Веданта-сутры (санскрит)

Оригинальный текст Веданта-сутр в деванагари и IAST.

• Источник: ब्रह्मसूत्र

प्रथम अध्याय ( समन्वय ) // prathama adhyāya ( samanvaya )

अथातो ब्रह्मजिज्ञासा । ब्रसू-१,१.१ । जन्माद्यस्य यतः । ब्रसू-१,१.२ । शास्त्रयोनित्वात् । ब्रसू-१,१.३ । तत् तु समन्वयात् । ब्रसू-१,१.४ । ईक्षतेर् नाशब्दम् । ब्रसू-१,१.५ । गौणश् चेन् नात्मशब्दात् । ब्रसू-१,१.६ । तन्निष्ठस्य मोक्षोपदेशात् । ब्रसू-१,१.७ । हेयत्वावचनाच् च । ब्रसू-१,१.८ । प्रतिज्ञाविरोधात् । ब्रसू-१,१.९ । स्वाप्ययात् । ब्रसू-१,१.१० । गतिसामान्यात् । ब्रसू-१,१.११ । श्रुतत्वाच् च । ब्रसू-१,१.१२ । आनन्दमयोऽभ्यासात् । ब्रसू-१,१.१३ । विकारशब्दान् नेति चेन् न प्राचुर्यात् । ब्रसू-१,१.१४ । तद्धेतुव्यपदेशाच् च । ब्रसू-१,१.१५ । मान्त्रवर्णिकमेव च गीयते । ब्रसू-१,१.१६ । नेतरोऽनुपपत्तेः । ब्रसू-१,१.१७ । भेदव्यपदेशाच् च । ब्रसू-१,१.१८ । कामाच् च नानुमानापेक्षा । ब्रसू-१,१.१९ । अस्मिन्न् अस्य च तद्योगं शास्ति । ब्रसू-१,१.२० । अन्तस् तद्धर्मोपदेशात् । ब्रसू-१,१.२१ । भेदव्यपदेशाच् चान्यः । ब्रसू-१,१.२२ । आकाशस् तल्लिङ्गात् । ब्रसू-१,१.२३ । अत एव प्राणः । ब्रसू-१,१.२४ । ज्योतिश् चरणाभिधानात् । ब्रसू-१,१.२५ । छन्दोऽभिधानान् नेति चेन् न तथा चेतोऽर्पणनिगदात् तथा हि दर्शनम् । ब्रसू-१,१.२६ । भूतादिपादव्यपदेशोपपत्तेश् चैवम् । ब्रसू-१,१.२७ । उपदेशभेदान् नेति चेन् नोभयस्मिन्न् अप्य् अविरोधात् । ब्रसू-१,१.२८ । प्राणस् तथानुगमात् । ब्रसू-१,१.२९ । न वक्तुर् आत्मोपदेशाद् इति चेद् अध्यात्मसंबन्धभूमा ह्य् अस्मिन् । ब्रसू-१,१.३० । शास्त्रदृष्ट्या तूपदेशो वामदेववत् । ब्रसू-१,१.३१ । जीवमुख्यप्राणलिङ्गान् नेति चेन् नोपासात्रैविध्यादाश्रितत्वाद् इह तद्योगात् । ब्रसू-१,१.३२ । सर्वत्र प्रसिद्धोपदेशात् । ब्रसू-१,२.१ । विवक्षितगुणोपपत्तेश् च । ब्रसू-१,२.२ । अनुपपत्तेस् तु न शारीरः । ब्रसू-१,२.३ । कर्मकर्तृव्यपदेशाच् च । ब्रसू-१,२.४ । शब्दविशेषात् । ब्रसू-१,२.५ । स्मृतेश् च । ब्रसू-१,२.६ । अर्भकौस्त्वात् तद्व्यपदेशाच् च नेति चेन् न निचाय्यत्वाद् एवं व्योमवच् च । ब्रसू-१,२.७ । संभोगप्राप्तिर् इति चेन् न वैशेष्यात् । ब्रसू-१,२.८ । अत्ता चराचरग्रहणात् । ब्रसू-१,२.९ । प्रकरणाच् च । ब्रसू-१,२.१० । गुहां प्रविष्टाव् आत्मानौ हि तद्दर्शनात् । ब्रसू-१,२.११ । विशेषणाच् च । ब्रसू-१,२.१२ । अन्तर उपपत्तेः । ब्रसू-१,२.१३ । स्थानादिव्यपदेशाच् च । ब्रसू-१,२.१४ । सुखविशिष्टाभिधानाद् एव च । ब्रसू-१,२.१५ । अत एव च स ब्रह्म । ब्रसू-१,२.१६ । श्रुतोपनिषत्कगत्यभिधानाच् च । ब्रसू-१,२.१७ । अनवस्थितेर् असंभवाच् च नेतरः । ब्रसू-१,२.१८ । अन्तर्याम्यधिदैवाधिलोकादिषु तद्धर्मव्यपदेशात् । ब्रसू-१,२.१९ । न च स्मार्तम् अतद्धर्माभिलापाच् छारीरश् च । ब्रसू-१,२.२० । उभयेऽपि हि भेदेनैनम् अधीयते । ब्रसू-१,२.२१ । अदृश्यत्वादिगुणको धर्मोक्तेः । ब्रसू-१,२.२२ । विशेषणभेदव्यपदेशाभ्यां च नेतरौ । ब्रसू-१,२.२३ । रूपोपन्यासाच् च । ब्रसू-१,२.२४ । वैश्वानरः साधारणशब्दविशेषात् । ब्रसू-१,२.२५ । स्मर्यमाणम् अनुमानं स्याद् इति । ब्रसू-१,२.२६ । शब्दादिभ्योऽन्तःप्रतिष्ठानाच् च नेति चेन् न तथा दृष्ट्युपदेशाद् असम्भवात् पुरुषमपि चैनम् अधीयते । ब्रसू-१,२.२७ । अत एव न देवता भूतं च । ब्रसू-१,२.२८ । साक्षाद् अप्य् अविरोधं जैमिनिः । ब्रसू-१,२.२९ । अभिव्यक्तेर् इत्य् आश्मरथ्यः । ब्रसू-१,२.३० । अनुस्मृतेर् बादरिः । ब्रसू-१,२.३१ । संपत्तेर् इति जैमिनिस् तथा हि दर्शयति । ब्रसू-१,२.३२ । आमनन्ति चैनम् अस्मिन् । ब्रसू-१,२.३३ । द्युभ्वाद्यायतनं स्वशब्दात् । ब्रसू-१,३.१ । मुक्तोपसृप्यव्यपदेशाच् च । ब्रसू-१,३.२ । नानुमानम् अतच्छब्दात् प्राणभृच् च । ब्रसू-१,३.३ । भेदव्यपदेशात् । ब्रसू-१,३.४ । प्रकरणात् । ब्रसू-१,३.५ । स्थित्यदनाभ्यां च । ब्रसू-१,३.६ । भूमा संप्रसादाद् अध्युपदेशात् । ब्रसू-१,३.७ । धर्मोपपत्तेश् च । ब्रसू-१,३.८ । अक्षरम् अम्बरान्तधृतेः । ब्रसू-१,३.९ । सा च प्रशासनात् । ब्रसू-१,३.१० । अन्यभावव्यावृत्तेश्च । ब्रसू-१,३.११ । ईक्षतिकर्मव्यपदेशात् सः । ब्रसू-१,३.१२ । दहर उत्तरेभ्यः । ब्रसू-१,३.१३ । गतिशब्दाभ्यां तथा हि दृष्टं लिङ्गं च । ब्रसू-१,३.१४ । धृतेश् च महिम्नोऽस्यास्मिन्न् उपलब्धेः । ब्रसू-१,३.१५ । प्रसिद्धेश् च । ब्रसू-१,३.१६ । इतरपरामर्शात् स इति चेन् नासंभवात् । ब्रसू-१,३.१७ । उत्तराच् चेद् आविर्भूतस्वरूपस् तु । ब्रसू-१,३.१८ । अन्यार्थश् च परामर्शः । ब्रसू-१,३.१९ । अल्पश्रुतेर् इति चेत् तद् उक्तम् । ब्रसू-१,३.२० । अनुकृतेस् तस्य च । ब्रसू-१,३.२१ । अपि च स्मर्यते । ब्रसू-१,३.२२ । शब्दाद् एव प्रमितः । ब्रसू-१,३.२३ । हृद्यपेक्षया तु मनुष्याधिकारत्वात् । ब्रसू-१,३.२४ । तदुपर्य् अपि बादरायणः संभवात् । ब्रसू-१,३.२५ । विरोधः कर्मणीति चेन् नानेकप्रतिपत्तेर् दर्शनात् । ब्रसू-१,३.२६ । शब्द इति चेन् नातः प्रभवात् प्रत्यक्षानुमानाभ्याम् । ब्रसू-१,३.२७ । अत एव च नित्यत्वम् । ब्रसू-१,३.२८ । समाननामरूपत्वाच्चावृत्तावप्यविरोधो दर्शनात् स्मृतेश् च । ब्रसू-१,३.२९ । मध्वादिष्व् असंभवाद् अनधिकारं जैमिनिः । ब्रसू-१,३.३० । ज्योतिषि भावाच् च । ब्रसू-१,३.३१ । भावं तु बादरायणोऽस्ति हि । ब्रसू-१,३.३२ । शुगस्य तदनादरश्रवणात् तदाद्रवणात् सूच्यते हि । ब्रसू-१,३.३३ । क्षत्रियत्वगतेश् च । ब्रसू-१,३.३४ । उत्तरत्र चैत्ररथेन लिङ्गात् । ब्रसू-१,३.३५ । संस्कारपरामर्शात् तदभावाभिलापाच् च । ब्रसू-१,३.३६ । तदभावनिर्धारणे च प्रवृत्तेः । ब्रसू-१,३.३७ । श्रवणाध्ययनार्थप्रतिषेधात् । ब्रसू-१,३.३८ । स्मृतेश् च । ब्रसू-१,३.३९ । कम्पनात् । ब्रसू-१,३.४० । ज्योतिर् दर्शनात् । ब्रसू-१,३.४१ । आकाशोऽर्थान्तरत्वादिव्यपदेशात् । ब्रसू-१,३.४२ । सुषुप्त्युत्क्रान्त्योर् भेदेन । ब्रसू-१,३.४३ । पत्यादिशब्देभ्यः । ब्रसू-१,३.४४ । आनुमानिकम् अप्य् एकेषाम् इति चेन् न शरीर-रूपक-विन्यस्त-गृहीतेर् दर्शयति च । ब्रसू-१,४.१ । सूक्ष्मं तु तदर्हत्वात् । ब्रसू-१,४.२ । तदधीनत्वाद् अर्थवत् । ब्रसू-१,४.३ । ज्ञेयत्वावचनाच् च । ब्रसू-१,४.४ । वदतीति चेन् न प्राज्ञो हि प्रकरणात् । ब्रसू-१,४.५ । त्रयाणाम् एव चैवम् उपन्यासः प्रश्नश् च । ब्रसू-१,४.६ । महद्वच् च । ब्रसू-१,४.७ । चमसवदविशेषात् । ब्रसू-१,४.८ । ज्योतिरुपक्रमा तु तथा ह्य् अधीयत एके । ब्रसू-१,४.९ । कल्पनोपदेशाच् च मध्वादिवदविरोधः । ब्रसू-१,४.१० । न संख्योपसंग्रहादपि ज्ञानाभावाद् अतिरेकाच् च । ब्रसू-१,४.११ । प्राणादयो वाक्यशेषात् । ब्रसू-१,४.१२ । ज्योतिषैकेषाम् असत्यन्ने । ब्रसू-१,४.१३ । कारणत्वेन चाकाशादिषु यथाव्यपदिष्टोक्तेः । ब्रसू-१,४.१४ । समाकर्षात् । ब्रसू-१,४.१५ । जगद्वाचित्वात् । ब्रसू-१,४.१६ । जीवमुख्यप्राणलिङ्गान् नेति चेत् तद्व्याख्यातम् । ब्रसू-१,४.१७ । अन्यार्थं तु जैमिनिः प्रश्नव्याख्यानाभ्याम् अपि चैवम् एके । ब्रसू-१,४.१८ । वाक्यान्वयात् । ब्रसू-१,४.१९ । प्रतिज्ञासिद्धेर् लिङ्गम् आश्मरथ्यः । ब्रसू-१,४.२० । उत्क्रमिष्यत एवं भावाद् इत्य् औडुलोमिः । ब्रसू-१,४.२१ । अवस्थितेर् इति काशकृत्स्नः । ब्रसू-१,४.२२ । प्रकृतिश् च प्रतिज्ञादृष्टान्तानुपरोधात् । ब्रसू-१,४.२३ । अभिध्योपदेशाच् च । ब्रसू-१,४.२४ । साक्षाच् चोभयाम्नानात् । ब्रसू-१,४.२५ । आत्मकृतेः । ब्रसू-१,४.२६ । परिणामात् । ब्रसू-१,४.२७ । योनिश् च हि गीयते । ब्रसू-१,४.२८ । एतेन सर्वे व्याख्याता व>

