Śiva-gītā: различия между версиями
(не показано 11 промежуточных версий этого же участника) | |||
Строка 1: | Строка 1: | ||
[[Файл:Shiva-gita.jpg|300px|thumb]] | [[Файл:Shiva-gita.jpg|300px|thumb]] | ||
{{main|Шива-гита}} | |||
.. '''śiva gītā''' .. <br /> <br />atha śrīpadmapurāṇe uparibhāge śivagītāsūpaniṣatsu . <br />brahmavidyāyāṁ yogaśāstre śivarāghavasaṁvāde .. | .. '''śiva gītā''' .. <br /> <br />atha śrīpadmapurāṇe uparibhāge śivagītāsūpaniṣatsu . <br />brahmavidyāyāṁ yogaśāstre śivarāghavasaṁvāde .. | ||
# śivabhaktyutkarṣanirūpaṇaṁ nāma prathamo'dhyāyḥ .. 1 .. 40 | # śivabhaktyutkarṣanirūpaṇaṁ nāma prathamo'dhyāyḥ .. 1 .. 40 | ||
Строка 610: | Строка 611: | ||
== Глава 7 == | == Глава 7 == | ||
atha saptamo'dhyāyḥ ..<br /> <br /> | |||
śrīrāma uvācha ..<br /><br /> | |||
bhagavanyanmayā pṛṣṭaṁ tattathaiva sthitaṁ vibho .<br /> | |||
atrottaraṁ mayā labdhaṁ tvatto naiva maheśvara .. 1..<br /><br /> | |||
parichChinnaparīmāṇe dehe bhagavatastava .<br /> | |||
utpattiH pañchabhūtānāṁ sthitirvā vilayḥ katham .. 2..<br /> | |||
svasvādhikārasaṁbaddhāH kathaṁ nāma sthitāH surāH .<br /> | |||
te sarve kathaṁ deva bhuvanāni chaturdaśa .. 3..<br /> | |||
tvattḥ śrutvāpi devātra saṁśayo me mahānabhūt .<br /> | |||
apratyāyitachittasya saṁśayaṁ Chettumarhasi .. 4..<br /> | |||
śrībhagavānuvācha ..<br /> <br /> | |||
vaṭabīje'tisūkṣme'pi mahāvaṭataruryathā .<br /> | |||
sarvadāste'nyathā vṛkṣḥ kuta āyāti tadvada .. 5..<br /> | |||
tadvanmama tanau rāma bhūtānāmāgatirlayḥ .<br /> | |||
mahāsaindhavapiṇḍo'pi jale kṣipto vilīyate .. 6..<br /> | |||
na dṛśyate punḥ pākātkuta āyāti pūrvavat .<br /> | |||
prātḥprātaryathā''loko jāyate sūryamaṇḍalāt .. 7..<br /> | |||
evaṁ matto jagatsarvaṁ jāyate'sti vilīyate .<br /> | |||
mayyeva sakalaṁ rāma tadvajjānīhi suvrata .. 8..<br /> | |||
śrīrāma uvācha ..<br /> <br /> | |||
kathite'pi mahābhāga digjaḍasya yathā diśi .<br /> | |||
nivartate bhramo naiva tadvanmama karomi kim .. 9..<br /> | |||
śrībhagavānuvācha ..<br /> <br /> | |||
mayi sarvaṁ yathā rāma jagadetachcharācharam .<br /> | |||
vartate taddarśayāmi na draṣṭuṁ kṣamate bhavān .. 10..<br /> | |||
divyaṁ chakṣuH pradāsyāmi tubhyaṁ daśarathātmaja .<br /> | |||
tena paśya bhayaṁ tyaktvā mattejomaṇḍalaṁ dhruvam .. 11..<br /><br /> | |||
na charmachakṣuṣā draṣṭuṁ śakyate māmakaṁ mahḥ .<br /> | |||
nareṇa vā sureṇāpi tanmamānugrahaṁ vinā .. 12..<br /> | |||
sūta uvācha ..<br /> | |||
ityuktvā pradadau tasmai divyaṁ chakṣurmaheśvarḥ .<br /> | |||
athādarśayadetasmai vaktraṁ pātālasaṁnibham .. 13..<br /> | |||
vidyutkoṭiprabhaṁ dīptamatibhīmaṁ bhayāvaham .<br /> | |||
taddṛṣṭvaiva bhayādrāmo jānubhyāmavaniṁ gatḥ .. 14..<br /> | |||
praṇamya daṇḍavadbhūmau tuṣṭāva cha punḥ punḥ .<br /> | |||
athotthāya mahāvīro yāvadeva prapaśyati .. 15..<br /> | |||
vaktraṁ purabhidastatra antarbrahmāṇḍakoṭayḥ .<br /> | |||
chaṭakā iva lakṣyante jvālāmālāsamākulāH .. 16..<br /> | |||
merumandaravindhyādyā girayḥ saptasāgarāH .<br /> | |||
dṛśyante chandrasūryādyāH pañcha bhūtāni te surāH .. 17..<br /> | |||
araṇyāni mahānāgā bhuvanāni chaturdaśa .<br /> | |||
pratibrahmāṇḍamevaṁ taddṛṣṭvā daśarathātmajḥ .. 18..<br /> | |||
surāsurāṇāṁ saṁgrāmastatra pūrvāparānapi .<br /> | |||
viṣṇordaśāvatārāṁścha tattatkarmāṇyapi dvijāH .. 19..<br /> | |||
parābhavāṁścha devānāṁ puradāhaṁ maheśituH .<br /> | |||
utpadyamānānutpannānsarvānapi vinaśyatḥ .. 20..<br /> | |||
dṛṣṭvā rāmo bhayāviṣṭḥ praṇanāma punḥ punḥ .<br /> | |||
utpannatattvajñāno'pi babhūva raghunandanḥ .. 21..<br /> | |||
athopaniṣadāṁ sārairarthaistuṣṭāva śaṁkaram .. 22..<br /> | |||
śrīrāma uvācha ..<br /> | |||
deva prapannārtihara prasīda prasīda viśveśvara viśvavandya .<br /> | |||
prasīda gaṅgādhara chandramaule māṁ trāhi saṁsārabhayādanātham .. 23..<br /> | |||
tvatto hi jātaṁ jagadetadīśa tvayyeva bhūtāni vasanti nityam .<br /> | |||
tvayyeva śaṁbho vilayaṁ prayānti bhūmau yathā vṛkṣalatādayo'pi .. 24..<br /> | |||
brahmendra rudrāścha marudgaṇāścha gandharvayakṣā'surasiddhasaṅghāH .<br /> | |||
gaṅgādi nadyo varuṇālayāścha vasanti śūliṁstava vaktrayaṁtre .. 25..<br /> | |||
tvanmāyayā kalpitamindumaule tvayyeva dṛśyatvamupaiti viśvam .<br /> | |||
bhrāntyā janḥ paśyati sarvametachChuktau yathā raupyamahiṁ cha rajjau .. 26..<br /> | |||
tejobhirāpūrya jagatsamastaṁ prakāśamānḥ kuruṣe prakāśam .<br /> | |||
vinā prakāśaṁ tava devadeva na dṛśyate viśvamidaṁ kṣaṇena .. 27..<br /> | |||
alpāśrayo naiva bṛhantamarthaṁ dhatte'ṇureko na hi vindhyaśailam .<br /> | |||
tvadvaktramātre jagadetadasti tvanmāyayaiveti viniśchinomi .. 28..<br /> | |||
rajjau bhujaṅgo bhayado yathaiva na jāyate nāsti na chaiti nāśam .<br /> | |||
tvanmāyayā kevalamātrarūpaṁ tathaiva viśvaṁ tvayi nīlakaṇṭha .. 29..<br /> | |||
vichāryamāṇe tava yachCharīramādhārabhāvaṁ jagatāmupaiti .<br /> | |||
tadapyayaśyaṁ madavidyayaiva pūrṇaśchidānadamayo yatastvam .. 30..<br /> | |||
pūjeṣṭapūrtādivarakriyāṇāṁ bhoktuH phalaṁ yachChasi viśvameva .<br /> | |||
mṛṣaitadevaṁ vachanaṁ purāre tvatto'sti bhinnaṁ na cha kiñchideva .. 31..<br /> | |||
ajñānamūḍhā munayo vadanti pūjopachārādibahiHkriyābhiH .<br /> | |||
toṣaṁ girīśo bhajatīti mithyā kutastvamūrtasya tu bhogalipsā .. 32..<br /> | |||
kiñchiddalaṁ vā chulakodakaṁ vā yastvaṁ maheśa pratigṛhya datse .<br /> | |||
trailokyalakṣmīmapi yajjanebhyḥ sarvaṁ tvavidyākṛtameva manye .. 33..<br /> | |||
vyāpnoṣi sarvā vidiśo diśaścha tvaṁ viśvamekḥ puruṣḥ purāṇḥ .<br /> | |||
naṣṭe'pi tasmiṁstava nāsti hānirghaṭe vinaṣṭe nabhaso yathaiva .. 34..<br /> | |||
yathaikamākāśagamarkabimbaṁ kṣudreṣu pātreṣu jalānviteṣu .<br /> | |||
bhajatyanekapratibimbabhāvaṁ tathā tvamantḥkaraṇeṣu deva .. 35..<br /> | |||
saṁsarjane vā'pyavane vināśe viśvasya kiñchittava nāsti kāryam .<br /> | |||
anādibhiH prāṇabhṛtāmadṛṣṭaistathāpi tatsvapnavadātanoṣi .. 36..<br /> | |||
sthūlasya sūkṣmasya jaḍasya bhogo dehasya śaṁbho na chidaṁ vināsti .<br /> | |||
atastvadāropaṇamātanoti śrutiH purāre sukhaduHkhayoH sadā .. 37..<br /> | |||
namḥ sachchidāmbhodhihaṁsāya tubhyaṁ namḥ kālakālāya kālātmakāya .<br /> | |||
namaste samastāghasaṁhārakartre namaste mṛṣāchittavṛttyaikabhoktre .. 38..<br /> | |||
sūta uvācha ..<br /> | |||
evaṁ praṇamya viśveśaṁ puratḥ prāñjaliH sthitḥ .<br /> | |||
vismitḥ parameśānaṁ jagāda raghunandanḥ .. 39..<br /> | |||
śrīrāma uvācha ..<br /> | |||
upasaṁhara viśvātmanviśvarūpamidaṁ tava .<br /> | |||
pratītaṁ jagadaikātmyaṁ śaṁbho bhavadanugrahāt .. 40..<br /> | |||
śrībhagavānuvācha ..<br /> | |||
paśya rāma mahābāho matto nānyo'sti kaśchana .. 41..<br /> | |||
sūta uvācha ..<br /> | |||
utyuktvaivopasaṁjahre svadehe devatādikān .<br /> | |||
mīlitākṣḥ punarharṣādyāvadrāmḥ prapaśyati .. 42..<br /> | |||
tāvadeva gireH śṛṅge vyāghracharmopari sthitam .<br /> | |||
dadarśa pañchavadanaṁ nīlakaṇṭhaṁ trilochanam .. 43..<br /> | |||
vyāghracharmāmbaradharaṁ bhūtibhūṣitavigraham .<br /> | |||
phaṇikaṅkaṇabhūṣāḍhyaṁ nāgayajñopavītinam .. 44..<br /> | |||
vyāghracharmottarīyaṁ cha vidyutpiṅgajaṭādharam .<br /> | |||
ekākinaṁ chandramauliṁ vareṇyamabhayapradam .. 45..<br /> | |||
chaturbhujaṁ khaṇḍaparaśuṁ mṛgahastaṁ jagatpatim .<br /> | |||
athājñayā purastasya praṇamyopaviveśa sḥ .. 46..<br /> | |||
athāha rāmaṁ deveśo yadyatpraṣṭumabhīchChasi .<br /> | |||
tatsarvaṁ pṛchCha rāma tvaṁ matto nānyo'sti te guruH .. 47..<br /> <br /> | |||
iti śrīpadmapurāṇe uparibhāge śivagītāsūpaniṣatsu brahmavidyāyāṁ yogaśāstre śivarāghavasaṁvāde viśvarūpadarśanaṁ nāma saptamo'dhyāyḥ .. 7 .. | |||
== Глава 8 == | == Глава 8 == | ||
atha aṣṭamo'dhyāyḥ .. <br /> <br /> | |||
śrīrāma uvācha ..<br /> | |||
pāñchabhautikadehasya chotpattirvilayḥ sthitiH .<br /> | |||
svarūpaṁ cha kathaṁ deva bhagavanvaktumarhasi .. 1..<br /> | |||
śrīrāma uvācha ..<br /> | |||
pāñchabhautikadehasya chotpattirvilayḥ sthitiH .<br /> | |||
svarūpaṁ cha kathaṁ deva bhagavanvaktumarhasi .. 1..<br /> | |||
śrībhagavānuvācha ..<br /> | |||
pañchabhūtaiH samārabdho deho'yaṁ pāñchabhautikḥ .<br /> | |||
tatra pradānaṁ pṛthivī śeṣāṇāṁ sahakāritā .. 2..<br /> | |||
jarāyujo'ṇḍajaśchaiva svedajaśchodbhijastathā .<br /> | |||
evaṁ chaturvidhḥ prokto deho'yaṁ pāñchabhautikḥ .. 3..<br /> | |||
mānasastu parḥ prokto devānāmeva saṁsmṛtḥ .<br /> | |||
tatra vakṣye prathamatḥ pradhānatvājjarāyujam .. 4..<br /> | |||
śukraśoṇitasaṁbhūtā vṛttireva jarāyujḥ .<br /> | |||
strīṇāṁ garbhāśaye śukramṛtukāle viśedyadā .. 5..<br /> | |||
yoṣito rajasā yuktaṁ tadeva syājjarāyujam .<br /> | |||
bāhulyādrajasā strī syāchChukrādhikye pumānbhavet .. 6..<br /> | |||
śukraśoṇitayoH sāmye jāyate cha napuṁsakḥ .<br /> | |||
ṛtusnātā bhavennārī chaturthe divase tatḥ .. 7..<br /> | |||
ṛtukālastu nirdiṣṭa āṣoḍaśadināvadhi .<br /> | |||
tatrāyugmadine strī syātpumānyugmadine bhavet .. 8..<br /> | |||
ṣoḍaśe divase garbho jāyate yadi subhruvḥ .<br /> | |||
chakravartī bhavedrājā jāyate nātra saṁśayḥ .. 9..<br /> | |||
ṛtusnātā yasya puṁsḥ sākāṅkṣaṁ mukhamīkṣate .<br /> | |||
tadākṛtirbhavedarbhastatpaśyetsvāmino mukham .. 10..<br /> | |||
yā'sti charmāvṛtiH sūkṣmā jarāyuH sā nigadyate .<br /> | |||
śukraśoṇitayoryogastasminneva bhavedyatḥ .<br /> | |||
tatra garbho bhavedyasmāttena prokto jarāyujḥ .. 11..<br /> | |||
aṇḍajāH pakṣisarpādyāH svedajā maśakādayḥ .<br /> | |||
udbhijjāstṛṇagulmādyā mānasāścha surarṣayḥ.. 12..<br /> | |||
janmakarmavaśādeva niṣiktaṁ smaramandire .<br /> | |||
śukraṁ rajḥsamāyuktaṁ prathame māsi tad{}dravam .. 13..<br /> | |||
budbudaṁ kalalaṁ tasmāttatḥ peśī bhavedidam .<br /> | |||
peśīghanaṁ dvitīye tu māsi piṇḍḥ prajāyate .<br />14..<br /> | |||
karāṅghriśīrṣakādīni tṛtīye saṁbhavanti hi .<br /> | |||
abhivyaktiścha jīvasya chaturthe māsi jāyate .. 15..<br /> | |||
tataśchalati garbho'pi jananyā jaṭhare svatḥ .<br /> | |||
putraścheddakṣiṇe pārśve kanyā vāme cha tiṣṭhati .. 16..<br /> | |||
napuṁsakastūdarasya bhāge tiṣṭhati madhyatḥ .<br /> | |||
ato dakṣiṇapārśve tu śete mātā pumānyadi .. 17..<br /> | |||
aṅgapratyaṅgabhāgāścha sūkṣmāH syuryugapattadā .<br /> | |||
vihāya śmaśrudantādīñjanmānantarasaṁbhavān .. 18..<br /> | |||
