br />
| |
| āsuryā evamādyāni cinhāni prakṛternṛpa .<br />
| |
| niṣṭhuratvaṁ mado moho'haṁkāro garva eva ca ..5 ..<br />
| |
| dveṣo hiṁsā'dayā krodha auddhatyaṁ durvinītatā .<br />
| |
| ābhicārikakartṛtvaṁ krūrakarmaratistathā ..6 ..<br />
| |
| aviśvāsaḥ satāṁ vākye'śucitvaṁ karmahīnatā .<br />
| |
| nindakatvaṁ ca vedānāṁ bhaktānāmasuradviṣām ..7 ..<br />
| |
| muniśrotriyaviprāṇāṁ tathā smṛtipurāṇayoḥ .<br />
| |
| pākhaṇḍavākye viśvāsaḥ saṁgatirmalinānmanām ..8 ..<br />
| |
| sadambhakarmakartṛtvaṁ spṛhā ca paravastuṣu .<br />
| |
| anekakāmanāvattvaṁ sarvadā'nṛtabhāṣaṇam ..9 ..<br />
| |
| parotkarṣāsahiṣṇutvaṁ parakṛtyaparāhatiḥ .<br />
| |
| ityādyā bahavaścānye rākṣasyāḥ prakṛterguṇāḥ ..10 ..<br />
| |
| pṛthivyāṁ svargaloke ca parivṛtya vasanti te .<br />
| |
| madbhaktirahitā lokā rākṣasīṁ prakṛtiṁ śritāḥ ..11 ..<br />
| |
| tāmasīṁ ye śritā rājanyānti te rauravaṁ dhruvam .<br />
| |
| anirvācyaṁ ca te duḥkhaṁ bhuñjate tatra saṁsthitāḥ ..12 .<br />
| |
| daivānniḥsṛtya narakājjāyante bhuvi kubjakāḥ .<br />
| |
| jātyandhāḥ paṅgavo dīnā hīnajātiṣu te nṛpa ..13 ..<br />
| |
| punaḥ pāpasamācārā mayyabhaktāḥ patanti te .<br />
| |
| utpatanti hi madbhaktā yāṁ kāṁcidyonimāśritāḥ ..14 ..<br />
| |
| labhante svargatiṁ yajñairanyairdharmaśca bhūmipa .<br />
| |
| sulabhāstāḥ sakāmānāṁ mayi bhaktiḥ sudurlabhā ..15 ..<br />
| |
| vimūḍhā mohajālena baddhāḥ svena ca karmaṇā .<br />
| |
| ahaṁ hantā ahaṁ kartā ahaṁ bhokteti vādinaḥ ..16 ..<br />
| |
| ahameveśvaraḥ śāstā ahaṁ vettā ahaṁ sukhī .<br />
| |
| etādṛśī matirnṝṇāmadhaḥ pātayatīha tān ..17 ..<br />
| |
| tasmādetatsamutsṛjya daivīṁ prakṛtimāśraya .<br />
| |
| bhaktiṁ kuru madīyāṁ tvamaniśaṁ dṛḍhacetasā ..18 ..<br />
| |
| sāpi bhaktistridhā rājansāttvikī rājasītarā .<br />
| |
| yaddevānbhajate bhaktyā sāttvikī sā matā śubhā ..19 ..<br />
| |
| rājasī sā tu vijñeyā bhaktirjanmamṛtipradā .<br />
| |
| yadyakṣāṁścaiva rakṣāṁsi yajante sarvabhāvataḥ ..20 ..<br />
| |
| vedenāvihitaṁ krūraṁ sāhaṁkāraṁ sadambhakam .<br />
| |
| bhajante pretabhūtādīnkarma kurvanti kāmukam ..21 ..<br />
| |
| śoṣayanto nijaṁ dehamantaḥsthaṁ māṁ dṛḍhāgrahāḥ .<br />
| |
| tāmasyetādṛśī bhaktirnṛṇāṁ sā nirayapradā ..22 ..<br />
| |
| kāmo lobhastathā krodho dambhaścatvāra ityamī .<br />
| |
| mahādvārāṇi vīcīnāṁ tasmādetāṁstu varjayet ..23 ..<br /> <br />
| |
| iti śrīmadgaṇeśagītāsūpaniṣadarthagarbhāsu yogāmṛtārthaśāstre śrīgaṇeśapurāṇe uttarakhaṇḍe gajānanavareṇyasaṁvāde upadeśayogo nāma daśamo'dhyāyaḥ ..
