Рудрахридая-упанишада
yadbrahma rudrahṛdayamahāvidyāprakāśitam |
tadbrahmamātrāvasthānapadavīmadhunā bhaje ||
om saha nāvavatu ||
saha nau bhunaktu ||
saha vīryaṁ karavāvahai ||
tejasvināvadhītamastu mā vidviṣāvahai ||
om śāntiḥ śāntiḥ śāntiḥ ||
hariḥ om ||
hṛdayaṁ kuṇḍalī bhasmarudrākśagaṇadarśanam |
tārasāraṁ mahāvākyaṁ pañcabrahmāgnihotrakam || 1||
praṇamya śirasā pādau śuko vyāsamuvāca ha |
ko devaḥ sarvadeveṣu kasmindevāśca sarvaśaḥ || 2||
kasya śuśrūṣaṇānnityaṁ prītā devā bhavanti me |
tasya tadvacanaṁ śrutvā pratyuvāca pitā śukam || 3||
sarvadevātmako rudraḥ sarve devāḥ śivātmakāḥ |
rudrasya dakśiṇe pārśve ravirbrahmā trayo'gnayaḥ || 4||
vāmapārśve umā devī viṣṇuḥ somo'pi te trayaḥ |
yā umā sā svayaṁ viṣṇuryo viṣṇuḥ sa hi candramāḥ || 5||
ye namasyanti govindaṁ te namasyanti śaṅkaram |
ye'rcayanti hariṁ bhaktyā te'rcayanti vṛṣadhvajam || 6||
ye dviṣanti virūpākśaṁ te dviṣanti janārdanam |
ye rudraṁ nābhijānanti te na jānanti keśavam || 7||
rudrātpravartate bījaṁ bījayonirjanārdanaḥ |
yo rudraḥ sa svayaṁ brahmā yo brahmā sa hutāśanaḥ || 8||
brahmaviṣṇumayo rudra agnīṣomātkaṁ jagat |
puṁliṅgaṁ sarvamīśānaṁ strīliṅgaṁ bhagavatyumā || 9||
umārudrātmikāḥ sarvāḥ grajāḥ sthāvarajaṅgamāḥ |
vyaktaṁ sarvamumārūpamavyaktaṁ tu maheśvaram || 10||
umā śaṅkarayogo yaḥ sa yogo viṣṇurucyate |
yastu tasmai namaskāraṁ kuryādbhaktisamanvitaḥ || 11||
ātmānaṁ paramātmānamantarātmānameva ca |
jñātvā trividhamātmānaṁ paramātmānamāśrayet || 12||
antarātmā bhavedbrahmā paramātmā maheśvaraḥ |
sarveṣāmeva bhūtānāṁ viṣṇurātmā sanātanaḥ || 13||
asya trailokyavṛkśasya bhūmau viṭapaśākhinaḥ |
agraṁ madhyaṁ tathā mūlaṁ viṣṇubrahmamaheśvarāḥ || 14||
kāryaṁ viṣṇuḥ kriyā brahmā kāraṇaṁ tu maheśvaraḥ |
prayojanārthaṁ rudreṇa mūrtirekā tridhā kṛtā || 15||
dharmo rudro jagadviṣṇuḥ sarvajñānaṁ pitāmahaḥ |
śrīrudra rudra rudreti yastaṁ brūyādvicakśaṇaḥ || 16||
kīrtanātsarvadevasya sarvapāpaiḥ pramucyate |
rudro nara umā nārī tasmai tasyai namo namaḥ || 17||
rudro brahmā umā vāṇī tasmai tasyai namo namaḥ |
rudro viṣṇurumā lakśmīstasmai tasyai namo namaḥ || 18||
rudraḥ sūrya umā chāyā tasmai tasyai namo namaḥ |
rudraḥ soma umā tārā tasmai tasyai namo namaḥ || 19||
rudro divā umā rātristasmai tasyai namo namaḥ |
rudro yajña umā vedistasmai tasyai namo namaḥ || 20||
rudro vahnirumā svāhā tasmai tasyai namo namaḥ |
rudro veda umā śāstaṁ tasmai tasyai namo namaḥ || 21||
rudro vṛkśa umā vallī tasmai tasyai namo namaḥ |
rudro gandha umā puṣpaṁ tasmai tasyai namo namaḥ || 22||
rudro'rtha akśaraḥ somā tasmai tasyai namo namaḥ |
rudro liṅgamumā pīṭhaṁ tasmai tasyai namo namaḥ || 23||
sarvadevātmakaṁ rudraṁ namaskuryātpṛthakpṛthak |
ebhirmantrapadaireva namasyāmīśapārvatī || 24||
yatra yatra bhavetsārdhamimaṁ mantramudīrayet |
brahmahā jalamadhye tu sarvapāpaiḥ pramucyate || 25||
sarvādhiṣṭhānamadvandvaṁ paraṁ brahma sanātanam |