chaturthe vyaktatā teṣāṁ bhāvānāmapi jāyate .<br /> | |||
puṁsāṁ sthairyādayo bhāvā bhīrutvādyāstu yoṣitām .. 19..<br /> | |||
napuṁsake cha te miśrā bhavanti raghunandana .<br /> | |||
mātṛjaṁ chāsya hṛdayaṁ viṣayānabhikāṅkṣati .. 20..<br /> | |||
tato māturmano'bhīṣṭaṁ kuryādgarbhavivṛddhaye .<br /> | |||
tāṁ cha dvihṛdayāṁ nārīmāhurdauhṛdinīṁ tatḥ .. 21..<br /> | |||
adānāddauhṛdānāṁ syurgarbhasya vyaṅgatādayḥ .<br /> | |||
māturyadviṣaye lobhastadārto jāyate sutḥ .. 22..<br /> | |||
prabuddhaṁ pañchame chittaṁ māṁsaśoṇitapuṣṭatā .<br /> | |||
ṣaṣṭhe'sthisnāyunakharakeśalomaviviktatā .. 23..<br /> | |||
balavarṇau chopachitau saptame tvaṅgapūrṇatā .<br /> | |||
pādāntaritahastābhyāṁ śrotrarandhre pidhāya sḥ .. 24..<br /> | |||
udvigno garbhasaṁvāsādasti garbhalayānvitḥ .. 25..<br /> | |||
āvirbhūtaprabodho'sau garbhaduHkhādisaṁyutḥ .<br /> | |||
hā kaṣṭamiti nirviṇṇḥ svātmānaṁ śośuchītyatha .. 26..<br /> | |||
anubhūtā mahāsahyāH purā marmachChido'sakṛt .<br /> | |||
karaṁbhavālukāstaptāśchādahyantāsukhāśayāH .. 27..<br /> | |||
jaṭharānalasaṁtaptapittākhyarasavipluṣḥ .<br /> | |||
garbhāśaye nimagnaṁ tu dahantyatibhṛśaṁ tu mām .. 28..<br /> | |||
udaryakṛmivaktrāṇi kūṭaśālmalikaṇṭakaiH .<br /> | |||
tulyāni cha tudantyārtaṁ pārśvāsthikrakachārditam .. 29..<br /> | |||
garbhe durgandhabhūyiṣṭhe jaṭharāgnipradīpite .<br /> | |||
duHkhaṁ mayāptaṁ yattasmātkanīyḥ kumbhapākajam .. 30..<br /> | |||
pūyāsṛk/xśleṣmapāyitvaṁ vāgtāśitvaṁ cha yadbhavet .<br /> | |||
aśuchau kṛmibhāvaścha tatprāptaṁ garbhaśāyinā .. 31..<br /> | |||
garbhaśayyāṁ samāruhya duHkhaṁ yādṛṅ mayāpi tat .<br /> | |||
nātiśete mahāduHkhaṁ niHśeṣanarakeṣu tat .. 32..<br /> | |||
evaṁ smaranpurā prāptā nānājātīścha yātanāH .<br /> | |||
mokṣopāyamabhidhyāyanvartate'bhyāsatatparḥ .. 33..<br /> | |||
aṣṭame tvak/xsṛtī syātāmojastejaścha hṛdbhavam .<br /> | |||
śubhramāpītaraktaṁ cha nimittaṁ jīvitaṁ matam .. 34..<br /> | |||
mātaraṁ cha punargarbhaṁ chañchalaṁ tatpradhāvati .<br /> | |||
tato jāto'ṣṭame garbho na jīvatyojasojjhitḥ .. 35..<br /> | |||
kiṁchitkālamavasthānaṁ saṁskārātpīḍitāṅgavat .<br /> | |||
samayḥ prasavasya syānmāseṣu navamādiṣu .. 36..<br /> | |||
māturasravahāṁ nāḍīmāśrityānvavatāritā .<br /> | |||
nābhisthanāḍī garbhasya mātrāhārarasāvaha .<br /> | |||
tena jīvati garbho'pi mātrāhāreṇa poṣitḥ .. 37..<br /> | |||
asthiyantraviniṣpiṣṭḥ patitḥ kukṣivartmanā .<br /> | |||
medo'sṛgdigdhasarvāṅgo jarāyupuṭasaṁvṛtḥ .. 38..<br /> | |||
niṣkrāmanbhṛśaduHkhārto rudannuchchairadhomukhḥ .<br /> | |||
yantrādeva vinirmuktḥ patattyuttānaśāyyuta .. 39..<br /> | |||
akiṁchitkastathā bālo māṁsapeśīsamāsthitḥ .<br /> | |||
śvamārjārādidaṁṣṭribhyo rakṣyate daṇḍapāṇibhiH .. 40..<br /> | |||
pitṛvadrākṣasaṁ vetti mātṛvaḍḍākinīmapi .<br /> | |||
pūyaṁ payovadajñānāddīrghakaṣṭaṁ tu śaiśavam .. 41..<br /> | |||
śleṣmaṇā pihitā nāḍī suṣumnā yāvadeva hi .<br /> | |||
vyaktavarṇaṁ cha vachanaṁ tāvadvaktuṁ na śakyate .. 42..<br /> | |||
ata eva cha garbhe'pi rodituṁ naiva śakyate .. 43..<br /> | |||
dṛpto'tha yauvanaṁ prāpya manmathajvaravihvalḥ .<br /> | |||
gāyatyakasmāduchchaistu tathā kasmāchcha valgati .. 44..<br /> | |||
ārohati tarūnvegāchChāntānudvejayatyapi .<br /> | |||
kāmakrodhamadāndhḥ sanna kāṁśchidapi vīkṣate .. 45..<br /> | |||
asthimāṁsaśirālāyā vāmāyā manmathālaye .<br /> | |||
uttānapūtimaṇḍūkapāṭitodarasannibhe .<br /> | |||
āsaktḥ smarabāṇārta ātmanā dahyate bhṛśam .. 46..<br /> | |||
asthimāṁsaśirātvagbhyḥ kimanyadvartate vapuH .<br /> | |||
vāmānāṁ māyayā mūḍho na kiṁchidvīkṣate jagat .. 47..<br /> | |||
nirgate prāṇapavane deho haṁta mṛgīdṛśḥ .<br /> | |||
yathāhi jāyate naiva vīkṣyate pañchaṣairdinaiH .. 48..<br /> | |||
mahāparibhavasthānaṁ jarāṁ prāpyātiduHkhitḥ .<br /> | |||
śleṣmaṇā pihitorasko jagdhamannaṁ na jīryati .. 49..<br /> | |||
sannadanto mandadṛṣṭiH kaṭutiktakaṣāyabhuk .<br /> | |||
vātabhugnakaṭigrīvakarorucharaṇo'balḥ .. 50..<br /> | |||
gadāyutasamāviṣṭḥ parityaktḥ svabandhubhiH .<br /> | |||
niHśaucho maladigdhāṅga āliṅgitavaroṣitḥ .. 51..<br /> | |||
dhyāyannasulabhānbhogānkevalaṁ vartate chalḥ .<br /> | |||
sarvendriyakriyālopāddhasyate bālakairapi .. 52..<br /> | |||
tato mṛtijaduHkhasya dṛṣṭānto nopalabhyate .<br /> | |||
yasmādbibhyati bhūtāni prāptānyapi parāṁ rujam .. 53..<br /> | |||
nīyate mṛtyunā jantuH pariṣvakto'pi bandhubhiH .<br /> | |||
sāgarāntarjalagato garuḍeneva pannagḥ .. 54..<br /> | |||
hā kānte hā dhanaṁ putrāH krandamānḥ sudāruṇam .<br /> | |||
maṇḍūka iva sarpeṇa mṛtyunā nīyate narḥ .. 55..<br /> | |||
marmasūnmathyamāneṣu muchyamāneṣu saṁdhiṣu .<br /> | |||
yadduHkhaṁ mriyamāṇasya smaryatāṁ tanmumukṣubhiH .. 56..<br /> | |||
dṛṣṭāvākṣipyamāṇāyāṁ saṁjñayā hriyamāṇayā .<br /> | |||
mṛtyupāśena baddhasya trātā naivopalabhyate .. 57..<br /> | |||
saṁrudhyamānastamasā machchittamivāviśan .<br /> | |||
upāhūtastadā jñātīnīkṣate dīnachakṣuṣā .. 58..<br /> | |||
ayḥ pāśena kālena snehapāśena bandhubhiH .<br /> | |||
ātmānaṁ kṛṣyamāṇaṁ taṁ vīkṣate paritastathā .. 59..<br /> | |||
hikkayā bādhyamānasya śvāsena pariśuṣyatḥ .<br /> | |||
mṛtyunākṛṣyamāṇasya na khalvasti parāyaṇam .. 60..<br /> | |||
saṁsārayantramārūḍho yamadūtairadhiṣṭhitḥ .<br /> | |||
kva yāsyāmīti duHkhārtḥ kālapāśena yojitḥ .. 61..<br /> | |||
kiṁ karomi kva gachChāmi kiṁ gṛhṇāmi tyajāmi kim .<br /> | |||
iti kartavyatāmūḍhḥ kṛchChrāddehāttyajatyasūn .. 62..<br /> | |||
yātanādehasaṁbaddho yamadūtairadhiṣṭhitāH .<br /> | |||
ito gatvānubhavati yā yāstā yamayātanāH .<br /> | |||
tāsu yallabhate duHkhaṁ tadvaktuṁ kṣamate kutḥ .. 63..<br /> | |||
karpūrachandanādyaistu lipyate satataṁ hi yat .<br /> | |||
bhūṣaṇairbhūṣyate chitraiH suvastraiH parivāryate .. 64..<br /> | |||
aspṛśyaṁ jāyate'prekṣyaṁ jīvatyaktaṁ sadā vapuH .<br /> | |||
niṣkāsayanti nilayātkṣaṇaṁ na sthāpayantyapi .. 65..<br /> | |||
dahyate cha tatḥ kāṣṭhaistadbhasma kriyate kṣaṇāt .<br /> | |||
bhakṣyate vā sṛgālaiścha gṛdhrakukkaravāyasaiH .<br /> | |||
punarna dṛśyate so'tha janmakoṭiśatairapi .. 66..<br /> | |||
mātā pitā gurujanḥ svajano mameti māyopame jagati kasya bhavetpratijñā .<br /> | |||
eko yato vrajato karmapurḥsaro'yaṁ viśrāmavṛkṣasadṛśḥ khalu jīvalokḥ .. 67..<br /> | |||
sāyaṁ sāyaṁ vāsavṛkṣaṁ sametāH prātḥ prātastena tena prayānti .<br /> | |||
tyaktvānyonyaṁ taṁ cha vṛkṣaṁ vihaṅgā yadvattadvajjñātayo'jñātayaścha .. 68..<br /> | |||
mṛtibījaṁ bhavejjanma janmabījaṁ bhavenmṛtiH .<br /> | |||
ghaṭayantravadaśrānto bambhramītyaniśaṁ narḥ .. 69..<br /> | |||
garbhe puṁsḥ śukrapātādyaduktaṁ maraṇāvadhi .<br /> | |||
tadetasya mahāvyādhermatto nānyo'sti bheṣajam .. 70..<br /> <br /> | |||
iti śrīpadmapurāṇe uparibhāge śivagītāsūpaniṣatsu brahmavidyāyāṁ yogaśāstre śivarāghavasaṁvāde piṇḍotpattikathanaṁ nāmāṣṭamo'dhyāyḥ .. 8 .. | |||
== Глава 9 == | == Глава 9 == | ||
atha navamo'dhyāyḥ .. <br /> <br /> | |||
śrībhagavānuvācha ..<br /> | |||
dehasvarūpaṁ vakṣyāmi śruṇuṣvāvahito nṛpa .<br /> | |||
matto hi jāyate viśvaṁ mayaivaitatpradhāryate .<br /> | |||
mayyevedamadhiṣṭhāne līyate śuktiraupyavat .. 1..<br /> | |||
ahaṁ tu nirmalḥ pūrṇḥ sachchidānandavigrahḥ .<br /> | |||
asaṁgo nirahaṁkārḥ śuddhaṁ brahma sanātanam .. 2..<br /> | |||
anādyavidyāyuktḥ san jagatkāraṇatāṁ vraje .. 3..<br /> | |||
anirvāchyā mahāvidyā triguṇā pariṇāminī .<br /> | |||
rajḥ sattvaṁ tamaścheti triguṇāH parikīrtitāH .. 4..<br /> | |||
sattvaṁ śuklaṁ samādiṣṭaṁ sukhajñānāspadaṁ nṛṇām .<br /> | |||
duHkhāspadaṁ raktavarṇaṁ chañchalaṁ cha rajo matam .. 5..<br /> | |||
tamḥ kṛṣṇaṁ jaḍaṁ proktamudāsīnaṁ sukhādiṣu .. 6..<br /> | |||
ato mama samāyogāchChaktiH sā triguṇātmikā .<br /> | |||
adhiṣṭhāne tu mayyeva bhajate viśvarūpatām .<br /> | |||
śuktau rajatavadrajjau bhujaṅgo yadvadeva tu .. 7..<br /> | |||
ākāśādīni jāyante matto bhūtāni māyayā .<br /> | |||
tairārabdhamidaṁ viśvaṁ deho'yaṁ pāñchabhautikḥ .. 8..<br /> | |||
pitṛbhyāmaśitādannātṣaṭkośaṁ jāyate vapuH .<br /> | |||
snāyavo'sthīni majjā cha jāyante pitṛtastathā .. 9..<br /> | |||
tvaṅmāṁśoṇitamiti mātṛtaścha bhavanti hi .<br /> | |||
bhāvāH syuH ṣaḍvidhāstasya mātṛjāH pitṛjāstathā .<br /> | |||
rasajā ātmajāH sattvasaṁbhūtāH svātmajāstathā .. 10..<br /> | |||
mṛdavḥ śoṇitaṁ medo majjā plīhā yakṛdgudam .<br /> | |||
hṛnnābhītyevamādyāstu bhāvā mātṛbhavā matāH .. 11..<br /> | |||
śmaśrulomakachasnāyuśirādhamanayo nakhāH .<br /> | |||
daśanāH śukramityādyāH sthirāH pitṛsamudbhavāH .. 12..<br /> | |||
śarīropachitirvarṇo vṛddhistṛptirbalaṁ sthitiH .<br /> | |||
alolupatvamutsāha ityādi rasajaṁ viduH .. 13..<br /> | |||
ichChā dveṣḥ sukhaṁ duHkhaṁ dharmādharmau cha bhāvanā .<br /> | |||
prayatno jñānamāyuśchendriyāṇītyevamātmajāH .. 14..<br /> | |||
jñānendriyāṇi śravaṇaṁ sparśanaṁ darśanaṁ tathā .<br /> | |||
rasanaṁ ghrāṇamityāhuH pañcha teṣāṁ tu gocharāH .. 15..<br /> | |||
śabdḥ sparśastathā rūpaṁ raso gandha iti kramāt .<br /> | |||
vākkarāṅghrigudopasthānyāhuH karmendriyāṇi hi .. 16..<br /> | |||
vachanādānagamanavisargaratayḥ kramāt .<br /> | |||
karmendriyāṇāṁ jānīyānmanaśchaivobhayātmakam .. 17..<br /> | |||
kriyāsteṣāṁ manobuddhirahaṁkārastatḥ param .<br /> | |||
antḥkaraṇamityāhuśchittaṁ cheti chatuṣṭayam .. 18..<br /> | |||
sukhaṁ duHkhaṁ cha viṣayau vijñeyau manasḥ kriyāH .<br /> | |||
smṛtibhītivikalpādyā buddhiH syānniśchayātmikā .<br /> | |||
ahaṁ mametyahaṁkāraśchittaṁ chetayate yatḥ .. 19..<br /> | |||
sattvākhyamantḥkaraṇaṁ guṇabhedāstridhā matam .<br /> | |||
sattvaṁ rajastama iti guṇāH sattvāttu sāttvikāH .. 20..<br /> | |||
āstikyaśuddhidharmaikamatiprabhṛtayo matāH .<br /> | |||
rajaso rājasā bhāvāH kāmakrodhamadādayḥ .. 21..<br /> | |||
nidrālasyapramādādi vañchanādyāstu tāmasāH .<br /> | |||
prasannendriyatārogyānālasyādyāstu sattvajāH .. 22..<br /> | |||
deho mātrātmakastasmādādatte tadguṇānimān .<br /> | |||
śabdḥ śrotraṁ mukharatā vaichitryaṁ sūkṣmatā dhṛtiH .. 23..<br /> | |||
balaṁ cha gaganādvāyoH sparśaścha sparśanendriyam .<br /> | |||
utkṣepaṇamapakṣepākuñchane gamanaṁ tathā .. 24..<br /> | |||
prasāraṇamitīmāni pañcha karmāṇi rūkṣatā .<br /> | |||