| |
|
| |
| == Глава 11 == | | == Глава 11 == |
| .. ekādaśo'dhyāyaḥ .. <br /> <br />
| |
| .. trividhavastuvivekanirūpaṇam .. <br /> <br />
| |
| śrīgajānana uvāca ..<br />
| |
| tapo'pi trividhaṁ rājankāyikādiprabhedataḥ .<br />
| |
| ṛjutārjavaśaucāni brahmacaryamahiṁsanam ..1 ..<br />
| |
| guruvijñadvijātīnāṁ pūjanaṁ cāsuradviṣām .<br />
| |
| svadharmapālanaṁ nityaṁ kāyikaṁ tapa īdṛśam ..2 ..<br />
| |
| marmāspṛk̮ca priyaṁ vākyamanudvegaṁ hitaṁ ṛtam .<br />
| |
| adhītirvedaśāstrāṇāṁ vācikaṁ tapa īdṛśam ..3 ..<br />
| |
| antaḥprasādaḥ śāntatvaṁ maunamindriyanigrahaḥ .<br />
| |
| nirmalāśayatā nityaṁ mānasaṁ tapa īdṛśam ..4 ..<br />
| |
| akāmataḥ śraddhayā ca yattapaḥ sāttvikaṁ ca tat .<br />
| |
| ṛdhyai satkārapūjārthaṁ sadambhaṁ rājasaṁ tapaḥ ..5 ..<br />
| |
| tadasthiraṁ janmamṛtī prayacchati na saṁśayaḥ .<br />
| |
| parātmapīḍakaṁ yacca tapastāmasamucyate ..6 ..<br />
| |
| vidhivākyapramāṇārthaṁ satpātre deśakālataḥ .<br />
| |
| śraddhayā dīyamānaṁ yaddānaṁ tatsāttvikaṁ matam ..7 ..<br />
| |
| upakāraṁ phalaṁ vāpi kāṅkṣadbhirdīyate naraiḥ .<br />
| |
| kleśato dīyamānaṁ vā bhaktyā rājasamucyate ..8 ..<br />
| |
| akāladeśato'pātre'vajñayā dīyate tu yat .<br />
| |
| asatkārācca yaddattaṁ taddānaṁ tāmasaṁ smṛtam ..9 ..<br />
| |
| jñānaṁ ca trividhaṁ rājan śṛṇuṣva sthiracetasā .<br />
| |
| tridhā karma ca kartāraṁ bravīmi te prasaṁgataḥ ..10 ..<br />
| |
| nānāvidheṣu bhūteṣu māmekaṁ vīkṣate tu yaḥ .<br />
| |
| nāśavatsu ca nityaṁ māṁ tajjñānaṁ sātvikaṁ nṛpa ..11 ..<br />
| |
| teṣu vetti pṛthagbhūtaṁ vividhaṁ bhāvamāśritaḥ .<br />
| |
| māmavyayaṁ ca tajjñānaṁ rājasaṁ parikīrtitam ..12 ..<br />
| |
| hetuhīnamasatyaṁ ca dehātmaviṣayaṁ ca yat .<br />
| |
| asadalpārthaviṣayaṁ tāmasaṁ jñānamucyate ..13 ..<br />
| |
| bhedatastrividhaṁ karma viddhi rājanmayeritam .<br />
| |
| kāmanādveṣadambhairyadrahitaṁ nityakarma yat ..14 ..<br />
| |
| kṛtaṁ vinā phalecchāṁ yatkarma sāttvikamucyate .<br />
| |
| yadbahukleśataḥ karma kṛtaṁ yacca phalecchayā ..15 ..<br />
| |
| kriyamāṇaṁ nṛbhirdambhātkarma rājasamucyate .<br />
| |
| anapekṣya svaśaktiṁ yadarthakṣayakaraṁ ca yat ..16 ..<br />
| |
| ajñānātkriyamāṇaṁ yatkarma tāmasamīritam .<br />
| |
| kartāraṁ trividhaṁ viddhi kathyamānaṁ mayā nṛpa ..17 ..<br />
| |
| dhairyotsāhī samo'siddhau siddhau cāvikriyastu yaḥ .<br />
| |
