Деви-махатмья (МП) 6

रचन: ऋषि मार्कण्डेय

शुम्भनिशुम्भसेनानीधूम्रलोचनवधो नाम षष्टो ध्यायः ॥

ध्यानं नगाधीश्वर विष्त्रां फणि फणोत्त्ंसोरु रत्नावली भास्वद् देह लतां निभौ नेत्रयोद्भासिताम् । माला कुम्भ कपाल नीरज करां चन्द्रा अर्ध चूढाम्बरां सर्वेश्वर भैरवाङ्ग निलयां पद्मावतीचिन्तये ॥

ऋषिरुवाच ॥ १॥

इत्याकर्ण्य वचो देव्याः स दूतो‌உमर्षपूरितः । समाचष्ट समागम्य दैत्यराजाय विस्तरात् ॥ २ ॥

तस्य दूतस्य तद्वाक्यमाकर्ण्यासुरराट् ततः । स क्रोधः प्राह दैत्यानामधिपं धूम्रलोचनम् ॥ ३॥

हे धूम्रलोचनाशु त्वं स्वसैन्य परिवारितः। तामानय बल्लाद्दुष्टां केशाकर्षण विह्वलाम् ॥ ४॥

तत्परित्राणदः कश्चिद्यदि वोत्तिष्ठते‌உपरः। स हन्तव्यो‌உमरोवापि यक्षो गन्धर्व एव वा ॥ ५॥

ऋषिरुवाच ॥ ६॥

तेनाज्ञप्तस्ततः शीघ्रं स दैत्यो धूम्रलोचनः। वृतः षष्ट्या सहस्राणाम् असुराणान्द्रुतंयमौ ॥ ६॥

न दृष्ट्वा तां ततो देवीं तुहिनाचल संस्थितां। जगादोच्चैः प्रयाहीति मूलं शुम्बनिशुम्भयोः ॥ ८॥

न चेत्प्रीत्याद्य भवती मद्भर्तारमुपैष्यति ततो बलान्नयाम्येष केशाकर्षणविह्वलाम् ॥ ९॥

देव्युवाच ॥ १०॥

दैत्येश्वरेण प्रहितो बलवान्बलसंवृतः। बलान्नयसि मामेवं ततः किं ते करोम्यहम् ॥ ११॥

ऋषिरुवाच ॥ १२॥

इत्युक्तः सो‌உभ्यधावत्ताम् असुरो धूम्रलोचनः। हूङ्कारेणैव तं भस्म सा चकाराम्बिका तदा ॥ १३॥

अथ क्रुद्धं महासैन्यम् असुराणां तथाम्बिका। ववर्ष सायुकैस्तीक्ष्णैस्तथा शक्तिपरश्वधैः ॥ १४॥

ततो धुतसटः कोपात्कृत्वा नादं सुभैरवम्। पपातासुर सेनायां सिंहो देव्याः स्ववाहनः ॥ १५॥

कांश्चित्करप्रहारेण दैत्यानास्येन चापारान्। आक्रान्त्या चाधरेण्यान् जघान स महासुरान् ॥ १६॥

केषाञ्चित्पाटयामास नखैः कोष्ठानि केसरी। तथा तलप्रहारेण शिरांसि कृतवान् पृथक् ॥ १७॥

विच्छिन्नबाहुशिरसः कृतास्तेन तथापरे। पपौच रुधिरं कोष्ठादन्येषां धुतकेसरः ॥ १८॥

क्षणेन तद्बलं सर्वं क्षयं नीतं महात्मना। तेन केसरिणा देव्या वाहनेनातिकोपिना ॥ १९॥

श्रुत्वा तमसुरं देव्या निहतं धूम्रलोचनम्। बलं च क्षयितं कृत्स्नं देवी केसरिणा ततः ॥ २०॥

चुकोप दैत्याधिपतिः शुम्भः प्रस्फुरिताधरः। आज्ञापयामास च तौ चण्डमुण्डौ महासुरौ ॥ २१॥