athāto brahmajijñāsā . brasū-1,1.1 . janmādyasya yataḥ . brasū-1,1.2 . śāstrayonitvāt . brasū-1,1.3 . tat tu samanvayāt . brasū-1,1.4 . īkṣater nāśabdam . brasū-1,1.5 . gauṇaś cen nātmaśabdāt . brasū-1,1.6 . tanniṣṭhasya mokṣopadeśāt . brasū-1,1.7 . heyatvāvacanāc ca . brasū-1,1.8 . pratijñāvirodhāt . brasū-1,1.9 . svāpyayāt . brasū-1,1.10 . gatisāmānyāt . brasū-1,1.11 . śrutatvāc ca . brasū-1,1.12 . ānandamayo'bhyāsāt . brasū-1,1.13 . vikāraśabdān neti cen na prācuryāt . brasū-1,1.14 . taddhetuvyapadeśāc ca . brasū-1,1.15 . māntravarṇikameva ca gīyate . brasū-1,1.16 . netaro'nupapatteḥ . brasū-1,1.17 . bhedavyapadeśāc ca . brasū-1,1.18 . kāmāc ca nānumānāpekṣā . brasū-1,1.19 . asminn asya ca tadyogaṁ śāsti . brasū-1,1.20 . antas taddharmopadeśāt . brasū-1,1.21 . bhedavyapadeśāc cānyaḥ . brasū-1,1.22 . ākāśas talliṅgāt . brasū-1,1.23 . ata eva prāṇaḥ . brasū-1,1.24 . jyotiś caraṇābhidhānāt . brasū-1,1.25 . chando'bhidhānān neti cen na tathā ceto'rpaṇanigadāt tathā hi darśanam . brasū-1,1.26 . bhūtādipādavyapadeśopapatteś caivam . brasū-1,1.27 . upadeśabhedān neti cen nobhayasminn apy avirodhāt . brasū-1,1.28 . prāṇas tathānugamāt . brasū-1,1.29 . na vaktur ātmopadeśād iti ced adhyātmasaṁbandhabhūmā hy asmin . brasū-1,1.30 . śāstradṛṣṭyā tūpadeśo vāmadevavat . brasū-1,1.31 . jīvamukhyaprāṇaliṅgān neti cen nopāsātraividhyādāśritatvād iha tadyogāt . brasū-1,1.32 . sarvatra prasiddhopadeśāt . brasū-1,2.1 . vivakṣitaguṇopapatteś ca . brasū-1,2.2 . anupapattes tu na śārīraḥ . brasū-1,2.3 . karmakartṛvyapadeśāc ca . brasū-1,2.4 . śabdaviśeṣāt . brasū-1,2.5 . smṛteś ca . brasū-1,2.6 . arbhakaustvāt tadvyapadeśāc ca neti cen na nicāyyatvād evaṁ vyomavac ca . brasū-1,2.7 . saṁbhogaprāptir iti cen na vaiśeṣyāt . brasū-1,2.8 . attā carācaragrahaṇāt . brasū-1,2.9 . prakaraṇāc ca . brasū-1,2.10 . guhāṁ praviṣṭāv ātmānau hi taddarśanāt . brasū-1,2.11 . viśeṣaṇāc ca . brasū-1,2.12 . antara upapatteḥ . brasū-1,2.13 . sthānādivyapadeśāc ca . brasū-1,2.14 . sukhaviśiṣṭābhidhānād eva ca . brasū-1,2.15 . ata eva ca sa brahma . brasū-1,2.16 . śrutopaniṣatkagatyabhidhānāc ca . brasū-1,2.17 . anavasthiter asaṁbhavāc ca netaraḥ . brasū-1,2.18 . antaryāmyadhidaivādhilokādiṣu taddharmavyapadeśāt . brasū-1,2.19 . na ca smārtam ataddharmābhilāpāc chārīraś ca . brasū-1,2.20 . ubhaye'pi hi bhedenainam adhīyate . brasū-1,2.21 . adṛśyatvādiguṇako dharmokteḥ . brasū-1,2.22 . viśeṣaṇabhedavyapadeśābhyāṁ ca netarau . brasū-1,2.23 . rūpopanyāsāc ca . brasū-1,2.24 . vaiśvānaraḥ sādhāraṇaśabdaviśeṣāt . brasū-1,2.25 . smaryamāṇam anumānaṁ syād iti . brasū-1,2.26 . śabdādibhyo'ntaḥpratiṣṭhānāc ca neti cen na tathā dṛṣṭyupadeśād asambhavāt puruṣamapi cainam adhīyate . brasū-1,2.27 . ata eva na devatā bhūtaṁ ca . brasū-1,2.28 . sākṣād apy avirodhaṁ jaiminiḥ . brasū-1,2.29 . abhivyakter ity āśmarathyaḥ . brasū-1,2.30 . anusmṛter bādariḥ . brasū-1,2.31 . saṁpatter iti jaiminis tathā hi darśayati . brasū-1,2.32 . āmananti cainam asmin . brasū-1,2.33 . dyubhvādyāyatanaṁ svaśabdāt . brasū-1,3.1 . muktopasṛpyavyapadeśāc ca . brasū-1,3.2 . nānumānam atacchabdāt prāṇabhṛc ca . brasū-1,3.3 . bhedavyapadeśāt . brasū-1,3.4 . prakaraṇāt . brasū-1,3.5 . sthityadanābhyāṁ ca . brasū-1,3.6 . bhūmā saṁprasādād adhyupadeśāt . brasū-1,3.7 . dharmopapatteś ca . brasū-1,3.8 . akṣaram ambarāntadhṛteḥ . brasū-1,3.9 . sā ca praśāsanāt . brasū-1,3.10 . anyabhāvavyāvṛtteśca . brasū-1,3.11 . īkṣatikarmavyapadeśāt saḥ . brasū-1,3.12 . dahara uttarebhyaḥ . brasū-1,3.13 . gatiśabdābhyāṁ tathā hi dṛṣṭaṁ liṅgaṁ ca . brasū-1,3.14 . dhṛteś ca mahimno'syāsminn upalabdheḥ . brasū-1,3.15 . prasiddheś ca . brasū-1,3.16 . itaraparāmarśāt sa iti cen nāsaṁbhavāt . brasū-1,3.17 . uttarāc ced āvirbhūtasvarūpas tu . brasū-1,3.18 . anyārthaś ca parāmarśaḥ . brasū-1,3.19 . alpaśruter iti cet tad uktam . brasū-1,3.20 . anukṛtes tasya ca . brasū-1,3.21 . api ca smaryate . brasū-1,3.22 . śabdād eva pramitaḥ . brasū-1,3.23 . hṛdyapekṣayā tu manuṣyādhikāratvāt . brasū-1,3.24 . tadupary api bādarāyaṇaḥ saṁbhavāt . brasū-1,3.25 . virodhaḥ karmaṇīti cen nānekapratipatter darśanāt . brasū-1,3.26 . śabda iti cen nātaḥ prabhavāt pratyakṣānumānābhyām . brasū-1,3.27 . ata eva ca nityatvam . brasū-1,3.28 . samānanāmarūpatvāccāvṛttāvapyavirodho darśanāt smṛteś ca . brasū-1,3.29 . madhvādiṣv asaṁbhavād anadhikāraṁ jaiminiḥ . brasū-1,3.30 . jyotiṣi bhāvāc ca . brasū-1,3.31 . bhāvaṁ tu bādarāyaṇo'sti hi . brasū-1,3.32 . śugasya tadanādaraśravaṇāt tadādravaṇāt sūcyate hi . brasū-1,3.33 . kṣatriyatvagateś ca . brasū-1,3.34 . uttaratra caitrarathena liṅgāt . brasū-1,3.35 . saṁskāraparāmarśāt tadabhāvābhilāpāc ca . brasū-1,3.36 . tadabhāvanirdhāraṇe ca pravṛtteḥ . brasū-1,3.37 . śravaṇādhyayanārthapratiṣedhāt . brasū-1,3.38 . smṛteś ca . brasū-1,3.39 . kampanāt . brasū-1,3.40 . jyotir darśanāt . brasū-1,3.41 . ākāśo'rthāntaratvādivyapadeśāt . brasū-1,3.42 . suṣuptyutkrāntyor bhedena . brasū-1,3.43 . patyādiśabdebhyaḥ . brasū-1,3.44 . ānumānikam apy ekeṣām iti cen na śarīra-rūpaka-vinyasta-gṛhīter darśayati ca . brasū-1,4.1 . sūkṣmaṁ tu tadarhatvāt . brasū-1,4.2 . tadadhīnatvād arthavat . brasū-1,4.3 . jñeyatvāvacanāc ca . brasū-1,4.4 . vadatīti cen na prājño hi prakaraṇāt . brasū-1,4.5 . trayāṇām eva caivam upanyāsaḥ praśnaś ca . brasū-1,4.6 . mahadvac ca . brasū-1,4.7 . camasavadaviśeṣāt . brasū-1,4.8 . jyotirupakramā tu tathā hy adhīyata eke . brasū-1,4.9 . kalpanopadeśāc ca madhvādivadavirodhaḥ . brasū-1,4.10 . na saṁkhyopasaṁgrahādapi jñānābhāvād atirekāc ca . brasū-1,4.11 . prāṇādayo vākyaśeṣāt . brasū-1,4.12 . jyotiṣaikeṣām asatyanne . brasū-1,4.13 . kāraṇatvena cākāśādiṣu yathāvyapadiṣṭokteḥ . brasū-1,4.14 . samākarṣāt . brasū-1,4.15 . jagadvācitvāt . brasū-1,4.16 . jīvamukhyaprāṇaliṅgān neti cet tadvyākhyātam . brasū-1,4.17 . anyārthaṁ tu jaiminiḥ praśnavyākhyānābhyām api caivam eke . brasū-1,4.18 . vākyānvayāt . brasū-1,4.19 . pratijñāsiddher liṅgam āśmarathyaḥ . brasū-1,4.20 . utkramiṣyata evaṁ bhāvād ity auḍulomiḥ . brasū-1,4.21 . avasthiter iti kāśakṛtsnaḥ . brasū-1,4.22 . prakṛtiś ca pratijñādṛṣṭāntānuparodhāt . brasū-1,4.23 . abhidhyopadeśāc ca . brasū-1,4.24 . sākṣāc cobhayāmnānāt . brasū-1,4.25 . ātmakṛteḥ . brasū-1,4.26 . pariṇāmāt . brasū-1,4.27 . yoniś ca hi gīyate . brasū-1,4.28 . etena sarve vyākhyātā va>