prāṇāpānau tathā vyānasamānodānasaṁjñakān .. 25..<br /> | |||
nāgḥ kūrmaścha kṛkalo devadatto dhanañjayḥ .<br /> | |||
daśaitā vāyuvikṛtīstathā gṛhṇāti lāghavam .. 26..<br /> | |||
teṣāṁ mukhyatarḥ prāṇo nābheH kaṇṭhādavasthitḥ .<br /> | |||
charatyasau nāsikayornābhau hṛdayapaṅkaje .. 27..<br /> | |||
śabdochchāraṇaniśvāsochChvāsāderapi kāraṇam .. 28..<br /> | |||
apānastu gude meḍhre kaṭijaṅghodareṣvapi .<br /> | |||
nābhikaṇṭhe vaṁkṣaṇayorūrujānuṣu tiṣṭhati .<br /> | |||
tasya mūtrapurīṣādivisargḥ karma kīrtitam .. 29..<br /> | |||
vyāno'kṣiśrotragulpheṣu jihvāghrāṇeṣu tiṣṭhati .<br /> | |||
prāṇāyāmadhṛtityāgagrahaṇādyasya karma cha .. 30..<br /> | |||
samāno vyāpya nikhilaṁ śarīraṁ vahninā saha .<br /> | |||
dvisaptatisahasreṣu nāḍīrandhreṣu saṁcharan .. 31..<br /> | |||
bhuktapītarasānsamyagānayandehapuṣṭikṛt .<br /> | |||
udānḥ pādayorāste hastayoraṅgasaṁdhiṣu .. 32..<br /> | |||
karmāsya dehonnayanotkramaṇādi prakīrtitam .<br /> | |||
tvagādidhātūnāśritya pañcha nāgādayḥ sthitāH .. 33..<br /> | |||
udgārādi nimeṣādi kṣutpipāsādikaṁ kramāt .<br /> | |||
tandrīprabhṛti śokādi teṣāṁ karma prakīrtitam .. 34..<br /> | |||
agnestu rochakaṁ rūpaṁ dīptaṁ pākaṁ prakāśatām .<br /> | |||
amarṣatīkṣṇasūkṣmāṇāmojastejaścha śūratām .. 35..<br /> | |||
medhāvitāṁ tathā''datte jalāttu rasanaṁ rasam .<br /> | |||
śaityaṁ snehaṁ dravaṁ svedaṁ gātrādimṛdutāmapi .. 36..<br /> | |||
bhūmerghrāṇendriyaṁ gandhaṁ sthairyaṁ dhairyaṁ cha gauravam .<br /> | |||
tvagasṛṅmāṁsamedo'sthimajjāśukrāṇi dhātavḥ .. 37..<br /> | |||
annaṁ puṁsāśitaṁ tredhā jāyate jaṭharāgninā .<br /> | |||
malḥ sthaviṣṭho bhāgḥ syānmadhyamo māṁsatāṁ vrajet .<br /> | |||
manḥ kaniṣṭho bhāgḥ syāttasmādannamayaṁ manḥ .. 38..<br /> | |||
apāṁ sthaviṣṭho mūtraṁ syānmadhyamo rudhiraṁ bhavet .<br /> | |||
prāṇḥ kaniṣṭho bhāgḥ syāttasmātprāṇo jalātmakḥ .. 39..<br /> | |||
tejaso'sthi sthaviṣṭhḥ syānmajjā madhyama saṁbhavḥ .<br /> | |||
kaniṣṭhā vāṅmatā tasmāttejo'vannātmakaṁ jagat .. 40..<br /> | |||
lohitājjāyate māṁsaṁ medo māṁsasamudbhavam .<br /> | |||
medaso'sthīni jāyante majjā chāsthisamudbhavā .. 41..<br /> | |||
nāḍyopi māṁsasaṁghātāchChukraṁ majjāsamudbhavam .. 42..<br /> | |||
vātapittakaphāśchātra dhātavḥ parikīrtitāH .<br /> | |||
daśāñjali jalaṁ jñeyaṁ rasasyāñjalayo nava .. 43..<br /> | |||
raktasyāṣṭau purīṣasya sapta syuH śleṣmaṇaścha ṣaṭ . <br /> | |||
pittasya pañcha chatvāro mūtrasyāñjalayastrayḥ .. 44..<br /> | |||
vasāyā medaso dvau tu majjā tvañjalisaṁmitā .<br /> | |||
ardhāñjali tathā śukraṁ tadeva balamuchyate .. 45..<br /> | |||
asthnāṁ śarīre saṁkhyā syātṣaṣṭiyuktaṁ śatatrayam .<br /> | |||
jalajāni kapālāni ruchakāstaraṇāni cha .<br /> | |||
nalakānīti tānyāhuH pañchadhāsthīni sūrayḥ .. 46..<br /> | |||
dve śate tvasthisaṁdhīnāṁ syātāṁ tatra daśottare .<br /> | |||
rauravāH prasarāH skandasechanāH syurulūkhalāH .. 47..<br /> | |||
samudgā maṇḍalāH śaṁkhāvartā vāmanakuṇḍalāH .<br /> | |||
ityaṣṭadhā samuddiṣṭāH śarīreṣvasthisaṁdhayḥ .. 48..<br /> | |||
sārdhakoṭitrayaṁ romṇāṁ śmaśrukeśāstrilakṣakāH .<br /> | |||
dehasvarūpamevaṁ te proktaṁ daśarathātmaja .. 49..<br /> | |||
yasmādasāro nāstyeva padārtho bhuvanatraye .<br /> | |||
dehe'sminnabhimānena na mahopāyabuddhayḥ .. 50..<br /> | |||
ahaṁkāreṇa pāpena kriyante haṁta sāṁpratam .<br /> | |||
tasmādetatsvarūpaṁ tu viboddhavyaṁ mumukṣibhiH .. 51..<br /> <br /> | |||
iti śrīpadmapurāṇe uparibhāge śivagītāsūpaniṣatsu brahmavidyāyāṁ yogaśāstre śivarāghavasaṁvāde dehasvarūpanirṇayo nāma navamo'dhyāyḥ .. 9 .. | |||
== Глава 10 == | == Глава 10 == | ||
atha daśamo'dhyāyḥ .. <br /> <br /> | |||
śrīrāma uvācha ..<br /> | |||
bhagavannatra jīvo'sau jantordehe'vatiṣṭhate .<br /> | |||
jāyate vā kuto jīvḥ svarūpaṁ chāsya kiṁ vada .. 1..<br /> | |||
dehānte kutra vā yāti gatvā vā kutra tiṣṭhati .<br /> | |||
kathamāyāti vā dehaṁ punarnāyāti vā vada .. 2..<br /> | |||
śrībhagavānuvācha ..<br /> | |||
sādhu pṛṣṭaṁ mahābhāga guhyādguhyataraṁ hi yat .<br /> | |||
devairapi sudurjñeyamindrādyairvā maharṣibhiH .. 3..<br /> | |||
anyasmai naiva vaktavyaṁ mayāpi raghunandana .<br /> | |||
tvadbhaktyāhaṁ paraṁ prīto vakṣyāmyavahitḥ śruṇu .. 4..<br /> | |||
satyajñānātmako'nantḥ paramānandavigrahḥ .<br /> | |||
paramātmā paraṁjyotiravyakto vyaktakāraṇam .. 5..<br /> | |||
nityo viśuddhḥ sarvātmā nirlepo'haṁ nirañjanḥ .<br /> | |||
sarvadharmavihīnaścha na grāhyo manasāpi cha .. 6..<br /> | |||
nāhaṁ sarvendriyagrāhyḥ sarveṣāṁ grāhako hyaham .<br /> | |||
jñātāhaṁ sarvalokasya mama jñātā na vidyate .. 7..<br /> | |||
dūrḥ sarvavikārāṇāṁ pariṇāmādikasya cha .. 8..<br /> | |||
yato vācho nivartante aprāpya manasā saha .<br /> | |||
ānandaṁ brahma māṁ jñātvā na bibheti kutaśchana .. 9..<br /> | |||
yastu sarvāṇi bhūtāni mayyeveti prapaśyati .<br /> | |||
māṁ cha sarveṣu bhūteṣu tato na vijugupsate .. 10..<br /> | |||
yasya sarvāṇi bhūtāni hyātmaivābhūdvijānatḥ .<br /> | |||
ko mohastatra kḥ śoka ekatvamanupaśyatḥ .. 11..<br /> | |||
eṣa sarveṣu bhūteṣu gūḍhātmā na prakāśate .<br /> | |||
dṛśyate tvagryayā buddhyā sūkṣmayā sūkṣmadarśibhiH .. 12..<br /> | |||
anādyavidyayā yuktastathāpyeko'hamavyayḥ .<br /> | |||
avyākṛtabrahmarūpo jagatkartāhamīśvarḥ .. 13..<br /> | |||
jñānamātre yathā dṛśyamidaṁ svapne jagattrayam .<br /> | |||
tadvanmayi jagatsarvaṁ dṛśyate'sti vilīyate .. 14..<br /> | |||
nānāvidyāsamāyukto jīvatvena vasāmyaham .<br /> | |||
pañcha karmendriyāṇyeva pañcha jñānendriyāṇi cha .. 15..<br /> | |||
mano buddhirahaṁkāraśchittaṁ cheti chatuṣṭayam .<br /> | |||
vāyavḥ pañchamilitā yānti liṅgaśarīratām .. 16.. <br /> | |||
tatrāvidyāsamāyuktaṁ chaitanyaṁ pratibimbitam .<br /> | |||
vyāvahārikajīvastu kṣetrajñḥ puruṣo'pi cha .. 17..<br /> | |||
sa eva jagatāṁ bhoktānādyayoH puṇyapāpayoH .<br /> | |||
ihāmutra gatī tasya jāgratsvapnādibhoktṛtā .. 18..<br /> | |||
yathā darpaṇakālimnā malinaṁ dṛśyate mukham .<br /> | |||
tadvadantḥkaraṇagairdoṣairātmāpi dṛśyate .. 19..<br /> | |||
parasparādhyāsavaśātsyādantḥkaraṇātmanoH . <br /> | |||
ekībhāvābhimānena parātmā duHkhabhāgiva.. 20..<br /> | |||
marubhūmau jalatvena madhyāhnārkamarīchikāH .<br /> | |||
dṛśyante mūḍhachittasya na hyārdrāstāpakārakāH .. 21..<br /> | |||
tadvadātmāpi nirlepo dṛśyate mūḍhachetasām .<br /> | |||
svāvidyātmātmadoṣeṇa kartṛtvādhikadharmavān .. 22..<br /> | |||
tatra chānnamaye piṇḍe hṛdi jīvo'vatiṣṭhate .<br /> | |||
ānakhāgraṁ vyāpya dehaṁ tad/xbruve'vahitḥ śruṇu .<br /> | |||
so'yaṁ tadabhidhānena māṁsapiṇḍo virājate .. 23..<br /> | |||
nābherūrdhvamadhḥ kaṇṭhādvyāpya tiṣṭhati yḥ sadā .<br /> | |||
tasya madhye'sti hṛdayaṁ sanālaṁ padmakośavat .. 24..<br /> | |||
adhomukhaṁ cha tatrāsti sūkṣmaṁ suṣiramuttamam .<br /> | |||
daharākāśamityuktaṁ tatra jīvo'vatiṣṭhate .. 25..<br /> | |||
vālāgraśatabhāgasya śatadhā kalpitasya cha .<br /> | |||
bhāgo jīvḥ sa vijñeyḥ sa chānantyāya kalpate .. 26..<br /> | |||
kadambakusumodbaddhakesarā iva sarvatḥ .<br /> | |||
prasṛtā hṛdayānnāḍyo yābhirvyāptaṁ śarīrakam .. 27..<br /> | |||
hitaṁ balaṁ prayachChanti tasmāttena hitāH smṛtāH .<br /> | |||
dvāsaptatisahasraistāH saṁkhyātā yogavittamaiH .. 28..<br /> | |||
hṛdayāttāstu niṣkrāntā yathārkādraśmayastathā .<br /> | |||
ekottaraśataṁ tāsu mukhyā viṣvagvinirgatḥ .. 29..<br /> | |||
pratīndriyaṁ daśa daśa nirgatā viṣayonmukhāH .<br /> | |||
nāḍyḥ śarmādihetutvāt svapnādiphalabhuktaye .. 30..<br /> | |||
vahantyambho yathā nadyo nāḍyḥ karmaphalaṁ tathā .<br /> | |||
anantaikordhvagā nāḍī mūrdhaparyantamañjasā .. 31..<br /> | |||
suṣumneti mādiṣṭā tayā gachChanvimuchyate .<br /> | |||
tayopachitachaitanyaṁ jīvātmānaṁ vidurbudhāH .. 32..<br /> | |||
yathā rāhuradṛśyo'pi dṛśyate chandramaṇḍale .<br /> | |||
tadvatsarvagato'pyātmā liṅgadehe hi dṛśyate .. 33..<br /> | |||
dṛśyamāne yathā kuṁbhe ghaṭākāśo'pi dṛśyate .<br /> | |||
tadvatsarvagato'pyātmā liṅgadehe hi dṛśyate .. 34..<br /> | |||
niśchalḥ paripūrṇo'pi gachChatītyupacharyate .<br /> | |||
jāgratkāle yathājñeyamabhivyaktaviśeṣadhīH .. 35..<br /> | |||
vyāpnoti niṣkriyḥ sarvān bhānurdaśa diśo yathā .<br /> | |||
nāḍībhirvṛttayo yānti liṅgadehasamudbhavāH .. 36..<br /> | |||
tattatkarmānusāreṇa jāgradbhogopalabdhaye .<br /> | |||
idaṁ liṅgaśarīrākhyamāmokṣaṁ na vinaśyati .. 37..<br /> | |||
ātmajñānena naṣṭe'sminsāvidye svaśarīrake .<br /> | |||
ātmasvarūpāvasthānaṁ muktirityabhidhīyate .. 38..<br /> | |||
utpādite ghaṭe yadvadghaṭākāśatvamṛchChati .<br /> | |||
ghaṭe naṣṭe yathākāśḥ svarūpeṇāvatiṣṭhate .. 39..<br /> | |||
jāgratkarmakṣayavaśātsvapnabhoga upasthite .<br /> | |||
bodhāvasthāṁ tirodhāya dehādyāśrayalakṣaṇām .. 40..<br /> | |||
karmodbhāvitasaṁskārastatra svapnariraṁsayā .<br /> | |||
avasthāṁ cha prayātyanyāṁ māyāvī chātmamāyayā .. 41..<br /> | |||
ghaṭādiviṣayānsarvānbuddhyādikaraṇāni cha .<br /> | |||
bhūtāni karmavaśato vāsanāmātrasaṁsthitān .. 42..<br /> | |||
etān paśyan svayaṁjyotiH sākṣyātmā vyavatiṣṭhate .. 43..<br /> | |||
atrāntḥkaraṇādīnāṁ vāsanādvāsanātmatā .<br /> | |||
vāsanāmātrasākṣitvaṁ tena tachcha parātmanḥ .. 44..<br /> | |||
vāsanābhiH prapañcho'tra dṛśyate karmachoditḥ .<br /> | |||
jāgradbhūmau yathā tadvatkartṛkarmakriyātmakḥ .. 45..<br /> | |||
niHśeṣabuddhisākṣyātmā svayameva prakāśate .<br /> | |||
vāsanāmātrasākṣitvaṁ sākṣiṇḥ svāpa uchyate .. 46..<br /> | |||
bhūtajanmani yadbhūtaṁ karma tadvāsanāvaśāt .<br /> | |||
nedīyastvādvayasyādye svapnaṁ prāyḥ prapaśyati .. 47..<br /> | |||
madhye vayasi kārkaśyātkaraṇānāmihārjitḥ .<br /> | |||
vīkṣate prāyaśḥ svapnaṁ vāsanākarmaṇorvaśāt .. 48..<br /> | |||
iyāsuH paralokaṁ tu karmavidyādisaṁbhṛtam .<br /> | |||
bhāvino janmano rūpaṁ svapna ātmā prapaśyati .. 49..<br /> | |||
yadvatprapatanāchChyenḥ śrānto gaganamaṇḍale .<br /> | |||
ākuñchya pakṣau yatate nīḍe nilayanāyanīH .. 50..<br /> | |||
evaṁ jāgratsvapnabhūmau śrānta ātmābhisaṁcharan .<br /> | |||
āpītakaraṇagrāmḥ kāraṇenaiti chaikatām .. 51..<br /> | |||
nāḍīmārgairindriyāṇāmākṛṣyādāya vāsanāH .<br /> | |||
sarvaṁ grasitvā kāryaṁ cha vijñānātmā vilīyate .. 52..<br /> | |||
īśvārākhye'vyākṛte'tha yathā sukhamayo bhavet .<br /> | |||