हेचण्ड हे मुण्ड बलैर्बहुभिः परिवारितौ तत्र गच्छत गत्वा च सा समानीयतां लघु ॥ २२॥

केशेष्वाकृष्य बद्ध्वा वा यदि वः संशयो युधि। तदाशेषा युधैः सर्वैर् असुरैर्विनिहन्यतां ॥ २३॥

तस्यां हतायां दुष्टायां सिंहे च विनिपातिते। शीघ्रमागम्यतां बद्वा गृहीत्वातामथाम्बिकाम् ॥ २४॥

॥ स्वस्ति श्री मार्कण्डेय पुराणे सावर्निकेमन्वन्तरे देवि महत्म्ये शुम्भनिशुम्भसेनानीधूम्रलोचनवधो नाम षष्टो ध्यायः ॥

आहुति ॐ क्लीं जयन्ती साङ्गायै सशक्तिकायै सपरिवारायै सवाहनायै महाहुतिं समर्पयामि नमः स्वाहा ॥

.. ṣaṣṭho'dhyāyaḥ ..

oṁ ṛṣiruvāca .. 1..

ityākarṇya vaco devyāḥ sa dūto'marṣapūritaḥ . samācaṣṭa samāgamya daityarājāya vistarāt .. 2..

tasya dūtasya tadvākyamākarṇyāsurarāṭ tataḥ . sakrodhaḥ prāha daityānāmadhipaṁ dhūmralocanam .. 3..

he dhūmralocanāśu tvaṁ svasainyaparivāritaḥ . tāmānaya balādduṣṭāṁ keśākarṣaṇavihvalām .. 4..

tatparitrāṇadaḥ kaścidyadi vottiṣṭhate'paraḥ . sa hantavyo'maro vāpi yakṣo gandharva eva vā .. 5..

ṛṣiruvāca .. 6..

tenājñaptastataḥ śīghraṁ sa daityo dhūmralocanaḥ . vṛtaḥ ṣaṣṭyā sahasrāṇāmasurāṇāṁ drutaṁ yayau .. 7..

sa dṛṣṭvā tāṁ tato devīṁ tuhinācalasaṁsthitām . jagādoccaiḥ prayāhīti mūlaṁ śumbhaniśumbhayoḥ .. 8..

na cetprītyādya bhavatī madbhartāramupaiṣyati . tato balānnayāmyeṣa keśākarṣaṇavihvalām .. 9..

devyuvāca .. 10..

daityeśvareṇa prahito balavānbalasaṁvṛtaḥ . balānnayasi māmevaṁ tataḥ kiṁ te karomyaham .. 11..

ṛṣiruvāca .. 12..

ityuktaḥ so'bhyadhāvattāmasuro dhūmralocanaḥ . huṁkāreṇaiva taṁ bhasma sā cakārāmbikā tadā .. 13..

atha kruddhaṁ mahāsainyamasurāṇāṁ tathāmbikā . vavarṣa sāyakaistīkṣṇaistathā śaktiparaśvadhaiḥ .. 14..

tato dhutasaṭaḥ kopātkṛtvā nādaṁ subhairavam . papātāsurasenāyāṁ siṁho devyāḥ svavāhanaḥ .. 15..

kāṁścitkaraprahāreṇa daityānāsyena cāparān . ākrāntyā cādhareṇānyān jaghāna sa mahāsurān .. 16..

keṣāṁcitpāṭayāmāsa nakhaiḥ koṣṭhāni kesarī . tathā talaprahāreṇa śirāṁsi kṛtavānpṛthak .. 17..

vicchinnabāhuśirasaḥ kṛtāstena tathāpare . papau ca rudhiraṁ koṣṭhādanyeṣāṁ dhutakesaraḥ .. 18..

kṣaṇena tadbalaṁ sarvaṁ kṣayaṁ nītaṁ mahātmanā . tena kesariṇā devyā vāhanenātikopinā .. 19..

śrutvā tamasuraṁ devyā nihataṁ dhūmralocanam . balaṁ ca kṣayitaṁ kṛtsnaṁ devīkesariṇā tataḥ .. 20..

cukopa daityādhipatiḥ śumbhaḥ prasphuritādharaḥ . ājñāpayāmāsa ca tau caṇḍamuṇḍau mahāsurau .. 21..

he caṇḍa he muṇḍa balairbahubhiḥ parivāritau . tatra gacchata gatvā ca sā samānīyatāṁ laghu .. 22..

keśeṣvākṛṣya baddhvā vā yadi vaḥ saṁśayo yudhi . tadāśeṣāyudhaiḥ sarvairasurairvinihanyatām .. 23..

tasyāṁ hatāyāṁ duṣṭāyāṁ siṁhe ca vinipātite . śīghramāgamyatāṁ baddhvā gṛhītvā tāmathāmbikām .. 24..

.. svasti śrīmārkaṇḍeyapurāṇe sāvarṇike manvantare devīmāhātmye śumbhaniśumbhasenānīdhūmralocanavadho nāma ṣaṣṭho'dhyāyaḥ .. 6..

Глава 6

1. Риши сказал:

2. Услышав эту речь Деви, полный досады посланник вернулся и подробно изложил ее царю даитьев.

3. И выслушав сказанное тем посланником, царь-асур в гневе повелел предводителю даитьев Дхумралочане:

4. "О Дхумралочана, не медля взяв свое войско, силой Доставь сюда своевольную. Она станет послушна, когда Ее потащат за волосы!

5. Если же кто-то иной придет Ей на помощь, ты должен Убить его, будь то бессмертный, гандхарв, или якша".

6. Риши сказал:

7. Получив такой приказ и быстро выйдя в сопровождении шестидесяти тысяч асуров, даитья Дхумралочана.

8. Нашел пребывавшую на снежной вершине Деви и громко обратился к Ней: "Следуй к Шумбхе и Нишумбхе.

9. Если же не пойдешь к царю добровольно, уведу Тебя силой. Ты покоришься, когда потащу Тебя за волосы".

10. Богиня сказала:

11. Присланный царем даитьев доблестен и защищен войском; веди Меня силой, что Я сделаю тебе?

12. Риши сказал:

13. При таких словах асур Дхумралочана бросился к Амбике, но Она обратила его в пепел гневным криком "хум".

14. И могучее войско рассвирепевших асуров осыпало Амбику дождем острых стрел, копий и топоров.

15. Тогда, в гневе потрясая гривой, издавая ужасный рев, лев – средство передвижения Деви, налетел на войско асуров.

16. Иных даитьев (он убил) ударом лапы, других - своей пастью, иных великих асуров - быстрым толчком своих задних лап.

17. Некоторым лев разорвал живот когтями, иным сорвал с плеч голову ударом лапы.

18. Иным отрывал головы и руки, и, потрясая гривой, пил кровь из сердец других (врагов).

19. Так великая душа - лев, ездовое животное Деви, в страшной ярости вмиг истребил все воинство (асуров).

20. И узнав, что асур Дхумралочана убит Деви, а все его войско истреблено львом.

21. Властелин даитьев Шумбха, в бешенстве дрожа нижней губой, сказал двум великим асурам Чанде и Мунде:

22. О, Чанда и Мунда, следуйте туда в сопровождении рaзличных войск и быстро приведите Ее.

23. Притащив за волосы или связав, а при сомнении в (исходе) битвы пусть асуры ударят по Ней всем без остатка оружием.

24. Когда же злонравную ранят, а лев Ее будет убит, быстро схватив и связав Ту Амбику, ведите Ее сюда. 

Такова в Деви Махатмье Шри Маркандейя Пураны (эпоха Саварни) шестая глава, именуемая "Убиение Дхумралочаны".