द्वितीय अध्याय ( अविरोध ) // dvitīya adhyāya ( avirodha )

स्मृत्यनवकाशदोषप्रसङ्ग इति चेन् नान्यस्मृत्यनवकाशदोषप्रसङ्गात् । ब्रसू-२,१.१ । इतरेषां चानुपलब्धेः । ब्रसू-२,१.२ । एतेन योगः प्रत्युक्तः । ब्रसू-२,१.३ । न विलक्षणत्वाद् अस्य तथात्वं च शब्दात् । ब्रसू-२,१.४ । अभिमानिव्यपदेशस् तु विशेषानुगतिभ्याम् । ब्रसू-२,१.५ । दृश्यते तु । ब्रसू-२,१.६ । असद् इति चेन् न प्रतिषेधमात्रत्वात् । ब्रसू-२,१.७ । अपीतौ तद्वत्प्रसङ्गाद् असमञ्जसम् । ब्रसू-२,१.८ । न तु दृष्टान्तभावात् । ब्रसू-२,१.९ । स्वपक्षदोषाच् च । ब्रसू-२,१.१० । तर्काप्रतिष्ठानाद् अपि । ब्रसू-२,१.११ । अन्यथानुमेयम् इति चेद् एवम् अप्य् अनिर्मोक्षप्रसङ्गः । ब्रसू-२,१.१२ । एतेन शिष्टापरिग्रहा अपि व्याख्याताः । ब्रसू-२,१.१३ । भोक्त्रापत्तेर् अविभागश् चेत् स्याल् लोकवत् । ब्रसू-२,१.१४ । तदनन्यत्वम् आरम्भणशब्दादिभ्यः । ब्रसू-२,१.१५ । भावे चोपलब्धेः । ब्रसू-२,१.१६ । सत्वाच् चापरस्य । ब्रसू-२,१.१७ । असद्व्यपदेशान् नेति चेन् न धर्मान्तरेण वाक्यशेषाद्युक्तेः शब्दान्तराच् च । ब्रसू-२,१.१८ । पटवच् च । ब्रसू-२,१.१९ । यथा च प्राणादिः । ब्रसू-२,१.२० । इतरव्यपदेशाद् धिताकरणादिदोषप्रसक्तिः । ब्रसू-२,१.२१ । अधिकं तु भेदनिर्देशात् । ब्रसू-२,१.२२ । अश्मादिवच् च तदनुपपत्तिः । ब्रसू-२,१.२३ । उपसंहारदर्शनान् नेति चेन् न क्षीरवद् धि । ब्रसू-२,१.२४ । देवादिवद् अपि लोके । ब्रसू-२,१.२५ । कृत्स्नप्रसक्तिर् निरवयवत्वशब्दकोपो वा । ब्रसू-२,१.२६ । श्रुतेस् तु शब्दमूलत्वात् । ब्रसू-२,१.२७ । आत्मनि चैवं विचित्राश् च हि । ब्रसू-२,१.२८ । स्वपक्षदोषाच् च । ब्रसू-२,१.२९ । सर्वोपेता च तद्दर्शनात् । ब्रसू-२,१.३० । विकरणत्वान् नेति चेत् तद् उक्तम् । ब्रसू-२,१.३१ । न प्रयोजनवत्त्वात् । ब्रसू-२,१.३२ । लोकवत् तु लीलाकैवल्यम् । ब्रसू-२,१.३३ । वैषम्यनैर्घृण्ये न सापेक्षत्वात् तथा हि दर्शयति । ब्रसू-२,१.३४ । न कर्माविभागाद् इति चेन् नानादित्वाद् उपपद्यते चाप्य् उपलभ्यते च । ब्रसू-२,१.३५ । सर्वधर्मोपपत्तेश् च । ब्रसू-२,१.३६ । रचनानुपपत्तेश् च नानुमानं प्रवृत्तेश् च । ब्रसू-२,२.१ । पयोऽम्बुवच् चेत् तत्रापि । ब्रसू-२,२.२ । व्यतिरेकानवस्थितेश् चानपेक्षत्वात् । ब्रसू-२,२.३ । अन्यत्राभावाच् च न तृणादिवत् । ब्रसू-२,२.४ । पुरुषाश्मवद् इति चेत् तथापि । ब्रसू-२,२.५ । अङ्गित्वानुपपत्तेश् च । ब्रसू-२,२.६ । अन्यथानुमितौ च ज्ञशक्तिवियोगात् । ब्रसू-२,२.७ । अभ्युपगमेऽप्य् अर्थाभावात् । ब्रसू-२,२.८ । विप्रतिषेधाच् चासमञ्जसम् । ब्रसू-२,२.९ । महद्दीर्घवद् वा ह्रस्वपरिमण्डलाभ्याम् । ब्रसू-२,२.१० । उभयथापि न कर्मातस्तदभावः । ब्रसू-२,२.११ । समवायाभ्युपगमाच् च साम्याद् अनवस्थितेः । ब्रसू-२,२.१२ । नित्यम् एव च भावात् । ब्रसू-२,२.१३ । रूपादिमत्त्वाच् च विपर्ययो दर्शनात् । ब्रसू-२,२.१४ । उभयथा च दोषात् । ब्रसू-२,२.१५ । अपरिग्रहाच् चात्यन्तम् अनपेक्षा । ब्रसू-२,२.१६ । समुदाय उभयहेतुकेऽपि तदप्राप्तिः । ब्रसू-२,२.१७ । इतरेतरप्रत्ययत्वाद् उपपन्नम् इति चेन् न सङ्घातभावानिमित्तत्वात् । ब्रसू-२,२.१८ । उत्तरोत्पादे च पूर्वनिरोधात् । ब्रसू-२,२.१९ । असति प्रतिज्ञोपरोधो यौगपद्यमन्यथा । ब्रसू-२,२.२० । प्रतिसंख्याप्रतिसंख्यानिरोधाप्राप्तिर् अविच्छेदात् । ब्रसू-२,२.२१ । उभयथा च दोषात् । ब्रसू-२,२.२२ । आकाशे चाविशेषात् । ब्रसू-२,२.२३ । अनुस्मृतेश् च । ब्रसू-२,२.२४ । नासतोऽदृष्टत्वात् । ब्रसू-२,२.२५ । उदासीनानाम् अपि चैवं सिद्धिः । ब्रसू-२,२.२६ । नाभाव उपलब्धेः । ब्रसू-२,२.२७ । वैधर्म्याच् च न स्वप्नादिवत् । ब्रसू-२,२.२८ । न भावोऽनुपलब्धेः । ब्रसू-२,२.२९ । सर्वथानुपपत्तेश् च । ब्रसू-२,२.३० । नैकस्मिन्न् असम्भवात् । ब्रसू-२,२.३१ । एवं चात्माकार्त्स्न्यम् । ब्रसू-२,२.३२ । न च पर्यायाद् अप्य् अविरोधो विकारादिभ्यः । ब्रसू-२,२.३३ । अन्त्यावस्थितेश् चोभयनित्यत्वाद् अविशेषः । ब्रसू-२,२.३४ । पत्युर् असामञ्जस्यात् । ब्रसू-२,२.३५ । अधिष्ठानानुपपत्तेश् च । ब्रसू-२,२.३६ । करणवच् चेन् न भोगादिभ्यः । ब्रसू-२,२.३७ । अन्तवत्त्वम् असर्वज्ञता वा । ब्रसू-२,२.३८ । उत्पत्त्यसंभवात् । ब्रसू-२,२.३९ । न च कर्तुः करणम् । ब्रसू-२,२.४० । विज्ञानादिभावे वा तदप्रतिषेधः । ब्रसू-२,२.४१ । विप्रतिषेधाच् च । ब्रसू-२,२.४२ । न वियदश्रुतेः । ब्रसू-२,३.१ । अस्ति तु । ब्रसू-२,३.२ । गौण्यसंभवाच् छब्दाच् च । ब्रसू-२,३.३ । स्याच् चैकस्य ब्रह्मशब्दवत् । ब्रसू-२,३.४ । प्रतिज्ञाहानिर् अव्यतिरेकात् । ब्रसू-२,३.५ । शब्देभ्यः । ब्रसू-२,३.६ । यावद्विकारं तु विभागो लोकवत् । ब्रसू-२,३.७ । एतेन मातरिश्वा व्याख्यातः । ब्रसू-२,३.८ । असंभवस् तु सतोऽनुपपत्तेः । ब्रसू-२,३.९ । तेजोऽतस् तथा ह्य् आह । ब्रसू-२,३.१० । आपः । ब्रसू-२,३.११ । पृथिवी । ब्रसू-२,३.१२ । अधिकाररूपशब्दान्तरेभ्यः । ब्रसू-२,३.१३ । तदभिध्यानाद् एव तु तल्लिङ्गात् सः । ब्रसू-२,३.१४ । विपर्ययेण तु क्रमोऽत उपपद्यते च । ब्रसू-२,३.१५ । अन्तरा विज्ञानमनसी क्रमेण तल्लिङ्गाद् इति चेन् नाविशेषात् । ब्रसू-२,३.१६ । चराचरव्यपाश्रयस् तु स्यात् तद्व्यपदेशो भाक्तस् तद्भावभावित्वात् । ब्रसू-२,३.१७ । नात्मा श्रुतेर् नित्यत्वाच् च ताभ्यः । ब्रसू-२,३.१८ । ज्ञोऽत एव । ब्रसू-२,३.१९ । उत्क्रान्तिगत्यागतीनाम् । ब्रसू-२,३.२० । स्वात्मना चोत्तरयोः । ब्रसू-२,३.२१ । नाणुरतच्छ्रुतेर् इति चेन् नेतराधिकारात् । ब्रसू-२,३.२२ । स्वशब्दोन्मानाभ्यां च । ब्रसू-२,३.२३ । अविरोधश् चन्दनवत् । ब्रसू-२,३.२४ । अवस्थितिवैशेष्याद् इति चेन् नाभ्युपगमाद् धृदि हि । ब्रसू-२,३.२५ । गुणाद्वा लोकवत् । ब्रसू-२,३.२६ । व्यतिरेको गन्धवत् तथा हि दर्शयति । ब्रसू-२,३.२७ । पृथगुपदेशात् । ब्रसू-२,३.२८ । तद्गुणसारत्वात् तु तद्व्यपदेशः प्राज्ञवत् । ब्रसू-२,३.२९ । यावदात्मभावित्वाच् च न दोषस् तद्दर्शनात् । ब्रसू-२,३.३० । पुंस्त्वादिवत् त्व् अस्य सतोऽभिव्यक्तियोगात् । ब्रसू-२,३.३१ । नित्योपलब्ध्यनुपलब्धिप्रसङ्गोऽन्यतरनियमो वान्यथा । ब्रसू-२,३.३२ । कर्ता शास्त्रार्थवत्त्वात् । ब्रसू-२,३.३३ । उपादानाद् विहारोपदेशाच् च । ब्रसू-२,३.३४ । व्यपदेशाच् च क्रियायां न चेन् निर्देशविपर्ययः । ब्रसू-२,३.३५ । उपलब्धिवदनियमः । ब्रसू-२,३.३६ । शक्तिविपर्ययात् । ब्रसू-२,३.३७ । समाध्यभावाच् च । ब्रसू-२,३.३८ । यथा च तक्षोभयथा । ब्रसू-२,३.३९ । परात् तु तच्छ्रुतेः । ब्रसू-२,३.४० । कृतप्रयत्नापेक्षस् तु विहितप्रतिषिद्धावैयर्थ्यादिभ्यः । ब्रसू-२,३.४१ । अंशो नानाव्यपदेशाद् अन्यथा चापि दाशकितवादित्वम् अधीयत एके । ब्रसू-२,३.४२ । मन्त्रवर्णात् । ब्रसू-२,३.४३ । अपि स्मर्यते । ब्रसू-२,३.४४ । प्रकाशादिवत् तु नैवं परः । ब्रसू-२,३.४५ । स्मरन्ति च । ब्रसू-२,३.४६ । अनुज्ञापरिहारौ देहसम्बन्धाज् ज्योतिरादिवत् । ब्रसू-२,३.४७ । असन्ततेश् चाव्यतिकरः । ब्रसू-२,३.४८ । आभास एव च । ब्रसू-२,३.४९ । अदृष्टानियमात् । ब्रसू-२,३.५० । अभिसन्ध्यादिष्व् अपि चैवम् । ब्रसू-२,३.५१ । प्रदेशभेदाद् इति चेन् नान्तर्भावात् । ब्रसू-२,३.५२ । तथा प्राणाः । ब्रसू-२,४.१ । गौण्यसंभवात् तत्प्राक् श्रुतेश् च । ब्रसू-२,४.२ । तत्पूर्वकत्वाद् वाचः । ब्रसू-२,४.३ । सप्त गतेर् विशेषितत्वाच् च । ब्रसू-२,४.४ । हस्तादयस् तु स्थितेऽतो नैवम् । ब्रसू-२,४.५ । अणवश् च । ब्रसू-२,४.६ । श्रेष्ठश् च । ब्रसू-२,४.७ । न वायुक्रिये पृथगुपदेशात् । ब्रसू-२,४.८ । चक्षुरादिवत् तु तत्सहशिष्ट्यादिभ्यः । ब्रसू-२,४.९ । अकरणत्वाच् च न दोषस् तथा हि दर्शयति । ब्रसू-२,४.१० । पञ्चवृत्तिर् मनोवत् व्यपदिश्यते । ब्रसू-२,४.११ । अणुश् च । ब्रसू-२,४.१२ । ज्योतिर् आद्यधिष्ठानं तु तदामननात्प्राणवता शब्दात् । ब्रसू-२,४.१३ । तस्य च नित्यत्वात् । ब्रसू-२,४.१४ । त इन्द्रियाणि तद्व्यपदेशाद् अन्यत्र श्रेष्ठात् । ब्रसू-२,४.१५ । भेदश्रुतेर् वैलक्षण्याच् च । ब्रसू-२,४.१६ । संज्ञामूर्तिकॢप्तिस् तु त्रिवृत्कुर्वत उपदेशात् । ब्रसू-२,४.१७ । मांसादि भौमं यथाशब्दमितरयोश् च । ब्रसू-२,४.१८ । वैशेष्यात् तु तद्वादस् तद्वादः । ब्रसू-२,४.१९ ।