kṛtsnaprapañchavilayastathā bhavati chātmanḥ .. 53..<br /> | |||
yoṣitḥ kāmyamānāyāH saṁbhogānte yathā sukham .<br /> | |||
sa ānandamayo'bāhyo nāntarḥ kevalastathā .. 54..<br /> | |||
prājñātmānaṁ samāsādya vijñānātmā tathaiva sḥ .<br /> | |||
vijñānātmā kāraṇātmā tathā tiṣṭhaṁstathāpi sḥ .. 55..<br /> | |||
avidyāsūkṣmavṛttyānubhavatyeva sukhaṁ yathā .<br /> | |||
tathāhaṁ sukhamasvāpsaṁ naiva kiñchidavediṣam.56..<br /> | |||
ajñānamapi sākṣyādi vṛttibhiśchānubhūyate .<br /> | |||
ityevaṁ pratyabhijñāpi paśchāttasyopajāyate .. 57..<br /> | |||
jāgratsvapnasuṣuptyākhyamevehāmutra lokayoH .<br /> | |||
paśchātkarmavaśādeva visphuliṅgā yathānalāt .<br /> | |||
jāyante kāraṇādeva manobuddhyādikāni tu .. 58..<br /> | |||
payḥpūrṇo ghaṭo yadvannimagnḥ salilāśaye .<br /> | |||
taireviddhata āyāti vijñānātmā tathaityajāt .. 59..<br /> | |||
vijñānātmā kāraṇātmā tathā tiṣṭhaṁstathāpi sḥ .<br /> | |||
dṛśyate satsu teṣveva naṣṭeṣvāyātyadṛśyatām .. 60..<br /> | |||
ekākāro'ryamā tattatkāryeṣviva parḥ pumān .<br /> | |||
kūṭastho dṛśyate tadvadgachChatyāgachChatīva sḥ.. 61..<br /> | |||
mohamātrāntarāyatvātsarvaṁ tasyopapadyate .<br /> | |||
dehādyatīta ātmāpi svayaṁjyotiH svabhāvatḥ .. 62..<br /> | |||
evaṁ jīvasvarūpaṁ te proktaṁ daśarathātmaja .. 63..<br /> <br /> | |||
iti śrīpadmapurāṇe uparibhāge śivagītāsūpaniṣatsu brahmavidyāyāṁ yogaśāstre śivarāghavasaṁvāde jīvasvarūpakathanaṁ nāma daśamo'dhyāyḥ .. 10 .. | |||
== Глава 11 == | == Глава 11 == | ||
atha ekādaśo'dhyāyḥ .. <br /> <br /> | |||
śrībhagavānuvācha ..<br /> | |||
dehāntaragatiṁ tasya paralokagatiṁ tathā .<br /> | |||
vakṣyāmi nṛpaśārdūla mattḥ śṛṇu samāhitḥ .. 1..<br /> | |||
bhuktaṁ pītaṁ yadastyatra tadrasādāmabandhanam .<br /> | |||
sthūladehasya liṅgasya tena jīvanadhāraṇam .. 2..<br /> | |||
vyādhinā jarayā vāpi pīḍyate jāṭharo'nalḥ .<br /> | |||
śleṣmaṇā tena bhuktānnaṁ pītaṁ vā na pachatyalam .. 3..<br /> | |||
bhuktapītarasābhāvādāśu śuṣyanti dhātavḥ .<br /> | |||
bhuktapītarasenaiva dehaṁ limpanti vāyavḥ .. 4..<br /> | |||
samīkaroti yasmāttatsamāno vāyuruchyate .<br /> | |||
tadānīṁ tadrasābhāvādāmabandhanahānitḥ .. 5..<br /> | |||
paripakvarasatvena yathā gauravatḥ phalam .<br /> | |||
svayameva patatyāśu tathā liṅgaṁ tanorvrajet .. 6..<br /> | |||
tattatsthānādapākṛṣya hṛṣīkāṇāṁ cha vāsanāH .<br /> | |||
ādhyātmikādhibhūtāni hṛtpadme chaikatāṁ gatḥ .. 7..<br /> | |||
tadordhvagḥ prāṇavāyuH saṁyukto navavāyubhiH .<br /> | |||
ūrdhvochChvāsī bhavatyeṣa tathā tenaikataṁ gatḥ .. 8..<br /> | |||
chakṣuṣo vātha mūrdhno vā nāḍīmārgaṁ samāśritḥ .<br /> | |||
vidyākarmasamāyukto vāsanābhiścha saṁyutḥ . <br /> | |||
prājñātmānaṁ samāśritya vijñānātmopasarpati .. 9..<br /> | |||
yathā kumbho nīyamāno deśāddeśāntaraṁ prati .<br /> | |||
khapūrṇa eva sarvatra sa sākāśo'pi tatra tu .. 10..<br /> | |||
ghaṭākāśākhyatāṁ yāti tadvalliṅgaṁ parātmanḥ .. 11..<br /> | |||
punardehāntaraṁ yāti yathā karmānusāratḥ .<br /> | |||
āmokṣātsaṁcharetyevaṁ matsyḥ kūladvayaṁ yathā .. 12..<br /> | |||
pāpabhogāya chedgachChedyamadūtairadhiṣṭhitḥ .<br /> | |||
yātanādehamāśritya narakāneva kevalam .. 13..<br /> | |||
iṣṭāpūrtādikarmāṇi yo'nutiṣṭhati sarvadā .<br /> | |||
pitṛlokaṁ vrajatyeṣa dhūmamāśritya barhiṣḥ .. 14..<br /> | |||
dhūmādrātriṁ tatḥ kṛṣṇapakṣaṁ tasmāchcha dakṣiṇam .<br /> | |||
ayanaṁ cha tato lokaṁ pitṝṇāṁ cha tatḥ param .<br /> | |||
chandraloke divyadehaṁ prāpya bhuṅkte parāṁ śriyam .. 15..<br /> | |||
tatra chandramasā so'sau yāvatkarmaphalaṁ vaset .<br /> | |||
tathaiva karmaśeṣeṇa yathetaṁ punarāvrajet .. 16..<br /> | |||
vapurvihāya jīvatvamāsādyākāśameti sḥ .<br /> | |||
ākāśādvāyumāgatya vāyorambho vrajatyatha .. 17..<br /> | |||
ad/xbhyo meghaṁ samāsādya tato vṛṣṭirbhavedasau .<br /> | |||
tato dhānyāni bhakṣyāṇi jāyate karmachoditḥ .. 18..<br /> | |||
yonimanye prapadyante śarīratvāya dehinḥ .<br /> | |||
muktimanye'nusaṁyānti yathākarma yathāśrutam .. 19..<br /> | |||
tato'nnatvaṁ samāsādya pitṛbhyāṁ bhujyate param .<br /> | |||
tatḥ śukraṁ rajaśchaiva bhūtvā garbho'bhijāyate .. 20..<br /> | |||
tatḥ karmānusāreṇa bhavetstrīpuṁnapuṁsakḥ .<br /> | |||
evaṁ jīvagatiH proktā muktiṁ tasya vadāmi te .. 21..<br /> | |||
yastu śāntyādiyuktḥ sansadā vidyārato bhavet .<br /> | |||
sa yāti devayānena brahmalokāvadhiṁ narḥ .. 22..<br /> | |||
archirbhūtvā dinaṁ prāpya śuklapakṣamatho vrajet .<br /> | |||
uttarāyaṇamāsādya saṁvatsaramatho vrajet .. 23..<br /> | |||
ādityachandralokau tu vidyullokamatḥ param .<br /> | |||
atha divyḥ pumānkaśchidbrahmalokādihaiti sḥ .. 24..<br /> | |||
divye vapuṣi saṁdhāya jīvamevaṁ nayatyasau .. 25..<br /> | |||
brahmaloke divyadehe bhuktvā bhogānyathepsitān .<br /> | |||
tatroṣitvā chiraṁ kālaṁ brahmaṇā saha muchyate .. 26..<br /> | |||
śuddhabrahmarato yastu na sa yātyeva kutrachit .<br /> | |||
tasya prāṇā vilīyante jale saindhavakhilyavat .. 27..<br /> | |||
svapnadṛṣṭā yathā sRiṣṭiH prabuddhasya vilīyate .<br /> | |||
brahmajñānavatastadvadvilīyante tadaiva te .<br /> | |||
vidyākarmavihīno yastṛtīyaṁ sthānameti sḥ .. 28.. <br /> | |||
bhuktvā cha narakānghorānmahārauravarauravān .<br /> | |||
paśchātprāktanaśeṣeṇa kṣudrajanturbhavedasau .. 29..<br /> | |||
yūkāmaśakadaṁśādi janmāsau labhate bhuvi .<br /> | |||
evaṁ jīvagatiH proktā kimanyachChrotumichChasi .. 30..<br /> | |||
śrīrāma uvācha ..<br /> | |||
bhagavanyattvayā proktaṁ phalaṁ tajjñānakarmaṇoH .<br /> | |||
brahmaloke chaṁdraloke bhuṅkte bhogāniti prabho .. 31..<br /> | |||
gandharvādiṣu lokeṣu kathaṁ bhogḥ samīritḥ .<br /> | |||
devatvaṁ prāpnuyātkaśchitkaśchidindratvameti cha .. 32..<br /> | |||
etatkarmaphalaṁ vāstu vidyāphalamathāpi vā .<br /> | |||
tadbrūhi girijākānta tatra me saṁśayo mahān .. 33..<br /> | |||
śrībhagavānuvācha ..<br /> | |||
tadvidyākarmaṇorevānusāreṇa phalaṁ bhavet .<br /> | |||
yuvā cha sundarḥ śūro nīrogo balavān bhavet .. 34..<br /> | |||
saptadvīpāṁ vasumatīṁ bhuṅkte niṣkaṇṭakaṁ yadi .<br /> | |||
sa prokto mānuṣānandastasmāchChataguṇo matḥ .. 35..<br /> | |||
manuṣyastapasā yukto gandharvo jāyate'sya tu .<br /> | |||
tasmāchChataguṇo devagandharvāṇāṁ na saṁśayḥ .. 36..<br /> | |||
evaṁ śataguṇānanda uttarottarato bhavet .<br /> | |||
pitṝṇāṁ chiralokānāmājānasurasaṁpadām .. 37..<br /> | |||
devatānāmathendrasya gurostadvatprajāpateH .<br /> | |||
brahmaṇaśchaivamānandḥ purastāduttarottarḥ .. 38..<br /> | |||
jñānādhikyātsukhādhikyaṁ nānyadasti surālaye .<br /> | |||
śrotriyo'vṛjino'kāmahato yaścha dvijo bhavet .. 39..<br /> | |||
tasyāpyevaṁ samākhyātā ānandāśchottarottaram .<br /> | |||
ātmajñānātparaṁ nāsti tasmāddaśarathātmaja .. 40..<br /> | |||
brāhmaṇḥ karmabhirnaiva vardhate naiva hīyate .<br /> | |||
na lipyate pātakena karmaṇā jñānavānyadi .. 41..<br /> | |||
tasmātsarvādhiko vibho jñānavāneva jāyate .<br /> | |||
jñātvā yḥ kurute karma tasyākṣayyaphalaṁ labhet .. 42..<br /> | |||
yatphalaṁ labhate martyḥ koṭibrāhmaṇabhojanaiH .<br /> | |||
tatphalaṁ samavāpnoti jñāninaṁ yastu bhojayet .. 43..<br /> | |||
jñānavantaṁ dvijaṁ yastu dviṣate cha narādhamḥ .<br /> | |||
sa śuṣyamāṇo mriyate yasmādīśvara eva sḥ .. 44..<br /> | |||
upāsako na yātyeva yasmātpunaradhogatim .<br /> | |||
upāsanarato bhūtvā tasmādāssva sukhī nṛpa .. 45..<br /> <br /> | |||
iti śrīpadmapurāṇe uparibhāge śivagītāsūpaniṣatsu brahmavidyāyāṁ yogaśāstre śivarāghavasaṁvāde jīvagatyādinirūpaṇaṁ nāmaikādaśo'dhyāyḥ .. 11 .. | |||
== Глава 12 == | == Глава 12 == | ||
atha dvādaśo'dhyāyḥ .. <br /> <br /> | |||
śrīrāma uvācha ..<br /> | |||
bhagavandevadeveśa namaste'stu maheśvara .<br /> | |||
upāsanavidhiṁ brūhi deśaṁ kālaṁ cha tasya tu .. 1..<br /> | |||
aṅgāni niyamāṁśchaiva mayi te'nugraho yadi . <br /> | |||
īśvara uvācha ..<br /> | |||
śṛṇu rāma pravakṣyāmi deśaṁ kālamupāsane .. 2..<br /> | |||
sarvākāro'hamevaikḥ sachchidānandavigrahḥ .<br /> | |||
madaṁśena parichChinnā dehāH sarvadivaukasām .. 3..<br /> | |||
ye tvanyadevatābhaktā yajante śraddhayānvitāH .<br /> | |||
te'pi māmeva rājendra yajantyavidhipūrvakam .. 4..<br /> | |||
yasmātsarvamidaṁ viśvaṁ matto na vyatirichyate .<br /> | |||
sarvakriyāṇāṁ bhoktāhaṁ sarvasyāhaṁ phalapradḥ .. 5..<br /> | |||
yenākāreṇa ye martyā māmevaikamupāsate .<br /> | |||
tenākāreṇa tebhyo'haṁ prasanno vāñChitaṁ dade .. 6..<br /> | |||
vidhinā'vidhinā vāpi bhaktyā ye māmupāsate .<br /> | |||
tebhyḥ phalaṁ prayachChāmi prasanno'haṁ na saṁśayḥ .. 7..<br /> | |||
api chetsudurāchāro bhajate māmananyabhāk .<br /> | |||
sādhureva sa mantavyḥ samyagvyavasito hi sḥ .. 8..<br /> | |||
svajīvatvena yo vetti māmevaikamananyadhīH .<br /> | |||
taṁ na spṛśanti pāpāni brahmahatyādikānyapi .. 9..<br /> | |||
upāsāvidhayastatra chatvārḥ parikīrtitāH .<br /> | |||
saṁpadāropasaṁvargādhyāsā iti manīṣibhiH .. 10..<br /> | |||
alpasya chādhikatvena guṇayogādvichintanam .<br /> | |||
anantaṁ vai mana iti saṁpadvidhirudīritḥ .. 11..<br /> | |||
vidhāvāropya yopāsā sāropḥ parikīrtitḥ .<br /> | |||
yadvadoṅkāramudgīthamupāsītetyudāhṛtḥ .. 12..<br /> | |||
āropo buddhipūrveṇa ya upāsāvidhiścha sḥ .<br /> | |||
yoṣityagnimatiryattadadhyāsḥ sa udāhṛtḥ .. 13..<br /> | |||
kriyāyogena chopāsāvidhiH saṁvarga uchyate .<br /> | |||
saṁvartavāyuH pralaye bhūtānyeko'vasīdati .. 14..<br /> | |||
upasaṁgamya buddhyā yadāsanaṁ devatātmanā .<br /> | |||
tadupāsanamantḥ syāttadbahiH saṁpadādayḥ .. 15..<br /> | |||
jñānāntarānantaritasajātijñānasaṁhateH .<br /> | |||
saṁpannadevatātmatvamupāsanamudīritam .. 16..<br /> | |||
saṁpadādiṣu bāhyeṣu dṛḍhabuddhirupāsanam .<br /> | |||
karmakāle tadaṅgeṣu dṛṣṭimātramupāsanam .<br /> | |||
upāsanamiti proktaṁ tadaṅgāni bruve śṛṇu .. 17..<br /> | |||
tīrthakṣetrādigamanaṁ śraddhāṁ tatra parityajet .<br /> | |||
svachittaikāgratā yatra tatrāsīta sukhaṁ dvijḥ .. 18..<br /> | |||
kambale mṛdutalpe vā vyāghracharmaṇi vāsthitḥ .<br /> | |||
viviktadeśe niyatḥ samagrīvaśirastanuH .. 19..<br /> | |||
atyāśramasthḥ sakalānīndriyāṇi nirudhya cha .<br /> | |||
bhaktyātha svaguruṁ natvā yogaṁ vidvānprayojayet .. 20..<br /> | |||
yastvavijñānavānbhavatyayuktamanasā sadā .<br /> | |||