| ahaṁkāravimukto yaḥ sa kartā sāttviko nṛpa ..18 ..<br />
| |
| kurvanharṣaṁ ca śokaṁ ca hiṁsāṁ phalaspṛhāṁ ca yaḥ .<br />
| |
| aśucirlubdhako yaśca rājaso'sau nigadyate ..19 ..<br />
| |
| pramādājñānasahitaḥ parocchedaparaḥ śaṭhaḥ .<br />
| |
| alasastarkavānyastu kartāsau tāmaso mataḥ ..20 ..<br />
| |
| sukhaṁ ca trividhaṁ rājanduḥkhaṁ ca kramataḥ śṛṇu .<br />
| |
| sāttvikaṁ rājasaṁ caiva tāmasaṁ ca mayocyate ..21 ..<br />
| |
| viṣavadbhāsate pūrvaṁ duḥkhasyāntakaraṁ ca yat .<br />
| |
| iṣyamānaṁ tathā''vṛttyā yadante'mṛtavadbhavet ..22 ..<br />
| |
| prasādātsvasya buddheryatsāttvikaṁ sukhamīritam .<br />
| |
| viṣayāṇāṁ tu yo bhogo bhāsate'mṛtavatpurā ..23 ..<br />
| |
| hālāhalamivānte yadrājasaṁ sukhamīritam .<br />
| |
| tandripramādasaṁbhūtamālasyaprabhavaṁ ca yat ..24 ..<br />
| |
| sarvadā mohakaṁ svasya sukhaṁ tāmasamīdṛśam .<br />
| |
| na tadasti yadetairyanmuktaṁ syāttrividhairguṇaiḥ ..25 ..<br />
| |
| rājanbrahmāpi trividhamoṁtatsaditi bhedataḥ .<br />
| |
| trilokeṣu tridhā bhūtamakhilaṁ bhūpa vartate ..26 ..<br />
| |
| brahmakṣatriyaviṭ̮śūdrāḥ svabhāvādbhinnakarmiṇaḥ .<br />
| |
| tāni teṣāṁ tu karmāṇi saṁkṣepātte'dhunā vade ..27 ..<br />
| |
| antarbāhyendriyāṇāṁ ca vaśyatvamārjavaṁ kṣamā .<br />
| |
| nānātapāṁsi śaucaṁ ca dvividhaṁ jñānamātmanaḥ ..28 ..<br />
| |
| vedaśāstrapurāṇānāṁ smṛtīnāṁ jñānameva ca .<br />
| |
| anuṣṭhānaṁ tadarthānāṁ karma brāhmamudāhṛtam ..29 ..<br />
| |
| dārḍhyaṁ śauryaṁ ca dākṣyaṁ ca yuddhe pṛṣṭhāpradarśanam .<br />
| |
| śaraṇyapālanaṁ dānaṁ dhṛtistejaḥ svabhāvajam ..30 ..<br />
| |
| prabhutā mana aunatyaṁ sunītirlokapālanam .<br />
| |
| pañcakarmādhikāritvaṁ kṣātraṁ karma samīritam ..31 ..<br />
| |
| nānāvastukrayo bhūmeḥ karṣaṇaṁ rakṣaṇaṁ gavām .<br />
| |
| tridhā karmādhikāritvaṁ vaiśyakarma samīritam ..32 ..<br />
| |
| dānaṁ dvijānāṁ śuśrūṣā sarvadā śivasevanam .<br />
| |
| etādṛśaṁ naravyāghra karma śaudramudīritam ..33 ..<br />
| |
| svasvakarmaratā ete mayyarpyākhilakāriṇaḥ .<br />
| |
| matprasādātsthiraṁ sthānaṁ yānti te paramaṁ nṛpa .. 34.. <br />
| |
| iti te kathito rājanprasādādyogauttamaḥ .<br />
| |
| sāṁgopāṁgaḥ savistāro'nādisiddho mayā priya .. 35 ..<br />
| |
| yuṅkṣva yogaṁ mayākhyātaṁ nākhyātaṁ kasyacinnṛpa .<br />
| |
| gopayainaṁ tataḥ siddhiṁ parāṁ yāsyasyanuttamām ..36 ..<br />
| |
| vyāsa uvāca ..<br />