lokavat tu līlākaivalyam . brasū-2,1.33 . vaiṣamyanairghṛṇye na sāpekṣatvāt tathā hi darśayati . brasū-2,1.34 . na karmāvibhāgād iti cen nānāditvād upapadyate cāpy upalabhyate ca . brasū-2,1.35 . sarvadharmopapatteś ca . brasū-2,1.36 . racanānupapatteś ca nānumānaṁ pravṛtteś ca . brasū-2,2.1 . payo'mbuvac cet tatrāpi . brasū-2,2.2 . vyatirekānavasthiteś cānapekṣatvāt . brasū-2,2.3 . anyatrābhāvāc ca na tṛṇādivat . brasū-2,2.4 . puruṣāśmavad iti cet tathāpi . brasū-2,2.5 . aṅgitvānupapatteś ca . brasū-2,2.6 . anyathānumitau ca jñaśaktiviyogāt . brasū-2,2.7 . abhyupagame'py arthābhāvāt . brasū-2,2.8 . vipratiṣedhāc cāsamañjasam . brasū-2,2.9 . mahaddīrghavad vā hrasvaparimaṇḍalābhyām . brasū-2,2.10 . ubhayathāpi na karmātastadabhāvaḥ . brasū-2,2.11 . samavāyābhyupagamāc ca sāmyād anavasthiteḥ . brasū-2,2.12 . nityam eva ca bhāvāt . brasū-2,2.13 . rūpādimattvāc ca viparyayo darśanāt . brasū-2,2.14 . ubhayathā ca doṣāt . brasū-2,2.15 . aparigrahāc cātyantam anapekṣā . brasū-2,2.16 . samudāya ubhayahetuke'pi tadaprāptiḥ . brasū-2,2.17 . itaretarapratyayatvād upapannam iti cen na saṅghātabhāvānimittatvāt . brasū-2,2.18 . uttarotpāde ca pūrvanirodhāt . brasū-2,2.19 . asati pratijñoparodho yaugapadyamanyathā . brasū-2,2.20 . pratisaṁkhyāpratisaṁkhyānirodhāprāptir avicchedāt . brasū-2,2.21 . ubhayathā ca doṣāt . brasū-2,2.22 . ākāśe cāviśeṣāt . brasū-2,2.23 . anusmṛteś ca . brasū-2,2.24 . nāsato'dṛṣṭatvāt . brasū-2,2.25 . udāsīnānām api caivaṁ siddhiḥ . brasū-2,2.26 . nābhāva upalabdheḥ . brasū-2,2.27 . vaidharmyāc ca na svapnādivat . brasū-2,2.28 . na bhāvo'nupalabdheḥ . brasū-2,2.29 . sarvathānupapatteś ca . brasū-2,2.30 . naikasminn asambhavāt . brasū-2,2.31 . evaṁ cātmākārtsnyam . brasū-2,2.32 . na ca paryāyād apy avirodho vikārādibhyaḥ . brasū-2,2.33 . antyāvasthiteś cobhayanityatvād aviśeṣaḥ . brasū-2,2.34 . patyur asāmañjasyāt . brasū-2,2.35 . adhiṣṭhānānupapatteś ca . brasū-2,2.36 . karaṇavac cen na bhogādibhyaḥ . brasū-2,2.37 . antavattvam asarvajñatā vā . brasū-2,2.38 . utpattyasaṁbhavāt . brasū-2,2.39 . na ca kartuḥ karaṇam . brasū-2,2.40 . vijñānādibhāve vā tadapratiṣedhaḥ . brasū-2,2.41 . vipratiṣedhāc ca . brasū-2,2.42 . na viyadaśruteḥ . brasū-2,3.1 . asti tu . brasū-2,3.2 . gauṇyasaṁbhavāc chabdāc ca . brasū-2,3.3 . syāc caikasya brahmaśabdavat . brasū-2,3.4 . pratijñāhānir avyatirekāt . brasū-2,3.5 . śabdebhyaḥ . brasū-2,3.6 . yāvadvikāraṁ tu vibhāgo lokavat . brasū-2,3.7 . etena mātariśvā vyākhyātaḥ . brasū-2,3.8 . asaṁbhavas tu sato'nupapatteḥ . brasū-2,3.9 . tejo'tas tathā hy āha . brasū-2,3.10 . āpaḥ . brasū-2,3.11 . pṛthivī . brasū-2,3.12 . adhikārarūpaśabdāntarebhyaḥ . brasū-2,3.13 . tadabhidhyānād eva tu talliṅgāt saḥ . brasū-2,3.14 . viparyayeṇa tu kramo'ta upapadyate ca . brasū-2,3.15 . antarā vijñānamanasī krameṇa talliṅgād iti cen nāviśeṣāt . brasū-2,3.16 . carācaravyapāśrayas tu syāt tadvyapadeśo bhāktas tadbhāvabhāvitvāt . brasū-2,3.17 . nātmā śruter nityatvāc ca tābhyaḥ . brasū-2,3.18 . jño'ta eva . brasū-2,3.19 . utkrāntigatyāgatīnām . brasū-2,3.20 . svātmanā cottarayoḥ . brasū-2,3.21 . nāṇuratacchruter iti cen netarādhikārāt . brasū-2,3.22 . svaśabdonmānābhyāṁ ca . brasū-2,3.23 . avirodhaś candanavat . brasū-2,3.24 . avasthitivaiśeṣyād iti cen nābhyupagamād dhṛdi hi . brasū-2,3.25 . guṇādvā lokavat . brasū-2,3.26 . vyatireko gandhavat tathā hi darśayati . brasū-2,3.27 . pṛthagupadeśāt . brasū-2,3.28 . tadguṇasāratvāt tu tadvyapadeśaḥ prājñavat . brasū-2,3.29 . yāvadātmabhāvitvāc ca na doṣas taddarśanāt . brasū-2,3.30 . puṁstvādivat tv asya sato'bhivyaktiyogāt . brasū-2,3.31 . nityopalabdhyanupalabdhiprasaṅgo'nyataraniyamo vānyathā . brasū-2,3.32 . kartā śāstrārthavattvāt . brasū-2,3.33 . upādānād vihāropadeśāc ca . brasū-2,3.34 . vyapadeśāc ca kriyāyāṁ na cen nirdeśaviparyayaḥ . brasū-2,3.35 . upalabdhivadaniyamaḥ . brasū-2,3.36 . śaktiviparyayāt . brasū-2,3.37 . samādhyabhāvāc ca . brasū-2,3.38 . yathā ca takṣobhayathā . brasū-2,3.39 . parāt tu tacchruteḥ . brasū-2,3.40 . kṛtaprayatnāpekṣas tu vihitapratiṣiddhāvaiyarthyādibhyaḥ . brasū-2,3.41 . aṁśo nānāvyapadeśād anyathā cāpi dāśakitavāditvam adhīyata eke . brasū-2,3.42 . mantravarṇāt . brasū-2,3.43 . api smaryate . brasū-2,3.44 . prakāśādivat tu naivaṁ paraḥ . brasū-2,3.45 . smaranti ca . brasū-2,3.46 . anujñāparihārau dehasambandhāj jyotirādivat . brasū-2,3.47 . asantateś cāvyatikaraḥ . brasū-2,3.48 . ābhāsa eva ca . brasū-2,3.49 . adṛṣṭāniyamāt . brasū-2,3.50 . abhisandhyādiṣv api caivam . brasū-2,3.51 . pradeśabhedād iti cen nāntarbhāvāt . brasū-2,3.52 . tathā prāṇāḥ . brasū-2,4.1 . gauṇyasaṁbhavāt tatprāk śruteś ca . brasū-2,4.2 . tatpūrvakatvād vācaḥ . brasū-2,4.3 . sapta gater viśeṣitatvāc ca . brasū-2,4.4 . hastādayas tu sthite'to naivam . brasū-2,4.5 . aṇavaś ca . brasū-2,4.6 . śreṣṭhaś ca . brasū-2,4.7 . na vāyukriye pṛthagupadeśāt . brasū-2,4.8 . cakṣurādivat tu tatsahaśiṣṭyādibhyaḥ . brasū-2,4.9 . akaraṇatvāc ca na doṣas tathā hi darśayati . brasū-2,4.10 . pañcavṛttir manovat vyapadiśyate . brasū-2,4.11 . aṇuś ca . brasū-2,4.12 . jyotir ādyadhiṣṭhānaṁ tu tadāmananātprāṇavatā śabdāt . brasū-2,4.13 . tasya ca nityatvāt . brasū-2,4.14 . ta indriyāṇi tadvyapadeśād anyatra śreṣṭhāt . brasū-2,4.15 . bhedaśruter vailakṣaṇyāc ca . brasū-2,4.16 . saṁjñāmūrtikḷptis tu trivṛtkurvata upadeśāt . brasū-2,4.17 . māṁsādi bhaumaṁ yathāśabdamitarayoś ca . brasū-2,4.18 . vaiśeṣyāt tu tadvādas tadvādaḥ . brasū-2,4.19 .