tasyendriyāṇyavaśyāni duṣṭāśvāiva sāratheH .. 21..<br /> | |||
vijñānī yastu bhavati yuktena manasā sadā .<br /> | |||
tasyendriyāṇi vaśyāni sadaśvā iva sāratheH .. 22..<br /> | |||
yastvavijñānavān bhavatyamanaskḥ sadā'śuchiH .<br /> | |||
na sa tatpadamāpnoti saṁsāramadhigachChati .. 23..<br /> | |||
vijñānī yastu bhavati samanaskḥ sadā śuchiH .<br /> | |||
sa tatpadamavāpnoti yasmādbhūyo na jāyate .. 24..<br /> | |||
vijñānasārathiryastu manḥ pragraha eva cha .<br /> | |||
so'dhvanḥ pāramāpnoti mamaiva paramaṁ padam .. 25..<br /> | |||
hṛtpuṇḍarīkaṁ virajaṁ viśuddhaṁ viśadaṁ tathā .<br /> | |||
viśokaṁ cha vichintyātra dhyāyenmāṁ parameśvaram .. 26..<br /> | |||
achintyarūpamavyaktamanantamamṛtaṁ śivam .<br /> | |||
ādimadhyāntarahitaṁ praśāntaṁ brahma kāraṇam .. 27..<br /> | |||
ekaṁ vibhuṁ chidānandamarūpamajamadbhutam .<br /> | |||
śuddhasphaṭikasaṁkāśamumādehārdhadhāriṇam .. 28..<br /> | |||
vyāghracharmāmbaradharaṁ nīlakaṇṭhaṁ trilochanam .<br /> | |||
jaṭādharaṁ chandramauliṁ nāgayajñopavītinam .. 29..<br /> | |||
vyāghracharmottarīyaṁ cha vareṇyamabhayapradam .<br /> | |||
parābhyāmūrdhvahastābhyāṁ bibhrāṇaṁ paraśuṁ mṛgam .. 30..<br /> | |||
koṭimadhyāhnasūryābhaṁ chandrakoṭisuśītalam .<br /> | |||
chandrasūryāgninayanaṁ smeravaktrasaroruham .. 31..<br /> | |||
bhūtibhūṣitasarvāṅgaṁ sarvābharaṇabhūṣitam .<br /> | |||
evamātmāraṇiṁ kṛtvā praṇavaṁ chottarāraṇim .<br /> | |||
dhyānanirmathanābhyāsātsākṣātpaśyati māṁ janḥ .. 32..<br /> | |||
vedavākyairalabhyo'haṁ na śāstrairnāpi chetasā .<br /> | |||
dhyānena vṛṇute yo māṁ sarvadāhaṁ vṛṇomi tam .. 33..<br /> | |||
nāvirato duścharitānnāśānto nāsamāhitḥ .<br /> | |||
nāśāntamānaso vāpi prajñānena labheta mām .. 34..<br /> | |||
jāgratsvapnasuṣuptyādiprapañcho yḥ prakāśate .<br /> | |||
tadbrahmāhamiti jñātvā sarvabandhaiH pramuchyate .. 35..<br /> | |||
triṣu dhāmasu yadbhogyaṁ bhoktā bhogaścha yadbhavet .<br /> | |||
tajjyotirlakṣaṇḥ sākṣī chinmātro'haṁ sadāśivḥ .. 36..<br /> | |||
eko devḥ sarvabhūteṣu gūḍhḥ sarvavyāpī sarvabhūtāntarātmā .<br /> | |||
sarvādhyakṣḥ sarvabhūtādhivāsḥ sākṣī chetā kevalo nirguṇaścha .. 37 | |||
eko vaśī sarvabhūtāntarātmāpyekaṁ bījaṁ nityadā yḥ karoti .<br /> | |||
taṁ māṁ nityaṁ ye'nupaśyanti dhīrāsteṣāṁ śāntiH śāśvatī netareṣām .. 38..<br /> | |||
agniryathaiko bhuvanaṁ praviṣṭo rūpaṁ rūpaṁ pratirūpo babhūva .<br /> | |||
ekastathā sarvabhūtāntarātmā na lipyate lokaduHkhena bāhyḥ .. 39..<br /> | |||
vedeha yo māṁ puruṣaṁ mahāntamādityavarṇaṁ tamasḥ parastāt .<br /> | |||
sa eva vidvānamṛto'tra bhūyānnānyastu panthā ayanāya vidyate .. 40..<br /> | |||
hiraṇyagarbhaṁ vidadhāmi pūrvaṁ vedāṁścha tasmai prahiṇomi yo'ham .<br /> | |||
taṁ devamīḍyaṁ puruṣaṁ purāṇaṁ niśchitya māṁ mṛtyumukhātpramuchyate .. 41..<br /> | |||
evaṁ śāntyādiyuktḥ san vetti māṁ tattvatastu yḥ .<br /> | |||
nirmuktaduHkhasaṁtānḥ so'nte mayyeva līyate .. 42..<br /> <br /> | |||
iti śrīpadmapurāṇe uparibhāge śivagītāsūpaniṣatsu brahmavidyāyāṁ yogaśāstre śivarāghavasaṁvāde upāsanājñānaphalaṁ nāma dvādaśo'dhyāyḥ .. 12 .. | |||
== Глава 13 == | == Глава 13 == | ||
atha trayodaśo'dhyāyḥ .<br /> <br /> | |||
sūta uvācha ..<br /> | |||
evaṁ śrutvā kausaleyastuṣṭo matimatāṁ varḥ .<br /> | |||
paprachCha girijākāntaṁ subhagaṁ muktilakṣaṇam .. 1..<br /> | |||
śrīrāma uvācha ..<br /> | |||
bhagavankaruṇāviṣṭahṛdaya tvaṁ prasīda me .<br /> | |||
svarūpalakṣaṇaṁ mukteH prabrūhi parameśvara .. 2..<br /> | |||
śrībhagavānuvācha ..<br /> | |||
sālokyamapi sārūpyaṁ sārṣṭyaṁ sāyujyameva cha .<br /> | |||
kaivalyaṁ cheti tāṁ viddhi muktiṁ rāghava pañchadhā .. 3..<br /> | |||
māṁ pūjayati niṣkāmḥ sarvadā jñānavarjitḥ .<br /> | |||
sa me lokaṁ samāsādya bhuṅkte bhogānyathepsitān .. 4..<br /> | |||
jñātvā māṁ pūjayedyastu sarvakāmavivarjitḥ .<br /> | |||
mayā samānarūpḥ sanmama loke mahīyate .. 5..<br /> | |||
iṣṭāpūrtādi karmāṇi matprītyai kurute tu yḥ .<br /> | |||
yatkaroti yadaśnāti yajjuhoti dadāti yat .. 6..<br /> | |||
yattapasyati tatsarvaṁ yḥ karoti madarpaṇam .<br /> | |||
malloke sa śriyaṁ bhuṅkte mattulyaṁ prābhavaṁ bhajet .. 7..<br /> | |||
yastu śāntyādiyuktḥ sanmāmātmatvena paśyati .<br /> | |||
sa jāyate paraṁ jyotiradvaitaṁ brahma kevalam .<br /> | |||
ātmasvarūpāvasthānaṁ muktirityabhidhīyate .. 8..<br /> | |||
satyaṁ jñānamanantaṁ sadānandaṁ brahmakevalam .<br /> | |||
sarvadharmavihīnaṁ cha manovāchāmagocharam .. 9..<br /> | |||
sajātīyavijātīyapadārthānāmasaṁbhavāt .<br /> | |||
atastadvyatiriktānāmadvaitamiti saṁjñitam .. 10..<br /> | |||
matvā rūpamidaṁ rāma śuddhaṁ yadabhidhīyate .<br /> | |||
mayyeva dṛśyate sarvaṁ jagatsthāvarajaṅgamam .. 11..<br /> | |||
vyomni gandharvanagaraṁ yathā dṛṣṭaṁ na dṛśyate .<br /> | |||
anādyavidyayā viśvaṁ sarvaṁ mayyeva kalpyate .. 12..<br /> | |||
mama svarūpajñānena yadā'vidyā praṇaśyati .<br /> | |||
tadaika eva vartte'haṁ manovāchāmagocharḥ .. 13..<br /> | |||
sadaiva paramānandḥ svaprakāśaśchidātmakḥ . <br /> | |||
na kālḥ pañchabhūtāni na diśo vidiśaścha na .. 14..<br /> | |||
madanyannāsti yatkiñchittadā vartte'hamekalḥ .. 15..<br /> | |||
na saṁdṛśe tiṣṭhati me svarūpaṁ na chakṣuṣā paśyati māṁ tu kaśchit .<br /> | |||
hṛdā manīṣā manasābhiklṛptaṁ ye māṁ viduste hyamṛtā bhavanti .. 16..<br /> | |||
śrīrāma uvācha ..<br /> | |||
kathaṁ bhagavato jñānaṁ śuddhaṁ martyasya jāyate .<br /> | |||
tatropāyaṁ hara brūhi mayi te'nugraho yadi .. 17..<br /> | |||
śrībhagavānuvācha ..<br /> | |||
virajya sarvabhūyebhya āviriṁchipadādapi .<br /> | |||
ghṛṇāṁ vitatya sarvatra putramitrādikeṣvapi .. 18..<br /> | |||
śraddhālurbhaktimārgeṣu vedāntajñānalipsayā .<br /> | |||
upāyanakaro bhūtvā guruṁ brahmavidaṁ vrajet .. 19..<br /> | |||
sevābhiH paritoṣyainaṁ chirakālaṁ samāhitḥ .<br /> | |||
sarvavedāntavākyārthaṁ śṛṇuyātsusamāhitḥ .. 20..<br /> | |||
sarvavedāntavākyānāṁ mayi tātparyaniśchayam .<br /> | |||
śravaṇaṁ nāma tatprāhuH sarve te brahmavādinḥ .. 21..<br /> | |||
lohamaṇyādidṛṣṭāntayuktibhiryadvichintanam .<br /> | |||
tadeva mananaṁ prāhurvākyārthasyopabṛṁhaṇam .. 22..<br /> | |||
nirmamo nirahaṁkārḥ samḥ saṁgavarjitḥ . <br /> | |||
sadā śāntyādiyuktḥ sannātmanyātmānamīkṣate .. 23..<br /> | |||
yatsadā dhyānayogena tannididhyāsanaṁ smṛtam .. 24..<br /> | |||
sarvakarmakṣayavaśātsākṣātkāro'pi chātmanḥ .<br /> | |||
kasyachijjāyate śīghraṁ chirakālena kasyachit .. 25..<br /> | |||
kūṭasthānīha karmāṇi koṭijanmārjitānyapi .<br /> | |||
jñānenaiva vinaśyanti na tu karmāyutairapi .. 26..<br /> | |||
jñānādūrdhvaṁ tu yatkiñchitpuṇyaṁ vā pāpameva vā .<br /> | |||
kriyate bahu vālpaṁ vā na tenāyaṁ vilipyate .. 27..<br /> | |||
śarīrārambhakaṁ yattu prārabdhaṁ karma janminḥ .<br /> | |||
tadbhogenaiva naṣṭaṁ syānna tu jñānena naśyati .. 28..<br /> | |||
nirmoho nirahaṁkāro nirlepḥ saṁgavarjitḥ .<br /> | |||
sarvabhūteṣu chātmānaṁ sarvabhūtāni chātmani .<br /> | |||
yḥ paśyansaṁcharatyeṣa jīvanmukto'bhidhīyate .. 29..<br /> | |||
ahinirlvayanī yadvaddraṣṭuH pūrvaṁ bhayapradā .<br /> | |||
tato'sya na bhayaṁ kiṁchittadvaddraṣṭurayaṁ janḥ .. 30..<br /> | |||
yadā sarve pramuchyante kāmā ye'sya vaśaṁ gatāH .<br /> | |||
atha martyo'mṛto bhavatyetāvadanuśāsanam .. 31..<br /> | |||
mokṣasya na hi vāso'sti na grāmāntarameva vā .<br /> | |||
ajñānahṛdayagranthināśo mokṣa iti smṛtḥ .. 32..<br /> | |||
vṛkṣāgrachyutapādo yḥ sa tadaiva patatyadhḥ .<br /> | |||
tadvajjñānavato muktirjāyate niśchitāpi tu .. 33..<br /> | |||
tīrthaṁ chāṇḍālagehe vā yadi vā naṣṭachetanḥ .<br /> | |||
paerityajandehamimaṁ jñānādeva vimuchyate .. 34..<br /> | |||
saṁvīto yena kenāśnanbhakṣyaṁ vābhakṣyameva vā .<br /> | |||
śayāno yatra kutrāpi sarvātmā muchyate'tra sḥ .. 35..<br /> | |||
kṣīrāduddhṛtamājyaṁ tatkṣiptaṁ payasi tatpunḥ .<br /> | |||
na tenaivaikatāṁ yāti saṁsāre jñānavāṁstathā .. 36..<br /> | |||
nityaṁ paṭhati yo'dhyāyamimaṁ rāma śṛṇoti vā .<br /> | |||
sa muchyate dehabandhādanāyāsena rāghava .. 37..<br /> | |||
atḥ saṁyatachittastvaṁ nityaṁ paṭha mahīpate .<br /> | |||
anāyāsena tenaiva sarvathā mokṣamāpsyasi .. 38..<br /> <br /> | |||
iti śrīpadmapurāṇe uparibhāge śivagītāsūpaniṣatsu brahmavidyāyāṁ yogaśāstre śivarāghavasaṁvāde mokṣayogo nāma trayodaśo'dhyāyḥ .. 13 .. | |||
== Глава 14 == | == Глава 14 == | ||
atha chaturdaśo'dhyāyḥ .. <br /> <br /> | |||
śrīrāma uvācha ..<br /> | |||
bhagavanyadi te rūpaṁ sachchidānandavigraham .<br /> | |||
niṣkalaṁ niṣkriyaṁ śāntaṁ niravadyaṁ nirañjanam .. 1..<br /> | |||
sarvadharmavihīnaṁ cha manovāchāmagocharam .<br /> | |||
sarvavyāpitayātmānamīkṣate sarvatḥ sthitam .. 2..<br /> | |||
ātmavidyātapomūlaṁ tadbrahmopaniṣatparam .<br /> | |||
amūrtaṁ sarvabhūtātmākāraṁ kāraṇakāraṇam .. 3..<br /> | |||
yattadadṛśyamagrāhyaṁ tad/xgrāhyaṁ vā kathaṁ bhavet .<br /> | |||
atropāyamajānānastena khinno'smi śaṁkara .. 4..<br /> | |||
śrībhagavānuvācha ..<br /> | |||
śṛṇu rājanpravakṣyāmi tatropāyaṁ mahābhuja .<br /> | |||
saguṇopāsanābhistu chittaikāgryaṁ vidhāya cha .. 5..<br /> | |||
sthūlasaurāṁbhikānyāyāttatra chittaṁ pravartayet .<br /> | |||
tasminnannamaye piṇḍe sthūladehe tanūbhṛtām .. 6..<br /> | |||
janmavyādhijarāmṛtyunilaye vartate dṛḍhā .. 7..<br /> | |||
ātmabuddhirahaṁmānātkadāchinnaiva hīyate .<br /> | |||
ātmā na jāyate nityo mriyate vā kathaṁchana .. 8..<br /> | |||
saṁjāyate'sti vipariṇamate vardhate tathā .<br /> | |||
kṣīyate naśyatītyete ṣaḍbhāvā vapuṣḥ smṛtāH .. 9..<br /> | |||
ātmano na vikāritvaṁ ghaṭasthanabhaso yathā .<br /> | |||
evamātmāvapustasmāditi saṁchintayedbudhḥ .. 10..<br /> | |||
mūṣānikṣiptahemābhḥ kośḥ prāṇamayo'tra tu .<br /> | |||
vartate'ntarato dehe baddhḥ prāṇādivāyubhiH .. 11..<br /> | |||
karmendriyaiH samāyuktaśchalanādikriyātmakḥ .<br /> | |||
kṣutpipāsāparābhūto nāyamātmā jaḍo yatḥ .. 12..<br /> | |||
chidrūpa ātmā yenaiva svadehamabhipaśyati .<br /> | |||
ātmaiva hi paraṁ brahma nirlepḥ sukhanīradhiH .. 13..<br /> | |||
na tadaśnāti kiṁchaitattadaśnāti na kaśchana .. 14..<br /> | |||
tatḥ prāṇamaye kośe kośo'styeva manomayḥ .<br /> | |||
sa saṁkalpavikalpātmā buddhīndriyasamāyutḥ .. 15..<br /> | |||
kāmḥ krodhastathā lobho moho mātsaryameva cha .<br /> | |||