saccidānandarūpaṁ tadavāṅmanasagocaram || 26||
tasminsuvidite sarvaṁ vijñātaṁ syādidaṁ śuka |
tadātmakatvātsarvasya tasmādbhinnaṁ nahi kvacit || 27||
dve vidye veditavye hi parā caivāparā ca te |
tatrāparā tu vidyaiṣā ṛgvedo yajureva ca || 28||
sāmavedastathātharvavedaḥ śikśā munīśvara |
kalpo vyākaraṇaṁ caiva niruktaṁ chanda eva ca || 29||
jyotiṣaṁ ca yathā nātmaviṣayā api buddhayaḥ |
athaiṣā paramā vidyā yayātmā paramākśaram || 30||
yattadadreśyamagrāhyamagotraṁ rūpavarjitam |
acakśuḥśrotramatyarthaṁ tadapāṇipadaṁ tathā || 31||
nityaṁ vibhuṁ sarvagataṁ susūkśmaṁ ca tadavyayam |
tadbhūtayoniṁ paśyanti dhīrā ātmānamātmani || 32||
yaḥ sarvajñaḥ sarvavidyo yasya jñānamayaṁ tapaḥ |
tasmādatrānnarūpeṇa jāyate jagadāvaliḥ || 33||
satyavadbhāti tatsarvaṁ rajjusarpavadāsthitam |
tadetadakśaraṁ satyaṁ tadvijñāya vimucyate || 34||
jñānenaiva hi saṁsāravināśo naiva karmaṇā |
śrotriyaṁ brahmaniṣṭhaṁ svaguruṁ gacchedyathāvidhi || 35||
gurustasmai parāṁ vidyāṁ dadyādbrahmātmabodhinīm |
guhāyāṁ nihitaṁ sākśādakśaraṁ veda cennaraḥ || 36||
chitvā'vidyāmahāgranthiṁ śivaṁ gacchetsanātanam |
tadetadamṛtaṁ satyaṁ tadboddhavyaṁ mumukśibhiḥ || 37||
dhanustāraṁ śaro hyātmā brahma tallakśyamucyate |
apramattena veddhavyaṁ śaravattanmayo bhavet || 38||
lakśyaṁ sarvagataṁ caiva śaraḥ sarvagato mukhaḥ |
veddhā sarvagataścaiva śivalakśyaṁ na saṁśayaḥ || 39||
na tatra candrārkavapuḥ prakāśate
na vānti vātāḥ sakalā devatāśca |
sa eṣa devaḥ kṛtabhāvabhūtaḥ
svayaṁ viśuddho virajaḥ prakāśate || 40||
dvau suparṇau śarīre'smiñjīveśākśyau saha sthitau |
tayorjīvaḥ phalaṁ bhuṅkte karmaṇo na maheśvaraḥ || 41||
kevalaṁ sākśirūpeṇa vinā bhogaṁ maheśvaraḥ |
prakāśate svayaṁ bhedaḥ kalpito māyayā tayoḥ || 42||
ghaṭākāśamaṭhākāśau yathākāśaprabhedataḥ |
kalpitau paramau jīvaśivarūpeṇa kalpitau || 43||
tattvataśca śivaḥ sākśāccijjīvaśca svataḥ sadā |
ciccidākārato bhinnā na bhinnā cittvahānitaḥ || 44||
citaścinna cidākāradbhidyate jaḍarūpataḥ |
bhidyate cejjaḍo bhedaścidekā sarvadā khalu || 45||
tarkataśca pramāṇācca cidekatvavyavasthiteḥ |
cidekatvaparijñāne na śocati na muhyati || 46||
advaitaṁ paramānandaṁ śivaṁ yāti tu kaivalam || 47||
adhiṣṭhānaṁ samastasya jagataḥ satyacidghanam |
ahamasmīti niścitya vītaśoko bhavenmuniḥ || 48||
svaśarīre svayaṁ jyotiḥsvarūpaṁ sarvasākśiṇam |
kśīṇadoṣāḥ prapaśyanti netare māyayāvṛtāḥ || 49||
evaṁ rūpaparijñānaṁ yasyāsti parayoginaḥ |
kutracidgamanaṁ nāsti tasya pūrṇasvarūpiṇaḥ || 50||
ākāśamekaṁ saṁpūrṇaṁ kutracinnaiva gacchati |
tadvatsvātmaparijñānī kutracinnaiva gacchati || 51||
sa yo ha vai tatparamaṁ brahma yo veda vai muniḥ |
brahmaiva bhavati svasthaḥ saccidānanda mātṛkaḥ || 52||
ityupaniṣat ||
om saha nāvavatu ||
saha nau bhunaktu ||
saha vīryaṁ karavāvahai ||
tejasvināvadhītamastu mā vidviṣāvahai ||
om śāntiḥ śāntiḥ śāntiḥ ||
iti rudrahṛdayopaniṣatsamāptā ||