तृतीय अध्याय ( साधना ) // tṛtīya adhyāya ( sādhanā )

तदन्तरप्रतिपत्तौ रंहति संपरिष्वक्तः प्रश्ननिरूपणाभ्याम् । ब्रसू-३,१.१ । त्र्यात्मकत्वात् तु भूयस्त्वात् । ब्रसू-३,१.२ । प्राणगतेश् च । ब्रसू-३,१.३ । अग्न्यादिश्रुतेर् इति चेन् न भाक्तत्वात् । ब्रसू-३,१.४ । प्रथमेऽश्रवणाद् इति चेन् न ता एव ह्य् उपपत्तेः । ब्रसू-३,१.५ । अश्रुतत्वाद् इति चेन् नेष्टादिकारिणां प्रतीतेः । ब्रसू-३,१.६ । भाक्तं वानात्मवित्त्वात् तथा हि दर्शयति । ब्रसू-३,१.७ । कृतात्ययेऽनुशयवान् दृष्टस्मृतिभ्यां यथेतमनेवं च । ब्रसू-३,१.८ । चरणाद् इति चेन् न तदुपलक्षणार्थेति कार्ष्णाजिनिः । ब्रसू-३,१.९ । आनर्थक्यम् इति चेन् न तदपेक्षत्वात् । ब्रसू-३,१.१० । सुकृतदुष्कृते एवेति तु बादरिः । ब्रसू-३,१.११ । अनिष्टादिकारिणाम् अपि च श्रुतम् । ब्रसू-३,१.१२ । संयमने त्व् अनुभूयेतरेषामारोहाव् अरोहौ तद्गतिदर्शनात् । ब्रसू-३,१.१३ । स्मरन्ति च । ब्रसू-३,१.१४ । अपि सप्त । ब्रसू-३,१.१५ । तत्रापि तद्व्यापारादविरोधः । ब्रसू-३,१.१६ । विद्याकर्मणोर् इति तु प्रकृतत्वात् । ब्रसू-३,१.१७ । न तृतीये तथोपलब्धेः । ब्रसू-३,१.१८ । स्मर्यतेऽपि च लोके । ब्रसू-३,१.१९ । दर्शनाच् च । ब्रसू-३,१.२० । तृतीयशब्दावरोधः संशोकजस्य । ब्रसू-३,१.२१ । तत्स्वाभाव्यापत्तिरुपपत्तेः । ब्रसू-३,१.२२ । नातिचिरेण विशेषात् । ब्रसू-३,१.२३ । अन्याधिष्ठिते पूर्ववदभिलापात् । ब्रसू-३,१.२४ । अशुद्धम् इति चेन् न शब्दात् । ब्रसू-३,१.२५ । रेतःसिग्योगोऽथ । ब्रसू-३,१.२६ । योनेःशरीरम् । ब्रसू-३,१.२७ । सन्ध्ये सृष्टिराह हि । ब्रसू-३,२.१ । निर्मातारं चैके पुत्रादयश् च । ब्रसू-३,२.२ । मायामात्रं तु कार्त्स्न्येनानभिव्यक्तस्वरूपत्वात् । ब्रसू-३,२.३ । पराभिध्यानात् तु तिरोहितं ततो ह्यस्य बन्धविपर्ययौ । ब्रसू-३,२.४ । देहयोगाद्वा सोऽपि । ब्रसू-३,२.५ । सूचकश् च हि श्रुतेराचक्षते च तद्विदः । ब्रसू-३,२.६ । तदभावो नाडीषु तच्छ्रुतेरात्मनि च । ब्रसू-३,२.७ । अतः प्रबोधोऽस्मात् । ब्रसू-३,२.८ । स एव तु कर्मानुस्मृतिशब्दविधिभ्यः । ब्रसू-३,२.९ । मुग्धेर्ऽधसंपत्तिः परिशेषात् । ब्रसू-३,२.१० । न स्थानतोऽपि परस्योभयलिङ्गं सर्वत्र हि । ब्रसू-३,२.११ । भेदाद् इति चेन् न प्रत्येकमतद्वचनात् । ब्रसू-३,२.१२ । अपि चैवम् एके । ब्रसू-३,२.१३ । अरूपवदेव हि तत्प्रधानत्वात् । ब्रसू-३,२.१४ । प्रकाशवच्चावैयर्थ्यात् । ब्रसू-३,२.१५ । आह च तन्मात्रम् । ब्रसू-३,२.१६ । दर्शयति चाथो अपि स्मर्यते । ब्रसू-३,२.१७ । अत एव चोपमा सूर्यकादिवत् । ब्रसू-३,२.१८ । अम्बुवदग्रहणात् तु न तथात्वम् । ब्रसू-३,२.१९ । वृद्धिह्रासभाक्त्वमन्तर्भावादुभयसामञ्जस्यादेवं दर्शनाच् च । ब्रसू-३,२.२० । प्रकृतैतावत्त्वं हि प्रतिषेधति ततो ब्रवीति च भूयः । ब्रसू-३,२.२१ । तदव्यक्तमाह हि । ब्रसू-३,२.२२ । अपि संराधने प्रत्यक्षानुमानाभ्याम् । ब्रसू-३,२.२३ । प्रकाशादिवच्चावैशेष्यं प्रकाशश् च कर्मण्यभ्यासात् । ब्रसू-३,२.२४ । अतोऽनन्तेन तथा हि लिङ्गम् । ब्रसू-३,२.२५ । उभयव्यपदेशात्त्वहिकुण्डलवत् । ब्रसू-३,२.२६ । प्रकाशाश्रयवद्वा तेजस्त्वात् । ब्रसू-३,२.२७ । पूर्ववद्वा । ब्रसू-३,२.२८ । प्रतिषेधाच् च । ब्रसू-३,२.२९ । परमतस्सेतून्मानसंबन्धभेदव्यपदेशेभ्यः । ब्रसू-३,२.३० । सामान्यात् तु । ब्रसू-३,२.३१ । बुद्ध्यर्थः पादवत् । ब्रसू-३,२.३२ । स्थानविशेषात्प्रकाशादिवत् । ब्रसू-३,२.३३ । उपपत्तेश् च । ब्रसू-३,२.३४ । तथान्यप्रतिषेधात् । ब्रसू-३,२.३५ । अनेन सर्वगतत्वमायामशब्दादिभ्यः । ब्रसू-३,२.३६ । फलमत उपपत्तेः । ब्रसू-३,२.३७ । श्रुतत्वाच् च । ब्रसू-३,२.३८ । धर्मं जैमिनिरत एव । ब्रसू-३,२.३९ । पूर्वं तु बादरायणो हेतुव्यपदेशात् । ब्रसू-३,२.४० । सर्ववेदान्तप्रत्ययं चोदनाद्यविशेषात् । ब्रसू-३,३.१ । भेदान् नेति चेद् एकस्याम् अपि । ब्रसू-३,३.२ । स्वाध्यायस्य तथात्वे हि समाचारेऽधिकाराच् च सववच् च तन्नियमः । ब्रसू-३,३.३ । दर्शयति च । ब्रसू-३,३.४ । उपसंहारोर्ऽथाभेदाद्विधिशेषवत्समाने च । ब्रसू-३,३.५ । अन्यथात्वं शब्दाद् इति चेन् नाविशेषात् । ब्रसू-३,३.६ । न वा प्रकरणभेदात् परोवरीयस्त्वादिवत् । ब्रसू-३,३.७ । संज्ञातश् चेत् तद् उक्तम् अस्ति तु तद् अपि । ब्रसू-३,३.८ । व्याप्तेश् च समञ्जसम् । ब्रसू-३,३.९ । सर्वाभेदादन्यत्रेमे । ब्रसू-३,३.१० । आनन्दादयः प्रधानस्य । ब्रसू-३,३.११ । प्रियशिरस्त्वाद्यप्राप्तिरुपचयापचयौ हि भेदे । ब्रसू-३,३.१२ । इतरे त्वर्थसामान्यात् । ब्रसू-३,३.१३ । आध्यानाय प्रयोजनाभावात् । ब्रसू-३,३.१४ । आत्मशब्दाच् च । ब्रसू-३,३.१५ । आत्मगृहीतिर् इतरवद् उत्तरात् । ब्रसू-३,३.१६ । अन्वयाद् इति चेत् स्याद् अवधारणात् । ब्रसू-३,३.१७ । कार्याख्यानादपूर्वम् । ब्रसू-३,३.१८ । समान एवं चाभेदात् । ब्रसू-३,३.१९ । सम्बन्धादेवमन्यत्रापि । ब्रसू-३,३.२० । न वा विशेषात् । ब्रसू-३,३.२१ । दर्शयति च । ब्रसू-३,३.२२ । संभृतिद्युव्याप्त्यपि चातः । ब्रसू-३,३.२३ । पुरुषविद्यायामपि चेतरेषामनाम्नानात् । ब्रसू-३,३.२४ । वेधाद्यर्थभेदात् । ब्रसू-३,३.२५ । हानौ तूपायनशब्दशेषत्वात् कुशाच्छन्दस्स्तुत्युपगानवत्तदुक्तम् । ब्रसू-३,३.२६ । सांपराये तर्तव्याभावात् तथा ह्य् अन्ये । ब्रसू-३,३.२७ । छन्दत उभयाविरोधात् । ब्रसू-३,३.२८ । गतेर् अर्थवत्त्वम् उभयथान्यथा हि विरोधः । ब्रसू-३,३.२९ । उपपन्नस् तल्लक्षणार्थोपलब्धेर् लोकवत् । ब्रसू-३,३.३० । यावदधिकारम् अवस्थितिर् आधिकारिकाणाम् । ब्रसू-३,३.३१ । अनियमस्सर्वेषामविरोधश्शब्दानुमानाभ्याम् । ब्रसू-३,३.३२ । अक्षरधियां त्ववरोधस्सामान्यतद्भावाभ्यामौपसदवत्तदुक्तम् । ब्रसू-३,३.३३ । इयदामननात् । ब्रसू-३,३.३४ । अन्तरा भूतग्रामवत्स्वात्मनोऽन्यथा भेदानुपपत्तिर् इति चेन् नोपदेशवत् । ब्रसू-३,३.३५ । व्यतिहारो विशिंषन्ति हीतरवत् । ब्रसू-३,३.३६ । सैव हि सत्यादयः । ब्रसू-३,३.३७ । कामादीतरत्र तत्र चाऽयतनादिभ्यः । ब्रसू-३,३.३८ । आदरादलोपः । ब्रसू-३,३.३९ । उपस्थितेऽतस्तद्वचनात् । ब्रसू-३,३.४० । तन्निर्धारणानियमस्तद्दृष्टेः पृथग्घ्यप्रतिबन्धः फलम् । ब्रसू-३,३.४१ । प्रदानवदेव तदुक्तम् । ब्रसू-३,३.४२ । लिङ्गभूयस्त्वात्तद्धि बलीयस्तदपि । ब्रसू-३,३.४३ । पूर्वविकल्पः प्रकरणात्स्यात् क्रियामानसवत् । ब्रसू-३,३.४४ । अतिदेशाच् च । ब्रसू-३,३.४५ । विद्यैव तु निर्धारणाद्दर्शनाच् च । ब्रसू-३,३.४६ । श्रुत्यादिबलीयस्त्वाच् च न बाधः । ब्रसू-३,३.४७ । अनुबन्धादिभ्यः प्रज्ञान्तरपृथक्त्ववद्दृष्टश् च तदुक्तम् । ब्रसू-३,३.४८ । न सामान्यादप्युपलब्धेर्मृत्युवन्न हि लोकापत्तिः । ब्रसू-३,३.४९ । परेण च शब्दस्य ताद्विध्यं भूयस्त्वात् त्व् अनुबन्धः । ब्रसू-३,३.५० । एक आत्मनः शरीरे भावात् । ब्रसू-३,३.५१ । व्यतिरेकस्तद्भावभावित्वान्न तूपलब्धिवत् । ब्रसू-३,३.५२ । अङ्गावबद्धास्तु न शाखासु हि प्रतिवेदम् । ब्रसू-३,३.५३ । मन्त्रादिवद्वाविरोधः । ब्रसू-३,३.