madaśchetyariṣaḍvargo mamatechChādayo'pi cha .<br /> | |||
manomayasya kośasya dharmā etasya tatra tu .. 16..<br /> | |||
yā karmaviṣayā buddhirvedaśāstrārthaniśchitā .<br /> | |||
sā tu jñānendriyaiH sārdhaṁ vijñānamayakośatḥ .. 17..<br /> | |||
iha kartṛtvābhimānī sa eva tu na saṁśayḥ .<br /> | |||
ihāmutra gatistasya sa jīvo vyāvahārikḥ .. 18..<br /> | |||
vyomādisāttvikāṁśebhyo jāyante dhīndriyāṇi tu .<br /> | |||
vyomnḥ śrotraṁ bhuvo ghrāṇaṁ jalājjihvātha tejasḥ .. 19.. <br /> | |||
chakṣurvāyostvagutpannā teṣāṁ bhautikatā tatḥ .. 20..<br /> | |||
vyomādīnāṁ samastānāṁ sāttvikāṁśebhya eva tu .<br /> | |||
jāyante buddhimanasī buddhiH syānniśchayātmikā .. 21..<br /> | |||
vākpāṇipādapāyūpasthāni karmendriyāṇi tu .<br /> | |||
vyomādīnāṁ rajoṁ'śebhyo vyastebhyastānyanukramāt .. 22..<br /> | |||
samastebhyo rajoṁ'śebhyḥ pañcha prāṇādivāyavḥ .<br /> | |||
jāyante saptadaśakamevaṁ liṅgaśarīrakam .. 23..<br /> | |||
etalliṅgaśarīraṁ tu taptāyḥpiṇḍavadyatḥ .<br /> | |||
parasparādhyāsayogātsākṣichaitanyasaṁyutam .. 24..<br /> | |||
tadānandamayḥ kośo bhoktṛtvaṁ pratipadyate .<br /> | |||
vidyākarmaphalādīnāṁ bhoktehāmutra sa smṛtḥ .. 25..<br /> | |||
yadādhyāsaṁ vihāyaiṣa svasvarūpeṇa tiṣṭhati .<br /> | |||
avidyāmātrasaṁyuktḥ sākṣyātmā jāyate tadā .. 26..<br /> | |||
draṣṭāntḥkaraṇādīnāmanubhūteH smṛterapi .<br /> | |||
ato'ntḥkaraṇādhyāsādadhyāsitvena chātmanḥ .<br /> | |||
bhoktṛtvaṁ sākṣitā cheti dvaidhaṁ tasyopapadyate .. 27..<br /> | |||
ātapaśchāpi tachChāyā tatprakāśe virājate .<br /> | |||
eko bhojayitā tatra bhuṅkte'nyḥ karmaṇḥ phalam .. 28..<br /> | |||
kṣetrajñaṁ rathinaṁ viddhi śarīraṁ rathameva tu .<br /> | |||
buddhiṁ tu sārathiṁ viddhi pragrahaṁ tu manastathā .. 29..<br /> | |||
indriyāṇi hayānviddhi viṣayāṁsteṣu gocharān .<br /> | |||
indriyairmanasā yuktaṁ bhoktāraṁ viddhi pūruṣam .. 30..<br /> | |||
evaṁ śāntyādiyuktḥ sannupāste yḥ sadā dvijḥ . <br /> | |||
udghāṭyodghāṭyaikamekaṁ yathaiva kadalītaroH .. 31..<br /> | |||
valkalāni tatḥ paśchāllabhate sāramuttamam .<br /> | |||
tathaiva pañchakośeṣu manḥ saṁkrāmayankramāt .<br /> | |||
teṣāṁ madhye tatḥ sāramātmānamapi vindati .. 32..<br /> | |||
evaṁ manḥ samādhāya saṁyato manasi dvijḥ .<br /> | |||
atha pravartayechchittaṁ nirākāre parātmani .. 33..<br /> | |||
tato manḥ pragṛhṇāti paramātmānamavyayam .<br /> | |||
yattadadreśyamagrāhyamasthūlādyuktigocharam .. 34..<br /> | |||
śrīrāma uvācha ..<br /> | |||
bhagavañChravaṇe naiva pravartante janāH katham .<br /> | |||
vedaśāstrārthasaṁpannā yajvānḥ satyavādinḥ .. 35..<br /> | |||
śṛṇvanto'pi tathātmānaṁ jānate naiva kechana .<br /> | |||
jñātvāpi manvate mithyā kimetattava māyayā .. 36..<br /> | |||
śrībhagavānuvācha ..<br /> | |||
evameva mahābāho nātra kāryā vichāraṇā .<br /> | |||
daivī hyeṣā guṇamayī mama māyā duratyayā .. 37..<br /> | |||
māmeva ye prapadyante māyāmetāṁ taranti te .<br /> | |||
abhaktā ye mahābāho mama śraddhā vivarjitāH .. 38..<br /> | |||
phalaṁ kāmayamānāste chaihikāmuṣmikādikam .<br /> | |||
kṣayiṣṇvalpaṁ sātiśayaṁ yatḥ karmaphalaṁ matam .. 39..<br /> | |||
tadavijñāya karmāṇi ye kurvanti narādhamāH .<br /> | |||
mātuH patanti te garbhe mṛtyorvaktre punḥ punḥ .. 40..<br /> | |||
evaṁ śāntyādiyuktḥ sannupāste yḥ sadā dvijḥ . <br /> | |||
udghāṭyodghāṭyaikamekaṁ yathaiva kadalītaroH .. 31..<br /> | |||
valkalāni tatḥ paśchāllabhate sāramuttamam .<br /> | |||
tathaiva pañchakośeṣu manḥ saṁkrāmayankramāt .<br /> | |||
teṣāṁ madhye tatḥ sāramātmānamapi vindati .. 32..<br /> | |||
evaṁ manḥ samādhāya saṁyato manasi dvijḥ .<br /> | |||
atha pravartayechchittaṁ nirākāre parātmani .. 33..<br /> | |||
tato manḥ pragṛhṇāti paramātmānamavyayam .<br /> | |||
yattadadreśyamagrāhyamasthūlādyuktigocharam .. 34..<br /> | |||
śrīrāma uvācha ..<br /> | |||
bhagavañChravaṇe naiva pravartante janāH katham .<br /> | |||
vedaśāstrārthasaṁpannā yajvānḥ satyavādinḥ .. 35..<br /> | |||
śṛṇvanto'pi tathātmānaṁ jānate naiva kechana .<br /> | |||
jñātvāpi manvate mithyā kimetattava māyayā .. 36..<br /> | |||
śrībhagavānuvācha ..<br /> | |||
evameva mahābāho nātra kāryā vichāraṇā .<br /> | |||
daivī hyeṣā guṇamayī mama māyā duratyayā .. 37..<br /> | |||
māmeva ye prapadyante māyāmetāṁ taranti te .<br /> | |||
abhaktā ye mahābāho mama śraddhā vivarjitāH .. 38..<br /> | |||
phalaṁ kāmayamānāste chaihikāmuṣmikādikam .<br /> | |||
kṣayiṣṇvalpaṁ sātiśayaṁ yatḥ karmaphalaṁ matam .. 39..<br /> | |||
tadavijñāya karmāṇi ye kurvanti narādhamāH .<br /> | |||
mātuH patanti te garbhe mṛtyorvaktre punḥ punḥ .. 40..<br /> | |||
nānāyoniṣu jātasya dehino yasyakasyachit .<br /> | |||
koṭijanmārjitaiH puṇyairmayi bhaktiH prajāyate .. 41..<br /> | |||
sa eva labhate jñānaṁ madbhaktḥ śraddhayānvitḥ .<br /> | |||
nānyakarmāṇi kurvāṇo janmakoṭiśatairapi .. 42..<br /> | |||
tatḥ sarvaṁ parityajya madbhaktiṁ samudāhara .<br /> | |||
sarvadharmānparityajya māmekaṁ śaraṇaṁ vraja .. 43..<br /> | |||
ahaṁ tvā sarvapāpebhyo mokṣayiṣyāmi mā śuchḥ .<br /> | |||
yatkaroṣi yadaśnāsi yajjuhoṣi dadāsi yat .. 44..<br /> | |||
yattapasyasi rāma tvaṁ tatkuruṣva madarpaṇam .<br /> | |||
tatḥ paratarā nāsti bhaktirmayi raghūttama .. 45..<br /> <br /> | |||
iti śrīpadmapurāṇe uparibhāge śivagītāsūpaniṣatsu brahmavidyāyāṁ yogaśāstre śivarāghavasaṁvāde pañchakośopapādanaṁ nāma chaturdaśo'dhyāyḥ .. 14 .. | |||
== Глава 15 == | == Глава 15 == | ||
atha pañchadaśo'dhyāyḥ .. <br /> <br /> | |||
śrīrāma uvācha ..<br /> | |||
bhaktiste kīdṛśī deva jāyate vā kathaṁchana .<br /> | |||
yayā nirvāṇarūpaṁ tu labhate mokṣamuttamam .<br /> | |||
tad brūhi girijākānta mayi te'nugraho yadi .. 1..<br /> | |||
śrībhagavānuvācha ..<br /> | |||
yo vedādhyayanaṁ yajñaṁ dānāni vividhāni cha .<br /> | |||
madarpaṇadhiyā kuryātsa me bhaktḥ sa me priyḥ .. 2..<br /> | |||
naryabhasma samādāya viśuddhaṁ śrotriyālayāt .<br /> | |||
agnirityādibhirmantrairabhimantrya yathāvidhi .. 3..<br /> | |||
uddhūlayati gātrāṇi tena chārchati māmapi .<br /> | |||
tasmātparatarā bhaktirmama rāma na vidyate .. 4..<br /> | |||
sarvadā śirasā kaṇṭhe rudrākṣāndhārayettu yḥ .<br /> | |||
pañchākṣarījaparatḥ sa me bhaktḥ sa me priyḥ .. 5..<br /> | |||
bhasmachChanno bhasmaśāyī sarvadā vijitendriyḥ .<br /> | |||
yastu rudraṁ japennityaṁ chintayenmāmananyadhīH .. 6..<br /> | |||
sa tenaiva cha dehena śivḥ saṁjāyate svayam .<br /> | |||
japedyo rudrasūktāni tathātharvaśirḥ param .. 7..<br /> | |||
kaivalyopaniṣatsūktaṁ śvetāśvatarameva cha .<br /> | |||
tatḥ parataro bhakto mama loke na vidyate .. 8..<br /> | |||
anyatra dharmādanyasmādanyatrāsmātkṛtākṛtāt .<br /> | |||
anyatra bhūtādbhavyāchcha yatpravakṣyāmi tachChṛṇu .. 9..<br /> | |||
vadanti yatpadaṁ vedāH śāstrāṇi vividhāni cha .<br /> | |||
sarvopaniṣadāṁ sāraṁ dadhno ghṛtamivod/xdhṛtam .. 10..<br /> | |||
yadichChanto brahmacharyaṁ charanti munayḥ sadā .<br /> | |||
tatte padaṁ saṁgraheṇa bravīmyomiti yatpadam .. 11..<br /> | |||
etadevākṣaraṁ brahma etadevākṣaraṁ param .<br /> | |||
etadevākṣaraṁ jñātvā brahmaloke mahīyate .. 12..<br /> | |||
Chandasāṁ yastu dhenūnāmṛṣabhatvena choditḥ .<br /> | |||
idameva patiH seturamṛtasya cha dhāraṇāt .. 13..<br /> | |||
medhasā pihite kośe brahma yatparamomiti .. 14..<br /> | |||
chatasrastasya mātrāH syurakārokārakau tathā .<br /> | |||
makāraśchāvasāne'rdhamātreti parikīrtitā .. 15..<br /> | |||
pūrvatra bhūścha ṛgvedo brahmāṣṭavasavastathā .<br /> | |||
gārhapatyaścha gāyatrī gaṅgā prātḥsavastathā .. 16..<br /> | |||
dvitīyā cha bhuvo viṣṇū rudro'nuṣṭubyajustathā .<br /> | |||
yamunā dakṣiṇāgniścha mādhyandinasavastathā .. 17..<br /> | |||
tṛtīyā cha suvḥ sāmānyādityaścha maheśvarḥ .<br /> | |||
agnirāhavanīyaścha jagatī cha sarasvatī .. 18..<br /> | |||
tṛtīyaṁ savanaṁ proktamatharvatvena yanmatam .<br /> | |||
chaturthī yāvasāne'rdhamātrā sā somalokagā .. 19..<br /> | |||
atharvāṅgirasḥ saṁvartako'gniścha mahastathā .<br /> | |||
virāṭ sabhyāvasathyau cha śutudriryajñapuchChakḥ.. 20..<br /> | |||
prathamā raktavarṇā syād dvitīyā bhāsvarā matā .<br /> | |||
tṛtīyā vidyudābhā syāchchaturthī śuklavarṇinī .. 21..<br /> | |||
sarvaṁ jātaṁ jāyamānaṁ tadoṅkāre pratiṣṭhitam .<br /> | |||
viśvaṁ bhūtaṁ cha bhuvanaṁ vichitraṁ bahudhā tathā .. 22..<br /> | |||
jātaṁ cha jāyamānaṁ yattatsarvaṁ rudra uchyate .<br /> | |||
tasminneva punḥ prāṇāH sarvamoṅkāra uchyate .. 23..<br /> | |||
pravilīnaṁ tadoṅkāre paraṁ brahma sanātanam .<br /> | |||
tasmādoṅkārajāpī yḥ sa mukto nātra saṁśayḥ .. 24..<br /> | |||
tretāgneH smārtavahnervā śaivāgnervā samāhṛtam .<br /> | |||
bhasmābhimantrya yo māṁ tu praṇavena prapūjayet .. 25..<br /> | |||
tasmātparataro bhakto mama loke na vidyate .. 26..<br /> | |||
śālāgnerdāvavahnervā bhasmādāyābhimantritam .<br /> | |||
yo vilimpati gātrāṇi sa śūdro'pi vimuchyate .. 27..<br /> | |||
kuśapuṣpairbilvadalaiH puṣpairvā girisaṁbhavaiH .<br /> | |||
yo māmarchayate nityaṁ praṇavena priyo hi sḥ .. 28..<br /> | |||
puṣpaṁ phalaṁ samūlaṁ vā patraṁ salilameva vā .<br /> | |||
yo dadyātpraṇavairmahyaṁ tatkoṭiguṇitaṁ bhavet .. 29..<br /> | |||
ahiṁsā satyamasteyaṁ śauchamindriyanigrahḥ .<br /> | |||
yasyāstyadhyayanaṁ nityaṁ sa me bhaktḥ sa me priyḥ .. 30..<br /> | |||
pradoṣe yo mama sthānaṁ gatvā pūjayate tu mām .<br /> | |||
sa paraṁ śriyamāpnoti paśchānmayi vilīyate .. 31..<br /> | |||
aṣṭamyāṁ cha chaturdaśyāṁ parvaṇorubhayorapi .<br /> | |||
bhūtibhūṣitasarvāṁgo yḥ pūjayati māṁ niśi .. 32..<br /> | |||
kṛṣṇapakṣe viśeṣeṇa sa me bhaktḥ sa me priyḥ .. 33..<br /> | |||
ekādaśyāmupoṣyaiva yḥ pūjayati māṁ niśi .<br /> | |||
somavāre viśeṣeṇa sa me bhakto na naśyati .. 34..<br /> | |||
pañchāmṛtaiH snāpayedyḥ pañchagavyena vā punḥ .<br /> | |||
puṣpodakaiH kuśajalaistasmānnanyḥ priyo mama .. 35..<br /> | |||
payasā sarpiṣā vāpi madhunekṣurasena vā .<br /> | |||
pakvāmraphalajenāpi nārikerajalena vā .. 36..<br /> | |||
gandhodakena vā māṁ yo rudramantraṁ samuchcharan .<br /> | |||
abhiṣiñchettato nānyḥ kaśchitpriyataro mama .. 37..<br /> | |||
ādityābhimukho bhūtvā ūrdhvabāhurjale sthitḥ .<br /> | |||
māṁ dhyāyan ravibimbasthamatharvāṁgirasa japet .. 38..<br /> | |||