| |
| iti tasya vacaḥ śrutvā prasannasya mahātmanaḥ .<br />
| |
| gaṇeśasya vareṇyaḥ sa cakāra ca yathoditam ..37 ..<br />
| |
| tyaktvā rājyaṁ kuṭumbaṁ ca kāntāraṁ prayayau rayāt .<br />
| |
| upadiṣṭaṁ yathā yogamāsthāya muktimāpnavān ..38 ..<br />
| |
| imaṁ gopyatamaṁ yogaṁ śṛṇoti śraddhayā tu yaḥ .<br />
| |
| so'pi kaivalyamāpnoti yathā yogī tathaiva saḥ ..39 ..<br />
| |
| ya imaṁ śrāvayedyogaṁ kṛtvā svārthaṁ subuddhimān .<br />
| |
| yathā yogī tathā so'pi paraṁ nirvāṇamṛcchati ..40 ..<br />
| |
| yo gītāṁ samyagabhyasya jñātvā cārthaṁ gurormukhāt .<br />
| |
| kṛtvā pūjāṁ gaṇeśasya pratyahaṁ paṭhate tu yaḥ ..41 ..<br />
| |
| ekakālaṁ dvikālaṁ vā trikālaṁ vāpi yaḥ paṭhet .<br />
| |
| brahmībhūtasya tasyāpi darśanānmucyate naraḥ ..42 ..<br />
| |
| na yajñairna vratairdānairnāgnihotrairmahādhanaiḥ .<br />
| |
| na vedaiḥ samyagabhyastaiḥ sahāṅgakaiḥ ..43 ..<br />
| |
| purāṇaśravaṇairnaiva na śāstraiḥ sādhucintitaiḥ .<br />
| |
| prāpyate brahma paramamanayā prāpyate naraiḥ ..44 ..<br />
| |
| brahmaghno madyapaḥ steyī gurutalpagamo'pi yaḥ .<br />
| |
| caturṇāṁ yastu saṁsargī mahāpātakakāriṇām ..45 ..<br />
| |
| strīhiṁsāgovadhādīnāṁ kartāro ye ca pāpinaḥ .<br />
| |
| te sarve pratimucyante gītāmetāṁ paṭhanti cet ..46 ..<br />
| |
| yaḥ paṭhetprayato nityaṁ sa gaṇeśo na saṁśayaḥ .<br />
| |
| caturthyāṁ yaḥ paṭhedbhaktyā so'pi mokṣāya kalpate ..47 ..<br />
| |
| tattatkṣetraṁ samāsādya snātvābhyarcya gajānanam .<br />
| |
| sakṛdgītāṁ paṭhanbhaktyā brahmabhūyāya kalpate ..48 ..<br />
| |
| bhādre māse site pakṣe caturthyāṁ bhaktimānnaraḥ .<br />
| |
| kṛtvā mahīmayīṁ mūrtiṁ gaṇeśasya caturbhujām ..49 ..<br />
| |
| savāhanāṁ sāyudhāṁ ca samabhyarcya yathāvidhi .<br />
| |
| yaḥ paṭhetsaptakṛtvastu gītāmetāṁ prayatnataḥ ..50 ..<br />
| |
| dadāti tasya santuṣṭo gaṇeśo bhogamuttamam .<br />
| |
| putrānpautrāndhanaṁ dhānyaṁ paśuratnādisaṁpadaḥ ..51 ..<br />
| |
| vidyārthino bhavedvidyā sukhārthī sukhamāpnuyāt .<br />
| |
| kāmānanyām̐llabhetkāmī muktimante prayānti te ..52 ..<br /> <br />
| |
| iti śrīmadgaṇeśagītāsūpaniṣadarthagarbhāsu yogāmṛtārthaśāstre śrīgaṇeśapurāṇe uttarakhaṇḍe gajānanavareṇyasaṁvāde trividhavastuvivekanirūpaṇaṁ nāma ekādaśo'dhyāyaḥ .. <br /> <br />
| |
| '''.. iti gaṇeśa gītā samāptā ..'''
| |
|
| |
|
| == См. также == | | == См. также == |