५४ । भूम्नः क्रतुवज्ज्यायस्वं तथा हि दर्शयति । ब्रसू-३,३.५५ । नाना शब्दादिभेदात् । ब्रसू-३,३.५६ । विकल्पोऽविशिष्टफलत्वात् । ब्रसू-३,३.५७ । काम्यास्तु यथाकामं समुच्चीयेरन्न वा पूर्वहेत्वभावात् । ब्रसू-३,३.५८ । अङ्गेषु यथाश्रयभावः । ब्रसू-३,३.५९ । शिष्टेश् च । ब्रसू-३,३.६० । समाहारात् । ब्रसू-३,३.६१ । गुणसाधारण्यश्रुतेश् च । ब्रसू-३,३.६२ । न वा तत्सहभावाश्रुतेः । ब्रसू-३,३.६३ । दर्शनाच् च । ब्रसू-३,३.६४ । पुरुषार्थो ऽतः शब्दाद् इति बादरायणः । ब्रसू-३,४.१ । शेषत्वात्पुरुषार्थवादो यथान्येष्व् इति जैमिनिः । BBस्३,४.२ । आचारदर्शनात् । ब्रसू-३,४.३ । तच्छ्रुतेः । ब्रसू-३,४.४ । समन्वारम्भणात् । ब्रसू-३,४.५ । तद्वतो विधानात् । ब्रसू-३,४.६ । नियमात् । ब्रसू-३,४.७ । अधिकोपदेशात् तु बादरायणस्यैवं तद्दर्शनात् । ब्रसू-३,४.८ । तुल्यं तु दर्शनम् । ब्रसू-३,४.९ । असार्वत्रिकी । ब्रसू-३,४.१० । विभागः शतवत् । ब्रसू-३,४.११ । अध्ययनमात्रवतः । ब्रसू-३,४.१२ । नाविशेषात् । ब्रसू-३,४.१३ । स्तुतयेऽनुमतिर्वा । ब्रसू-३,४.१४ । कामकारेण चैके । ब्रसू-३,४.१५ । उपमर्दं च । ब्रसू-३,४.१६ । ऊर्ध्वरेतस्सु च शब्दे हि । ब्रसू-३,४.१७ । परामर्शं जैमिनिरचोदनाच्चापवदति हि । ब्रसू-३,४.१८ । अनुष्ठेयं बादरायणस्साम्यश्रुतेः । ब्रसू-३,४.१९ । विधिर् वा धारणवत् । ब्रसू-३,४.२० । स्तुतिमात्रम् उपादानाद् इति चेन् नापूर्वत्वात् । ब्रसू-३,४.२१ । भावशब्दाच् च । ब्रसू-३,४.२२ । पारिप्लवार्था इति चेन् न विशेषितत्वात् । ब्रसू-३,४.२३ । तथा चैकवाक्योपबन्धात् । ब्रसू-३,४.२४ । अत एव चाग्नीन्धनाद्यनपेक्षा । ब्रसू-३,४.२५ । सर्वापेक्षा च यज्ञादिश्रुतेर् अश्ववत् । ब्रसू-३,४.२६ । शमदमाद्युपेतस् स्यात् तथापि तु तद्विधेस् तदङ्गतया तेषाम् अप्य् अवश्यानुष्ठेयत्वात् । ब्रसू-३,४.२७ । सर्वान् नानुमतिश् च प्राणात्यये तद्दर्शनात् । ब्रसू-३,४.२८ । अबाधाच् च । ब्रसू-३,४.२९ । अपि स्मर्यते । ब्रसू-३,४.३० । शब्दश् चातोऽकामकारे । ब्रसू-३,४.३१ । विहितत्वाच् चाऽश्रमकर्मापि । ब्रसू-३,४.३२ । सहकारित्वेन च । ब्रसू-३,४.३३ । सर्वथापि त एवोभयलिङ्गात् । ब्रसू-३,४.३४ । अनभिभवं च दर्शयति । ब्रसू-३,४.३५ । अन्तरा चापि तु तद्दृष्टेः । ब्रसू-३,४.३६ । अपि स्मर्यते । ब्रसू-३,४.३७ । विशेषानुग्रहश् च । ब्रसू-३,४.३८ । अतस् त्व् इतरज्ज्यायो लिङ्गाच् च । ब्रसू-३,४.३९ । तद्भूतस्य तु नातद्भावो जैमिनेर् अपि नियमात् तद्रूपाभावेभ्यः । ब्रसू-३,४.४० । न चाधिकारिकम् अपि पतनानुमानात् तदयोगात् । ब्रसू-३,४.४१ । उपपूर्वम् अपीत्य् एके भावमशनवत् तद् उक्तम् । ब्रसू-३,४.४२ । बहिस् तूभयथापि स्मृतेर् आचाराच् च । ब्रसू-३,४.४३ । स्वामिनः फलश्रुतेर् इत्य् आत्रेयः । ब्रसू-३,४.४४ । आर्त्विज्यम् इत्य् औडुलोमिः तस्मै हि परिक्रीयते । ब्रसू-३,४.४५ । सहकार्यन्तरविधिः पक्षेण तृतीयं तद्वतो विध्यादिवत् । ब्रसू-३,४.४६ । कृत्स्नभावात् तु गृहिणोपसंहारः । ब्रसू-३,४.४७ । मौनवद् इतरेषाम् अप्य् उपदेशात् । ब्रसू-३,४.४८ । अनाविष्कुर्वन्न् अन्वयात् । ब्रसू-३,४.४९ । ऐहिकम् अप्रस्तुतप्रतिबन्धे तद्दर्शनात् । ब्रसू-३,४.५० । एवं मुक्तिफलानियमस् तदवस्थावधृतेस् तदवस्थावधृतेः । ब्रसू-३,४.५१ ।

tadantarapratipattau raṁhati saṁpariṣvaktaḥ praśnanirūpaṇābhyām . brasū-3,1.1 . tryātmakatvāt tu bhūyastvāt . brasū-3,1.2 . prāṇagateś ca . brasū-3,1.3 . agnyādiśruter iti cen na bhāktatvāt . brasū-3,1.4 . prathame'śravaṇād iti cen na tā eva hy upapatteḥ . brasū-3,1.5 . aśrutatvād iti cen neṣṭādikāriṇāṁ pratīteḥ . brasū-3,1.6 . bhāktaṁ vānātmavittvāt tathā hi darśayati . brasū-3,1.7 . kṛtātyaye'nuśayavān dṛṣṭasmṛtibhyāṁ yathetamanevaṁ ca . brasū-3,1.8 . caraṇād iti cen na tadupalakṣaṇārtheti kārṣṇājiniḥ . brasū-3,1.9 . ānarthakyam iti cen na tadapekṣatvāt . brasū-3,1.10 . sukṛtaduṣkṛte eveti tu bādariḥ . brasū-3,1.11 . aniṣṭādikāriṇām api ca śrutam . brasū-3,1.12 . saṁyamane tv anubhūyetareṣāmārohāv arohau tadgatidarśanāt . brasū-3,1.13 . smaranti ca . brasū-3,1.14 . api sapta . brasū-3,1.15 . tatrāpi tadvyāpārādavirodhaḥ . brasū-3,1.16 . vidyākarmaṇor iti tu prakṛtatvāt . brasū-3,1.17 . na tṛtīye tathopalabdheḥ . brasū-3,1.18 . smaryate'pi ca loke . brasū-3,1.19 . darśanāc ca . brasū-3,1.20 . tṛtīyaśabdāvarodhaḥ saṁśokajasya . brasū-3,1.21 . tatsvābhāvyāpattirupapatteḥ . brasū-3,1.22 . nāticireṇa viśeṣāt . brasū-3,1.23 . anyādhiṣṭhite pūrvavadabhilāpāt . brasū-3,1.24 . aśuddham iti cen na śabdāt . brasū-3,1.25 . retaḥsigyogo'tha . brasū-3,1.26 . yoneḥśarīram . brasū-3,1.27 . sandhye sṛṣṭirāha hi . brasū-3,2.1 . nirmātāraṁ caike putrādayaś ca . brasū-3,2.2 . māyāmātraṁ tu kārtsnyenānabhivyaktasvarūpatvāt . brasū-3,2.3 . parābhidhyānāt tu tirohitaṁ tato hyasya bandhaviparyayau . brasū-3,2.4 . dehayogādvā so'pi . brasū-3,2.5 . sūcakaś ca hi śruterācakṣate ca tadvidaḥ . brasū-3,2.6 . tadabhāvo nāḍīṣu tacchruterātmani ca . brasū-3,2.7 . ataḥ prabodho'smāt . brasū-3,2.8 . sa eva tu karmānusmṛtiśabdavidhibhyaḥ . brasū-3,2.9 . mugdher'dhasaṁpattiḥ pariśeṣāt . brasū-3,2.10 . na sthānato'pi parasyobhayaliṅgaṁ sarvatra hi . brasū-3,2.11 . bhedād iti cen na pratyekamatadvacanāt . brasū-3,2.12 . api caivam eke . brasū-3,2.13 . arūpavadeva hi tatpradhānatvāt . brasū-3,2.14 . prakāśavaccāvaiyarthyāt . brasū-3,2.15 . āha ca tanmātram . brasū-3,2.16 . darśayati cātho api smaryate . brasū-3,2.17 . ata eva copamā sūryakādivat . brasū-3,2.18 . ambuvadagrahaṇāt tu na tathātvam . brasū-3,2.19 . vṛddhihrāsabhāktvamantarbhāvādubhayasāmañjasyādevaṁ darśanāc ca . brasū-3,2.20 . prakṛtaitāvattvaṁ hi pratiṣedhati tato bravīti ca bhūyaḥ . brasū-3,2.21 . tadavyaktamāha hi . brasū-3,2.22 . api saṁrādhane pratyakṣānumānābhyām . brasū-3,2.23 . prakāśādivaccāvaiśeṣyaṁ prakāśaś ca karmaṇyabhyāsāt . brasū-3,2.24 . ato'nantena tathā hi liṅgam . brasū-3,2.25 . ubhayavyapadeśāttvahikuṇḍalavat . brasū-3,2.26 . prakāśāśrayavadvā tejastvāt . brasū-3,2.27 . pūrvavadvā . brasū-3,2.28 . pratiṣedhāc ca . brasū-3,2.29 . paramatassetūnmānasaṁbandhabhedavyapadeśebhyaḥ . brasū-3,2.30 . sāmānyāt tu . brasū-3,2.31 . buddhyarthaḥ pādavat . brasū-3,2.32 . sthānaviśeṣātprakāśādivat . brasū-3,2.33 . upapatteś ca . brasū-3,2.34 . tathānyapratiṣedhāt . brasū-3,2.35 . anena sarvagatatvamāyāmaśabdādibhyaḥ . brasū-3,2.36 . phalamata upapatteḥ . brasū-3,2.37 . śrutatvāc ca . brasū-3,2.38 . dharmaṁ jaiminirata eva . brasū-3,2.39 . pūrvaṁ tu bādarāyaṇo hetuvyapadeśāt . brasū-3,2.40 . sarvavedāntapratyayaṁ codanādyaviśeṣāt . brasū-3,3.1 . bhedān neti ced ekasyām api . brasū-3,3.2 . svādhyāyasya tathātve hi samācāre'dhikārāc ca savavac ca tanniyamaḥ . brasū-3,3.3 . darśayati ca . brasū-3,3.4 . upasaṁhāror'thābhedādvidhiśeṣavatsamāne ca . brasū-3,3.5 . anyathātvaṁ śabdād iti cen nāviśeṣāt . brasū-3,3.6 . na vā prakaraṇabhedāt parovarīyastvādivat . brasū-3,3.7 . saṁjñātaś cet tad uktam asti tu tad api . brasū-3,3.8 . vyāpteś ca samañjasam . brasū-3,3.9 . sarvābhedādanyatreme . brasū-3,3.10 . ānandādayaḥ pradhānasya . brasū-3,3.11 . priyaśirastvādyaprāptirupacayāpacayau hi bhede . brasū-3,3.12 . itare tvarthasāmānyāt . brasū-3,3.13 . ādhyānāya prayojanābhāvāt . brasū-3,3.14 . ātmaśabdāc ca . brasū-3,3.15 . ātmagṛhītir itaravad uttarāt . brasū-3,3.16 . anvayād iti cet syād avadhāraṇāt . brasū-3,3.17 . kāryākhyānādapūrvam . brasū-3,3.18 . samāna evaṁ cābhedāt . brasū-3,3.19 . sambandhādevamanyatrāpi . brasū-3,3.20 . na vā viśeṣāt . brasū-3,3.21 . darśayati ca . brasū-3,3.22 . saṁbhṛtidyuvyāptyapi cātaḥ . brasū-3,3.23 . puruṣavidyāyāmapi cetareṣāmanāmnānāt . brasū-3,3.24 . vedhādyarthabhedāt . brasū-3,3.25 . hānau tūpāyanaśabdaśeṣatvāt kuśācchandasstutyupagānavattaduktam . brasū-3,3.26 . sāṁparāye tartavyābhāvāt tathā hy anye . brasū-3,3.27 . chandata ubhayāvirodhāt . brasū-3,3.28 . gater arthavattvam ubhayathānyathā hi virodhaḥ . brasū-3,3.29 . upapannas tallakṣaṇārthopalabdher lokavat . brasū-3,3.30 . yāvadadhikāram avasthitir ādhikārikāṇām . brasū-3,3.31 . aniyamassarveṣāmavirodhaśśabdānumānābhyām . brasū-3,3.32 . akṣaradhiyāṁ tvavarodhassāmānyatadbhāvābhyāmaupasadavattaduktam . brasū-3,3.33 . iyadāmananāt . brasū-3,3.34 . antarā bhūtagrāmavatsvātmano'nyathā bhedānupapattir iti cen nopadeśavat . brasū-3,3.35 . vyatihāro viśiṁṣanti hītaravat . brasū-3,3.36 . saiva hi satyādayaḥ . brasū-3,3.37 . kāmādītaratra tatra cā'yatanādibhyaḥ . brasū-3,3.38 . ādarādalopaḥ . brasū-3,3.39 . upasthite'tastadvacanāt . brasū-3,3.40 . tannirdhāraṇāniyamastaddṛṣṭeḥ pṛthagghyapratibandhaḥ phalam . brasū-3,3.41 . pradānavadeva taduktam . brasū-3,3.42 . liṅgabhūyastvāttaddhi balīyastadapi . brasū-3,3.43 . pūrvavikalpaḥ prakaraṇātsyāt kriyāmānasavat . brasū-3,3.44 . atideśāc ca . brasū-3,3.45 . vidyaiva tu nirdhāraṇāddarśanāc ca . brasū-3,3.46 . śrutyādibalīyastvāc ca na bādhaḥ . brasū-3,3.47 . anubandhādibhyaḥ prajñāntarapṛthaktvavaddṛṣṭaś ca taduktam . brasū-3,3.48 . na sāmānyādapyupalabdhermṛtyuvanna hi lokāpattiḥ . brasū-3,3.49 . pareṇa ca śabdasya tādvidhyaṁ bhūyastvāt tv anubandhaḥ . brasū-3,3.50 . eka ātmanaḥ śarīre bhāvāt . brasū-3,3.51 . vyatirekastadbhāvabhāvitvānna tūpalabdhivat . brasū-3,3.52 . aṅgāvabaddhāstu na śākhāsu hi prativedam . brasū-3,3.53 . mantrādivadvāvirodhaḥ . brasū-3,3.54 . bhūmnaḥ kratuvajjyāyasvaṁ tathā hi darśayati . brasū-3,3.55 . nānā śabdādibhedāt . brasū-3,3.56 . vikalpo'viśiṣṭaphalatvāt . brasū-3,3.57 . kāmyāstu yathākāmaṁ samuccīyeranna vā pūrvahetvabhāvāt . brasū-3,3.58 . aṅgeṣu yathāśrayabhāvaḥ . brasū-3,3.59 . śiṣṭeś ca . brasū-3,3.60 . samāhārāt . brasū-3,3.61 . guṇasādhāraṇyaśruteś ca . brasū-3,3.62 . na vā tatsahabhāvāśruteḥ . brasū-3,3.63 . darśanāc ca . brasū-3,3.64 . puruṣārtho 'taḥ śabdād iti bādarāyaṇaḥ . brasū-3,4.1 . śeṣatvātpuruṣārthavādo yathānyeṣv iti jaiminiḥ . BBs3,4.2 . ācāradarśanāt . brasū-3,4.3 . tacchruteḥ . brasū-3,4.4 . samanvārambhaṇāt . brasū-3,4.5 . tadvato vidhānāt . brasū-3,4.6 . niyamāt . brasū-3,4.7 . adhikopadeśāt tu bādarāyaṇasyaivaṁ taddarśanāt . brasū-3,4.8 . tulyaṁ tu darśanam . brasū-3,4.9 . asārvatrikī . brasū-3,4.10 . vibhāgaḥ śatavat . brasū-3,4.11 . adhyayanamātravataḥ . brasū-3,4.12 . nāviśeṣāt . brasū-3,4.13 . stutaye'numatirvā . brasū-3,4.14 . kāmakāreṇa caike . brasū-3,4.15 . upamardaṁ ca . brasū-3,4.16 . ūrdhvaretassu ca śabde hi . brasū-3,4.17 . parāmarśaṁ jaiminiracodanāccāpavadati hi . brasū-3,4.18 . anuṣṭheyaṁ bādarāyaṇassāmyaśruteḥ . brasū-3,4.19 . vidhir vā dhāraṇavat . brasū-3,4.20 . stutimātram upādānād iti cen nāpūrvatvāt . brasū-3,4.21 . bhāvaśabdāc ca . brasū-3,4.22 . pāriplavārthā iti cen na viśeṣitatvāt . brasū-3,4.23 . tathā caikavākyopabandhāt . brasū-3,4.24 . ata eva cāgnīndhanādyanapekṣā . brasū-3,4.25 . sarvāpekṣā ca yajñādiśruter aśvavat . brasū-3,4.26 . śamadamādyupetas syāt tathāpi tu tadvidhes tadaṅgatayā teṣām apy avaśyānuṣṭheyatvāt . brasū-3,4.27 . sarvān nānumatiś ca prāṇātyaye taddarśanāt . brasū-3,4.28 . abādhāc ca . brasū-3,4.29 . api smaryate . brasū-3,4.30 . śabdaś cāto'kāmakāre . brasū-3,4.31 . vihitatvāc cā'śramakarmāpi . brasū-3,4.32 . sahakāritvena ca . brasū-3,4.33 . sarvathāpi ta evobhayaliṅgāt . brasū-3,4.34 . anabhibhavaṁ ca darśayati . brasū-3,4.35 . antarā cāpi tu taddṛṣṭeḥ . brasū-3,4.36 . api smaryate . brasū-3,4.37 . viśeṣānugrahaś ca . brasū-3,4.38 . atas tv itarajjyāyo liṅgāc ca . brasū-3,4.39 . tadbhūtasya tu nātadbhāvo jaiminer api niyamāt tadrūpābhāvebhyaḥ . brasū-3,4.40 . na cādhikārikam api patanānumānāt tadayogāt . brasū-3,4.41 . upapūrvam apīty eke bhāvamaśanavat tad uktam . brasū-3,4.42 . bahis tūbhayathāpi smṛter ācārāc ca . brasū-3,4.43 . svāminaḥ phalaśruter ity ātreyaḥ . brasū-3,4.44 . ārtvijyam ity auḍulomiḥ tasmai hi parikrīyate . brasū-3,4.45 . sahakāryantaravidhiḥ pakṣeṇa tṛtīyaṁ tadvato vidhyādivat . brasū-3,4.46 . kṛtsnabhāvāt tu gṛhiṇopasaṁhāraḥ . brasū-3,4.47 . maunavad itareṣām apy upadeśāt . brasū-3,4.48 . anāviṣkurvann anvayāt . brasū-3,4.49 . aihikam aprastutapratibandhe taddarśanāt . brasū-3,4.50 . evaṁ muktiphalāniyamas tadavasthāvadhṛtes tadavasthāvadhṛteḥ . brasū-3,4.51 .