praviśenme śarīre'sau gṛhaṁ gṛhapatiryathā .<br /> | |||
bṛhadrathantaraṁ vāmadevyaṁ devavratāni cha .. 39..<br /> | |||
tadyogayājyadohāṁścha yo gāyati mamāgratḥ .<br /> | |||
iha śriyaṁ parāṁ bhuktvā mama sāyujyamāpnuyāt .. 40..<br /> | |||
īśāvāsyādi mantrān yo japennityaṁ mamāgratḥ .<br /> | |||
matsāyujyamavāpnoti mama loke mahīyate .. 41..<br /> | |||
bhaktiyogo mayā prokta evaṁ raghukulodbhava .<br /> | |||
sarvakāmaprado mattḥ kimanyachChrotumichChasi .. 42..<br /> <br /> | |||
iti śrīpadmapurāṇe uparibhāge śivagītāsūpaniṣatsu brahmavidyāyāṁ yogaśāstre śivarāghavasaṁvāde bhaktiyogo nāma pañchadaśo'dhyāyḥ .. 15 .. | |||
== Глава 16 == | == Глава 16 == | ||
atha ṣoḍaśo'dhyāyḥ .. <br /> <br /> | |||
śrīrāma uvācha ..<br /> | |||
bhagavanmokṣamārgo yastvayā samyagudāhṛtḥ .<br /> | |||
tatrādhikāriṇaṁ brūhi tatra me saṁśayo mahān .. 1..<br /> | |||
śrībhagavānuvācha ..<br /> | |||
brahmakṣatraviśḥ śūdrāH striyaśchātrādhikāriṇḥ .<br /> | |||
brahmachārī gṛhastho vā.ānupanīto'thavā dvijḥ .. 2..<br /> | |||
vanastho vā'vanastho vā yatiH pāśupatavratī .<br /> | |||
bahunātra kimuktena yasya bhaktiH śivārchane .. 3..<br /> | |||
sa evātrādhikārī syānnānyachittḥ kathaṁchana .<br /> | |||
jaḍo'ndho badhiro mūko niHśauchḥ karmavarjitḥ .. 4..<br /> | |||
ajñopahāsakābhaktā bhūtirudrākṣadhāriṇḥ .<br /> | |||
liṁgino yaścha vā dveṣṭi te naivātrādhikāriṇḥ .. 5..<br /> | |||
yo māṁ guruṁ pāśupataṁ vrataṁ dveṣṭi dharādhipa .<br /> | |||
viṣṇuṁ vā na sa muchyeta janmakoṭiśatairapi .. 6..<br /> | |||
anekakarmasakto'pi śivajñānavivarjitḥ .<br /> | |||
śivabhaktivihīnaścha saṁsārānnaiva muchyate .. 7..<br /> | |||
āsaktāH phalarāgeṇa ye tvavaidikakarmaṇi .<br /> | |||
dṛṣṭamātraphalāste tu na muktāvadhikāriṇḥ .. 8..<br /> | |||
avimukte dvārakāyāṁ śrīśaile puṇḍarīkake .<br /> | |||
dehānte tārakaṁ brahma labhate madanugrahāt .. 9..<br /> | |||
yasya hastau cha pādau cha manaśchaiva susaṁyatam .<br /> | |||
vidyā tapaścha kīrtiścha sa tīrthaphalamaśnute .. 10..<br /> | |||
viprasyānupanītasya vidhirevamudāhṛtḥ .<br /> | |||
nābhivyāhārayedbrahma svadhāninayanādṛte .. 11..<br /> | |||
sa śūdreṇa samastāvadyāvadvedānna jāyate .<br /> | |||
nāmasaṁkīrtane dhyāne sarva evādhikāriṇḥ .. 12..<br /> | |||
saṁsārānmuchyate jantuH śivatādātmyabhāvanāt .<br /> | |||
tathā dānaṁ tapo vedādhyayanaṁ chānyakarma vā .<br /> | |||
sahasrāṁśaṁ tu nārhanti sarvadā dhyānakarmaṇḥ .. 13..<br /> | |||
jātimāśramamaṅgāni deśaṁ kālamathāpi vā .<br /> | |||
āsanādīni karmāṇi dhyānaṁ nāpekṣate kvachit .. 14..<br /> | |||
gachChaṁstiṣṭhan japanvāpi śayāno vānyakarmaṇi .<br /> | |||
pātakenāpi vā yukto dhyānādeva vimuchyate .. 15..<br /> | |||
nehābhikramanāśo'sti pratyavāyo na vidyate .<br /> | |||
svalpamapyasya dharmasya trāyate mahato bhayāt .. 16..<br /> | |||
āścharye vā bhaye śoke kṣute vā mama nāma yḥ .<br /> | |||
vyājenāpi smaredyastu sa yāti paramāṁ gatim .. 17..<br /> | |||
mahāpāpairapi spṛṣṭo dehānte yastu māṁ smaret .<br /> | |||
pañchākṣarīṁ vochcharati sa mukto nātra saṁśayḥ .. 18..<br /> | |||
viśvaṁ śivamayaṁ yastu paśyatyātmānamātmanā .<br /> | |||
tasya kṣetreṣu tīrtheṣu kiṁ kāryaṁ vānyakarmasu .. 19..<br /> | |||
sarveṇa sarvadā kāryaṁ bhūtirudrākṣadhāraṇam .<br /> | |||
yuktenāthāpyayuktena śivabhaktimabhīpsatā .. 20..<br /> | |||
naryabhasmasamāyukto rudrākṣānyastu dhārayet .<br /> | |||
mahāpāpairapi spṛṣṭo muchyate nātra saṁśayḥ .. 21..<br /> | |||
anyāni śaivakarmāṇi karotu na karotu vā .<br /> | |||
śivanāma japedyastu sarvadā muchyate tu sḥ .. 22..<br /> | |||
antakāle tu rudrākṣānvibhūtiṁ dhārayettu yḥ .<br /> | |||
mahāpāpopapāpoghairapi spṛṣṭo narādhamḥ .. 23..<br /> | |||
sarvathā nopasarpanti taṁ janaṁ yamakiṁkarāH .. 24..<br /> | |||
bilvamūlamṛdā yastu śarīramupalimpati .<br /> | |||
antakāle'ntakajanaiH sa dūrīktiyate narḥ .. 25..<br /> | |||
śrīrāma uvācha ..<br /> | |||
bhagavanpūjitḥ kutra kutra vā tvaṁ prasīdasi .<br /> | |||
tadbrūhi mama jijñāsā vartate mahatī vibho .. 26..<br /> | |||
śrībhagavānuvācha ..<br /> | |||
mṛdā vā gomayenāpi bhasmanā chandanena vā .<br /> | |||
sikatābhirdāruṇā vā pāṣāṇenāpi nirmitā .. 27..<br /> | |||
lohena vātha raṅgeṇa kāṁsyakharparapittalaiH .<br /> | |||
tāmraraupyasuvarṇairvā ratnairnānāvidhairapi .. 28..<br /> | |||
athavā pāradenaiva karpūreṇāthavā kṛtā .<br /> | |||
pratimā śivaliṅgaṁ vā dravyairetaiH kṛtaṁ tu yat .. 29..<br /> | |||
tatra māṁ pūjayetteṣu phalaṁ koṭiguṇottaram .. 30..<br /> | |||
mṛddārukāṁsyalohaiścha pāṣāṇenāpi nirmitā .<br /> | |||
gṛhiṇā pratimā kāryā śivaṁ śaśvadabhīpsatā .<br /> | |||
āyuH śriyaṁ kulaṁ dharmaṁ putrānāpnoti taiH kramāt .. 31..<br /> | |||
bilvavṛkṣe tatphale vā yo māṁ pūjayate narḥ .<br /> | |||
parāṁ śriyamiha prāpya mama loke mahīyate .. 32..<br /> | |||
bilvavṛkṣaṁ samāśritya yo mantrānvidhinā japet .<br /> | |||
ekena divasenaiva tatpuraścharaṇaṁ bhavet .. 33..<br /> | |||
yastu bilvavane nityaṁ kuṭīṁ kṛtvā vasennarḥ .<br /> | |||
sarve mantrāH prasiddhyanti japamātreṇa kevalam .. 34..<br /> | |||
parvatāgre nadītīre bilvamūle śivālaye .<br /> | |||
agnihotre keśavasya saṁnidhau vā japettu yḥ .. 35..<br /> | |||
naivāsya vighnaṁ kurvanti dānavā yakṣarākṣasḥ .<br /> | |||
taṁ na spṛśanti pāpāni śivasāyujyamṛchChati .. 36..<br /> | |||
sthaṇḍile vā jale vahnau vāyāvākāśa eva vā .<br /> | |||
girau svātmani vā yo māṁ pūjayetprayato narḥ .. 37..<br /> | |||
sa kṛtsnaṁ phalamāpnoti lavamātreṇa rāghava .<br /> | |||
ātmapūjāsamā nāsti pūjā raghukulodbhava .. 38..<br /> | |||
matsāyujyamavāpnoti chaṇḍālo'pyātmapūjayā .<br /> | |||
sarvānkāmānavāpnoti manuṣyḥ kambalāsane .. 39..<br /> | |||
kṛṣṇājine bhavenmuktirmokṣaśrīrvyāghracharmaṇi .<br /> | |||
kuśāsane bhavejjñānamārogyaṁ patranirmite .. 40..<br /> | |||
pāṣāṇe duHkhamāpnoti kāṣṭhe nānāvidhān gadān .<br /> | |||
vastreṇa śriyamāpnoti bhūmau mantro na siddhyati .<br /> | |||
prāṅmukhodaṅmukho vāpi japaṁ pūjāṁ samācharet .. 41..<br /> | |||
akṣamālāvidhiṁ vakṣye śṛṇuṣvāvahito nṛpa .. 42..<br /> | |||
sāmrājyaṁ sphāṭike syāttu putrajīve parāṁ śriyam .<br /> | |||
ātmajñānaṁ kuśagranthau rudrākṣḥ sarvakāmadḥ .. 43..<br /> | |||
pravālaiścha kṛtā mālā sarvalokavaśapradā .<br /> | |||
mokṣapradā cha mālā syādāmalakyāH phalaiH kṛtā .. 44..<br /> | |||
muktāphalaiH kṛtā mālā sarvavidyāpradāyinī .<br /> | |||
māṇikyarachitā mālā trailokasya vaśaṁkarī .. 45..<br /> | |||
nīlairmarakatairvāpi kṛtā śatrubhayapradā .<br /> | |||
suvarṇarachitā mālā dadyādvai mahatīṁ śriyam .. 46..<br /> | |||
tathā raupyamayī mālā kanyāṁ yachChati kāmitām .<br /> | |||
uktānāṁ sarvakāmānāṁ dāyinī pāradaiH kṛtā .. 47..<br /> | |||
aṣṭottaraśatā mālā tatra syāduttamottamā .<br /> | |||
śatasaṁkhyottamā mālā pañchāśanmadhyamā matā .. 48..<br /> | |||
chatuH pañchaśatī yadvā adhamā saptaviṁśatiH .<br /> | |||
adhamā pañchaviṁśatyā yadi syāchChatanirmitā .. 49..<br /> | |||
pañchāśadakṣarāṇyatrānulomapratilomatḥ .<br /> | |||
ityevaṁ sthāpayetspaṣṭaṁ na kasmaichitpradarśayet .. 50..<br /> | |||
varṇairvinyastayā yastu kriyate mālayā japḥ .<br /> | |||
ekavāreṇa tasyaiva puraścharyā kṛtā bhavet.. 51..<br /> | |||
savyapārṣṇiṁ gude sthāpya dakṣiṇaṁ cha dhvajopari .<br /> | |||
yonimudrābandha eṣa bhavedāsanamuttamam .. 52..<br /> | |||
yonimudrāsane sthitvā prajapedyḥ samāhitḥ .<br /> | |||
yaṁ kaṁchidapi vā mantraṁ tasya syuH sarvasiddhayḥ .. 53..<br /> | |||
Chinnā ruddhāH stambhitāścha militā mūrChitāstathā .<br /> | |||
suptā mattā hīnavīryā dagdhāstrastāripakṣagāH .. 54..<br /> | |||
bālā yauvanamattaścha vṛddhā mantrāścha ye matāH .<br /> | |||
yonimudrāsane sthitvā mantrānevaṁvidhān japet .. 55..<br /> | |||
tatra siddhyanti te mantrā nānyasya tu kathaṁchana .<br /> | |||
brāhmaṁ muhūrtamārabhyāmadhyāhnaṁ prajapenmanum .. 56..<br /> | |||
ata ūrdhvaṁ kṛte jāpye vināśāya bhaved/xdhruvam .<br /> | |||
puraścharyāvidhāvevaṁ sarvakāmyaphaleṣvapi .. 57..<br /> | |||
nitye naimittike vāpi tapaścharyāsu vā punḥ .<br /> | |||
sarvadaiva japḥ kāryo na doṣastatra kaśchana .. 58..<br /> | |||
yastu rudraṁ japennityaṁ dhyāyamāno mamākṛtim .<br /> | |||
ṣaḍakṣaraṁ vā praṇavaṁ niṣkāmo vijitendriyḥ .. 59..<br /> | |||
tathātharvaśiromantraṁ kaivalyaṁ vā raghūttama .<br /> | |||
sa tenaiva cha dehena śivḥ saṁjāyate svayam .. 60..<br /> | |||
adhīte śivagītāṁ yo nityametāṁ jitendriyḥ .<br /> | |||
śṛṇuyādvā sa muktḥ syātsaṁsārānnātra saṁśayḥ .. 61..<br /> | |||
sūta uvācha ..<br /> | |||
evamuktvā mahādevastatraivāntaradhīyata .<br /> | |||
rāmḥ kṛtārthamātmānamamanyata tathaiva sḥ .. 62..<br /> | |||
evaṁ mayā samāsena śivagītā samīritā .<br /> | |||
etāṁ yḥ prajapennityaṁ śṛṇuyādvā samāhitḥ .. 63..<br /> | |||
ekāgrachittoyo martyastasya muktiH kare sthitā .<br /> | |||
atḥ śṛṇudhvaṁ munayo nityametāṁ smāhitāH .. 64..<br /> | |||
anāyāsena vo muktirbhavitā nātra saṁśayḥ .<br /> | |||
kāyakleśo manḥkṣobho dhanahānirna chātmanḥ .. 65..<br /> | |||
pīḍāsti śravaṇādeva yasmātkaivalyamāpnuyāt .<br /> | |||
śivagītāmato nityaṁ śṛṇudhvamṛṣisattamāH .. 66..<br /> | |||
ṛṣaya ūchuH .. <br /> | |||
adyaprabhṛti nḥ sūta tvamāchāryḥ pitā guruH .<br /> | |||
avidyāyāH paraṁ pāraṁ yasmāttārayitāsi nḥ .. 67..<br /> | |||
utpādakabrahmadātrorgarīyān brahmadḥ pitā .<br /> | |||
tasmātsūtātmaja tvattḥ satyaṁ nānyo'sti no guruH .. 68..<br /> | |||
vyāsa uvācha ..<br /> | |||
ityuktvā prayayuH sarve sāyaṁsaṁdhyāmupāsitum .<br /> | |||
stuvantḥ sūtaputraṁ te saṁtuṣṭā gomatītaṭam .. 69..<br /><br /> | |||
iti śrīpadmapurāṇe uparibhāge śivagītāsūpaniṣatsu brahmavidyāyāṁ yogaśāstre śivarāghavasaṁvāde gītādhikārinirūpaṇaṁ nāma ṣoḍaśo'dhyāyḥ .. 16..<br /> <br /><br /> | |||
.. iti śrīmachChivagītā samāptā .. | |||
== См. также == | == См. также == | ||
* [[Шива-гита]] | * [[Шива-гита]] | ||
Строка 626: | Строка 1750: | ||
[[Категория:Шива-гита]] | [[Категория:Шива-гита]] | ||
[[Категория:Не переведённые тексты]] | [[Категория:Не переведённые тексты]] | ||
[[Категория:Падма-пурана]] |
Текущая версия на 14:42, 5 марта 2016
.. śiva gītā ..
atha śrīpadmapurāṇe uparibhāge śivagītāsūpaniṣatsu .
brahmavidyāyāṁ yogaśāstre śivarāghavasaṁvāde ..