चतुर्थ अध्याय ( फल ) // caturtha adhyāya ( phala )

आवृत्तिर् असकृदुपदेशात् । ब्रसू-४,१.१ । लिङ्गाच् च । ब्रसू-४,१.२ । आत्मेति तूपगच्छन्ति ग्राहयन्ति च । ब्रसू-४,१.३ । न प्रतीके न हि सः । ब्रसू-४,१.४ । ब्रह्मदृष्टिर् उत्कर्षात् । ब्रसू-४,१.५ । आदित्यादिमतयश् चाङ्ग उपपत्तेः । ब्रसू-४,१.६ । आसीनः संभवात् । ब्रसू-४,१.७ । ध्यानाच् च । ब्रसू-४,१.८ । अचलत्वं चापेक्ष्य । ब्रसू-४,१.९ । स्मरन्ति च । ब्रसू-४,१.१० । यत्रैकाग्रता तत्राविशेषात् । ब्रसू-४,१.११ । आप्रयाणात् तत्रापि हि दृष्टम् । ब्रसू-४,१.१२ । तदधिगम उत्तरपूर्वाघयोर् अश्लेषविनाशौ तद्व्यपदेशात् । ब्रसू-४,१.१३ । इतरस्याप्य् एवम् असंश्लेषः पाते तु । ब्रसू-४,१.१४ । अनारब्धकार्ये एव तु पूर्वे तदवधेः । ब्रसू-४,१.१५ । अग्निहोत्रादि तु तत्कार्यायैव तद्दर्शनात् । ब्रसू-४,१.१६ । अतोऽन्यापि ह्य् एकेषाम् उभयोः । ब्रसू-४,१.१७ । यद् एव विद्ययेति हि । ब्रसू-४,१.१८ । भोगेन त्व् इतरे क्षपयित्वाथ संपद्यते । ब्रसू-४,१.१९ । वाङ्मनसि दर्शनाच् छब्दाच् च । ब्रसू-४,२.१ । अत एव सर्वाण्यनु । ब्रसू-४,२.२ । तन्मनः प्राण उत्तरात् । ब्रसू-४,२.३ । सोऽध्यक्षे तदुपगमादिभ्यः । ब्रसू-४,२.४ । भूतेषु तच्छ्रुतेः । ब्रसू-४,२.५ । नैकस्मिन् दर्शयतो हि । ब्रसू-४,२.६ । समाना चासृत्युपक्रमाद् अमृतत्वं चानुपोष्य । ब्रसू-४,२.७ । तदापीतेः संसारव्यपदेशात् । ब्रसू-४,२.८ । सूक्ष्मं प्रमाणतश् च तथोपलब्धेः । ब्रसू-४,२.९ । नोपमर्देनातः । ब्रसू-४,२.१० । अस्यैव चोपपत्तेर् ऊष्मा । ब्रसू-४,२.११ । प्रतिषेधाद् इति चेन् न शारीरात् स्पष्टो ह्येकेषाम् । ब्रसू-४,२.१२ । स्मर्यते च । ब्रसू-४,२.१३ । तानि परे तथा ह्य् आह । ब्रसू-४,२.१४ । अविभागो वचनात् । ब्रसू-४,२.१५ । तदोकोग्रज्वलनं तत्प्रकाशितद्वारो विद्यासामर्थ्यात् तच्छेषगत्यनुस्मृतियोगाच् । ब्रसू-४,२.१६ । रश्म्यनुसारी । ब्रसू-४,२.१७ । निशि नेति चेन् न सम्बन्धस्य यावद्देहभावित्वाद् दर्शयति च । ब्रसू-४,२.१८ । अतश् चायनेऽपि दक्षिणे । ब्रसू-४,२.१९ । योगिनः प्रति स्मर्येते स्मार्ते चैते । ब्रसू-४,२.२० । अर्चिरादिना तत्प्रथितेः । ब्रसू-४,३.१ । वायुमब्दादविशेषविशेषाभ्याम् । ब्रसू-४,३.२ । तटितोऽधि वरुणः संबन्धात् । ब्रसू-४,३.३ । आतिवाहिकास् तल्लिङ्गात् । ब्रसू-४,३.४ । वैद्युतेनैव ततस् तच्छ्रुतेः । ब्रसू-४,३.५ । कार्यं बादरिरस्य गत्युपपत्तेः । ब्रसू-४,३.६ । विशेषितत्वाच् च । ब्रसू-४,३.७ । सामीप्यात् तु तद्व्यपदेशः । ब्रसू-४,३.८ । कार्यात्यये तदध्यक्षेण सहातः परम् अभिधानात् । ब्रसू-४,३.९ । स्मृतेश् च । ब्रसू-४,३.१० । परं जैमिनिर् मुख्यत्वात् । ब्रसू-४,३.११ । दर्शनाच् च । ब्रसू-४,३.१२ । न च कार्ये प्रत्यभिसन्धिः । ब्रसू-४,३.१३ । अप्रतीकालम्बनान् नयतीति बादरायण उभयथा च दोषात् तत्क्रतुश् च । ब्रसू-४,३.१४ । विशेषं च दर्शयति । ब्रसू-४,३.१५ । संपद्याविर्भावः स्वेन शब्दात् । ब्रसू-४,४.१ । मुक्तः प्रतिज्ञानात् । ब्रसू-४,४.२ । आत्मा प्रकरणात् । ब्रसू-४,४.३ । अविभागेन दृष्टत्वात् । ब्रसू-४,४.४ । ब्राह्मेण जैमिनिर् उपन्यासादिभ्यः । ब्रसू-४,४.५ । चितितन्मात्रेण तदात्मकत्वाद् इत्य् औडुलोमिः । ब्रसू-४,४.६ । एवम् अप्य् उपन्यासात् पूर्वभावाद् अविरोधं बादरायणः । ब्रसू-४,४.७ । संकल्पाद् एव तच्छ्रुतेः । ब्रसू-४,४.८ । अत एव चानन्याधिपतिः । ब्रसू-४,४.९ । अभावं बादरिर् आह ह्य् एवम् । ब्रसू-४,४.१० । भावं जैमिनिर् विकल्पामननात् । ब्रसू-४,४.११ । द्वादशाहवद् उभयविधं बादरायणोऽतः । ब्रसू-४,४.१२ । तन्वभावे सन्ध्यवद् उपपत्तेः । ब्रसू-४,४.१३ । भावे जाग्रद्वत् । ब्रसू-४,४.१४ । प्रदीपवदावेशस् तथा हि दर्शयति । ब्रसू-४,४.१५ । स्वाप्ययसंपत्योर् अन्यतरापेक्षम् आविष्कृतं हि । ब्रसू-४,४.१६ । जगद्व्यापारवर्जं प्रकरणाद् असंनिहितत्वाच् च । ब्रसू-४,४.१७ । प्रत्यक्षोपदेशाद् इति चेन् नाधिकारिकमण्डलस्थोक्तेः । ब्रसू-४,४.१८ । विकारावर्ति च तथा हि स्थितिम् आह । ब्रसू-४,४.१९ । दर्शयतश् चैवं प्रत्यक्षानुमाने । ब्रसू-४,४.२० । भोगमात्रसाम्यलिङ्गाच् च । ब्रसू-४,४.२१ । अनावृत्तिः शब्दाद् अनावृत्तिः शब्दात् । ब्रसू-४,४.२२ ।

āvṛttir asakṛdupadeśāt . brasū-4,1.1 . liṅgāc ca . brasū-4,1.2 . ātmeti tūpagacchanti grāhayanti ca . brasū-4,1.3 . na pratīke na hi saḥ . brasū-4,1.4 . brahmadṛṣṭir utkarṣāt . brasū-4,1.5 . ādityādimatayaś cāṅga upapatteḥ . brasū-4,1.6 . āsīnaḥ saṁbhavāt . brasū-4,1.7 . dhyānāc ca . brasū-4,1.8 . acalatvaṁ cāpekṣya . brasū-4,1.9 . smaranti ca . brasū-4,1.10 . yatraikāgratā tatrāviśeṣāt . brasū-4,1.11 . āprayāṇāt tatrāpi hi dṛṣṭam . brasū-4,1.12 . tadadhigama uttarapūrvāghayor aśleṣavināśau tadvyapadeśāt . brasū-4,1.13 . itarasyāpy evam asaṁśleṣaḥ pāte tu . brasū-4,1.14 . anārabdhakārye eva tu pūrve tadavadheḥ . brasū-4,1.15 . agnihotrādi tu tatkāryāyaiva taddarśanāt . brasū-4,1.16 . ato'nyāpi hy ekeṣām ubhayoḥ . brasū-4,1.17 . yad eva vidyayeti hi . brasū-4,1.18 . bhogena tv itare kṣapayitvātha saṁpadyate . brasū-4,1.19 . vāṅmanasi darśanāc chabdāc ca . brasū-4,2.1 . ata eva sarvāṇyanu . brasū-4,2.2 . tanmanaḥ prāṇa uttarāt . brasū-4,2.3 . so'dhyakṣe tadupagamādibhyaḥ . brasū-4,2.4 . bhūteṣu tacchruteḥ . brasū-4,2.5 . naikasmin darśayato hi . brasū-4,2.6 . samānā cāsṛtyupakramād amṛtatvaṁ cānupoṣya . brasū-4,2.7 . tadāpīteḥ saṁsāravyapadeśāt . brasū-4,2.8 . sūkṣmaṁ pramāṇataś ca tathopalabdheḥ . brasū-4,2.9 . nopamardenātaḥ . brasū-4,2.10 . asyaiva copapatter ūṣmā . brasū-4,2.11 . pratiṣedhād iti cen na śārīrāt spaṣṭo hyekeṣām . brasū-4,2.12 . smaryate ca . brasū-4,2.13 . tāni pare tathā hy āha . brasū-4,2.14 . avibhāgo vacanāt . brasū-4,2.15 . tadokograjvalanaṁ tatprakāśitadvāro vidyāsāmarthyāt taccheṣagatyanusmṛtiyogāc . brasū-4,2.16 . raśmyanusārī . brasū-4,2.17 . niśi neti cen na sambandhasya yāvaddehabhāvitvād darśayati ca . brasū-4,2.18 . ataś cāyane'pi dakṣiṇe . brasū-4,2.19 . yoginaḥ prati smaryete smārte caite . brasū-4,2.20 . arcirādinā tatprathiteḥ . brasū-4,3.1 . vāyumabdādaviśeṣaviśeṣābhyām . brasū-4,3.2 . taṭito'dhi varuṇaḥ saṁbandhāt . brasū-4,3.3 . ātivāhikās talliṅgāt . brasū-4,3.4 . vaidyutenaiva tatas tacchruteḥ . brasū-4,3.5 . kāryaṁ bādarirasya gatyupapatteḥ . brasū-4,3.6 . viśeṣitatvāc ca . brasū-4,3.7 . sāmīpyāt tu tadvyapadeśaḥ . brasū-4,3.8 . kāryātyaye tadadhyakṣeṇa sahātaḥ param abhidhānāt . brasū-4,3.9 . smṛteś ca . brasū-4,3.10 . paraṁ jaiminir mukhyatvāt . brasū-4,3.11 . darśanāc ca . brasū-4,3.12 . na ca kārye pratyabhisandhiḥ . brasū-4,3.13 . apratīkālambanān nayatīti bādarāyaṇa ubhayathā ca doṣāt tatkratuś ca . brasū-4,3.14 . viśeṣaṁ ca darśayati . brasū-4,3.15 . saṁpadyāvirbhāvaḥ svena śabdāt . brasū-4,4.1 . muktaḥ pratijñānāt . brasū-4,4.2 . ātmā prakaraṇāt . brasū-4,4.3 . avibhāgena dṛṣṭatvāt . brasū-4,4.4 . brāhmeṇa jaiminir upanyāsādibhyaḥ . brasū-4,4.5 . cititanmātreṇa tadātmakatvād ity auḍulomiḥ . brasū-4,4.6 . evam apy upanyāsāt pūrvabhāvād avirodhaṁ bādarāyaṇaḥ . brasū-4,4.7 . saṁkalpād eva tacchruteḥ . brasū-4,4.8 . ata eva cānanyādhipatiḥ . brasū-4,4.9 . abhāvaṁ bādarir āha hy evam . brasū-4,4.10 . bhāvaṁ jaiminir vikalpāmananāt . brasū-4,4.11 . dvādaśāhavad ubhayavidhaṁ bādarāyaṇo'taḥ . brasū-4,4.12 . tanvabhāve sandhyavad upapatteḥ . brasū-4,4.13 . bhāve jāgradvat . brasū-4,4.14 . pradīpavadāveśas tathā hi darśayati . brasū-4,4.15 . svāpyayasaṁpatyor anyatarāpekṣam āviṣkṛtaṁ hi . brasū-4,4.16 . jagadvyāpāravarjaṁ prakaraṇād asaṁnihitatvāc ca . brasū-4,4.17 . pratyakṣopadeśād iti cen nādhikārikamaṇḍalasthokteḥ . brasū-4,4.18 . vikārāvarti ca tathā hi sthitim āha . brasū-4,4.19 . darśayataś caivaṁ pratyakṣānumāne . brasū-4,4.20 . bhogamātrasāmyaliṅgāc ca . brasū-4,4.21 . anāvṛttiḥ śabdād anāvṛttiḥ śabdāt . brasū-4,4.22 .