- śivabhaktyutkarṣanirūpaṇaṁ nāma prathamo'dhyāyḥ .. 1 .. 40
- vairāgyopadeśo nāma dvitīyo'dhyāyḥ .. 2 .. 43
- virajādīkṣānirūpaṇaṁ nāma tṛtīyo'dhyāyḥ .. 3 .. 35
- śivapradurbhāvākhyḥ nāma chaturtho'dhyāyḥ .. 4 .. 52
- rāmāya varapradānaṁ nāma pañchamo'dhyāyḥ .. 5 .. 41
- vibhūtiyogo nāma ṣaṣṭho'dhyāyḥ .. 6 .. 60
- viśvarūpadarśanaṁ nāma saptamo'dhyāyḥ .. 7 .. 47
- piṇḍotpattikathanaṁ nāma aṣṭamo'dhyāyḥ .. 8 .. 70
- dehasvarūpanirṇayo nāma navamo'dhyāyḥ .. 9 .. 51
- jīvasvarūpakathanaṁ nāma daśamo'dhyāyḥ .. 10 .. 63
- jīvagatyādinirūpaṇaṁ nāma ekādaśo'dhyāyḥ .. 11 .. 45
- upāsanājñānaphalaṁ nāma dvādaśo'dhyāyḥ .. 12 .. 42
- mokṣayogo nāma trayodaśo'dhyāyḥ .. 13 .. 38
- pañchakośopapādanaṁ nāma chaturdaśo'dhyāyḥ .. 14 .. 45
- bhaktiyogo nāma pañchadaśo'dhyāyḥ .. 15 .. 42
- gītādhikārinirūpaṇaṁ nāma ṣoḍaśo'dhyāyḥ .. 16 .. 69
Глава 1[править | править код]
.. śiva gītā ..
atha prathamo'dhyāyḥ .
sūta uvācha ..
athātḥ saṁpravakṣyāmi śuddhaṁ kaivalyamuktidam .
anugrahānmaheśasya bhavaduHkhasya bheṣajam .. 1..
na karmaṇāmanuṣṭhānairna dānaistapasāpi vā .
kaivalyaṁ labhate martyḥ kiṁtu jñānena kevalam .. 2..
rāmāya daṇḍakāraṇye pārvatīpatinā purā .
yā proktā śivagītākhyā guhyādguhyatamā hi sā .. 3..
yasyāH śravaṇamātreṇa nṛṇāṁ muktirdhruvaṁ bhavet .
purā sanatkumārāya skandenābhihitā hi sā .. 4..
sanatkumārḥ provācha vyāsāya munisattamāH .
mahyaṁ kṛpātirekeṇa pradadau bādarāyaṇḥ .. 5..
uktaṁ cha tena kasmaichinna dātavyamidaṁ tvayā .
sūtaputrānyathā devāH kṣubhyanti cha śapanti cha .. 6..
atha pṛṣṭo mayā viprā bhagavānbādarāyaṇḥ .
bhagavandevatāH sarvāH kiṁ kṣubhyanti śapanti cha .. 7..
tāsāmatrāsti kā hāniryayā kupyanti devatāH .
pārāśaryo'tha māmāha yatpṛṣṭaṁ śṛṇu vatsa tat .. 8..
nityāgnihotriṇo viprāH saṁti ye gṛhamedhinḥ .
ta eva sarvaphaladāH surāṇāṁ kāmadhenavḥ .. 9..
bhakṣyaṁ bhojyaṁ cha peyaṁ cha yadyadiṣṭaṁ suparvaṇām .
agnau hutena haviṣā satsarvaṁ labhyate divi .. 10..
nānyadasti sureśānāmiṣṭasiddhipradaṁ divi .
dogdhrī dhenuryathā nītā duHkhadā gṛhamedhinām .. 11..
tathaiva jñānavānvipro devānāṁ duHkhado bhavet .
tridaśāstena vighnanti praviṣṭā viṣayaṁ nṛṇām .. 12..
tato na jāyate bhaktiH śive kasyāpi dehinḥ .
tasmādaviduṣāṁ naiva jāyate śūlapāṇinḥ .. 13..
yathākathaṁchijjātāpi madhye vichChidyate nṛṇām .
jātaṁ vāpi śivajñānaṁ na viśvāsaṁ bhajatyalam .. 14..
ṛṣaya ūchuH ..
yadyevaṁ devatā vighnamācharanti tanūbhṛtām .
pauruṣaṁ tatra kasyāsti yena muktirbhaviṣyati .. 15..
satyaṁ sūtātmaja brūhi tatropāyo'sti vā na vā ..
sūta uvācha ..
koṭijanmārjitaiH puṇyaiH śive bhaktiH prajāyate .. 16..
iṣṭāpūrtādikarmāṇi tenācharati mānavḥ .
śivārpaṇadhiyā kāmānparityajya yathāvidhi .. 17..
anugrahāttena śaṁbhorjāyate sudṛḍho narḥ .
tato bhītāH palāyante vighnaṁ hitvā sureśvarāH .. 18..
jāyate tena śuśrūṣā charite chandramaulinḥ .
śṛṇvato jāyate jñānaṁ jñānādeva vimuchyate .. 19..
bahunātra vimuktena yasya bhaktiH śive dṛḍhā .
mahāpāpopapāpaughakoṭigrasto'pi muchyate .. 20..
anādareṇa śāṭhyena parihāsena māyayā .
śivabhaktirataśchetsyādantyajo'pi vimuchyate .. 21..
evaṁ bhaktiścha sarveṣāṁ sarvadā sarvatomukhī .
tasyāṁ tu vidyamānāyāṁ yastu martyo na muchyate .. 22..
saṁsārabandhanāttasmādanyḥ ko vāsti mūḍhadhīH .
niyamādyastu kurvīta bhaktiṁ vā drohameva vā .. 23..
tasyāpi chetprasanno'sau phalaṁ yachChati vāñChitam .
ṛddhaṁ kiṁchitsamādāya kṣullakaṁ jalameva vā .. 24..
yo datte niyamenāsau tasmai datte jagat{}trayam .
tatrāpyaśakto niyamānnamaskāraṁ pradakṣiṇām .. 25..
yḥ karoti maheśasya tasmai tuṣṭo bhavechChivḥ .
pradakṣiṇāsvaśakto'pi yḥ svānte chintayechChivam .. 26..
gachChansamupaviṣṭo vā tasyābhīṣṭaṁ prayachChati .
chandanaṁ bilvakāṣṭhasya puṣpāṇi vanajānyapi .. 27..
phalāni tādṛśānyeva yasya prītikarāṇi vai .
duṣkaraṁ tasya sevāyāṁ kimasti bhuvanatraye .. 28..
vanyeṣu yādṛśī prītirvartate parameśituH .
uttameṣvapi nāstyeva tādṛśī grāmajeṣvapi .. 29..
taṁ tyaktvā tādṛśaṁ devaṁ yḥ sevetānyadevatām .
sa hi bhāgīrathīṁ tyaktvā kāṅkṣate mṛgatṛṣṇikām .. 30..
kiṁtu yasyāsti duritaṁ koṭijanmasu saṁchitam .
tasya prakāśate nāyamartho mohāndhachetasḥ .. 31..
na kālaniyamo yatra na deśasya sthalasya cha .
yatrāsya chitraṁ ramate tasya dhyānena kevalam .. 32..
ātmatvena śivasyāsau śivasāyujyamāpnuyāt .
atisvalpatarāyuH śrīrbhūteśāṁśādhipo'pi yḥ .. 33..
sa tu rājāhamasmīti vādinaṁ hanti sānvayam .
kartāpi sarvalokānāmakṣayaiśvaryavānapi .. 34..
śivḥ śivo'hamasmīti vādinaṁ yaṁ cha kañchana .
ātmanā saha tādātmyabhāginaṁ kurute bhṛśam .. 35..
dharmārthakāmamokṣāṇāṁ pāraṁ yasyātha yena vai .
munayastatpravakṣyāmi vrataṁ pāśupatābhidham .. 36..
kṛtvā tu virajāṁ dīkṣāṁ bhūtirudrākṣadhāriṇḥ .
japanto vedasārākhyaṁ śivanāmasahasrakam .. 37..
saṁtyajya tena martyatvaṁ śaivīṁ tanumavāpsyatha .
tatḥ prasanno bhagavāñChaṁkaro lokaśaṁkarḥ .. 38..
bhavatāṁ dṛśyatāmetya kaivalyaṁ vḥ pradāsyati .
rāmāya daṇḍakāraṇye yatprādātkumbhasaṁbhavḥ .. 39..
tatsarvaṁ vḥ pravakṣyāmi śṛṇudhvaṁ bhaktiyoginḥ .. 40..
iti śrīpadmapurāṇe uparibhāge śivagītāsūpaniṣatsu brahmavidyāyāṁ yogaśāstre śivarāghavasaṁvāde śivabhaktyutkarṣanirūpaṇaṁ nāma prathamo'dhyāyḥ .. 1 ..
Глава 2[править | править код]
atha dvitīyo'dhyāyḥ ..
ṛṣaya ūchuH ..
kimarthamāgato'gastyo rāmachandrasya sannidhim .
kathaṁ vā virajāṁ dīkṣāṁ kārayāmāsa rāghavam .
tatḥ kimāptavān rāmḥ phalaṁ tadvaktumarhasi .. 1..
sūta uvācha ..
rāvaṇena yadā sītā'pahṛtā janakātmajā .
tadā viyogaduHkhena vilapannāsa rāghavḥ .. 2..
nirnidro nirahaṁkāro nirāhāro divāniśam .
moktumaichChattatḥ prāṇānsānujo raghunandanḥ .. 3..
lopāmudrāpatirjñātvā tasya sannidhimāgamat .
atha taṁ bodhayāmāsa saṁsārāsāratāṁ muniH .. 4..
agastya uvācha ..
kiṁ viṣīdasi rājendra kāntā kasya vichāryatām .
jaḍḥ kiṁ nu vijānāti deho'yaṁ pāñchabhautikḥ .. 5..
nirlepḥ paripūrṇaścha sachchidānandavigrahḥ .
ātmā na jāyate naiva mriyate na cha duHkhabhāk .. 6..
sūryo'sau sarvalokasya chakṣuṣṭvena vyavasthitḥ .
tathāpi chākṣuṣairdoṣairna kadāchidvilipyate .. 7..
sarvabhūtāntarātmāpi tadvad{}dṛśyairna lipyate .
deho'pi malapiṇḍo'yaṁ muktajīvo jaḍātmakḥ .. 8..
dahyate vahninā kāṣṭhaiH śivādyairbhakṣyate'pi vā .
tathāpi naiva jānāti virahe tasya kā vyathā .. 9..
suvarṇagaurī dūrvāyā dalavachChyāmalāpi vā .
pīnottuṅgastanābhogabhugnasūkṣmavalagnikā .. 10..
bṛhannitambajaghanā raktapādasaroruhā .
rākāchandramukhī bimbapratibimbaradachChadā .. 11..
nīlendīvaranīkāśanayanadvayaśobhitā .
mattakokilasa.ṇllāpā mattadviradagāminī .. 12..
kaṭākṣairanugṛhṇāti māṁ pañcheṣuśarottamaiH .
iti yāṁ manyate mūḍha sa tu pañcheṣuśāsitḥ .. 13..
tasyāvivekaṁ vakṣyāmi śṛṇuṣvāvahito nṛpa .
na cha strī na pumāneṣa naiva chāyaṁ napuṁsakḥ .. 14..
amūrtḥ puruṣḥ pūrṇo draṣṭā dehī sa jīvinḥ .
yā tanvaṅgī mṛdurbālā malapiṇḍātmikā jaḍā .. 15..
sā na paśyati yatkiṁchinna śṛṇoti na jighrati .
charmamātrā tanustasyā buddhvā tyakṣasva rāghava .. 16..
yā prāṇādadhikā saiva haṁta te syād{}ghṛṇāspadam .
jāyante yadi bhūtebhyo dehinḥ pāñchabhautikāH .. 17..
ātmā yadekalasteṣu paripūrṇḥ sanātanḥ .
kā kāntā tatra kḥ kāntḥ sarva eva sahodarāH .. 18..
nirmitāyāṁ gṛhāvalyāṁ tadavachChinnatāṁ gatam .
nabhastasyāṁ tu dagdhāyāṁ na kāṁchitkṣatimṛchChati .. 19..
tadvadātmāpi deheṣu paripūrṇḥ sanātanḥ .
hanyamāneṣu teṣveva sa svayaṁ naiva hanyate .. 20..
hantā chenmanyate hantuṁ hataśchenmanyate hatam .
tāvubhau na vijānīto nāyaṁ hanti na hanyate .. 21..
asmānnṛpātiduHkhena kiṁ khedasyāsti kāraṇam .
svasvarūpaṁ viditvedaṁ duHkhaṁ tyaktvā sukhī bhava .. 22..
rāma uvācha ..
mune dehasya no duHkhaṁ naiva chetparamātmanḥ .
sītāviyogaduHkhāgnirmāṁ bhasmīkurute katham .. 23..
sadā'nubhūyate yo'rthḥ sa nāstīti tvayeritḥ .
jāyātāṁ tatra viśvāsḥ kathaṁ me munipuṅgava .. 24..
anyo'tra nāsti ko bhoktā yena jantuH pratapyate .
sukhasya vāpi duHkhasya tadbrūhi munisattama .. 25..
agastya uvācha ..
durjñeyā śāṁbhavī māyā tayā saṁmohyate jagat .
māyā tu prakṛtiṁ vidyānmāyinaṁ tu maheśvaram .26..
tasyāvayavabhūtaistu vyāptaṁ sarvamidaṁ jagat.
satyajñānātmako'nanto vibhurātmā maheśvarḥ .. 27..
tasyaivāṁśo jīvaloke hṛdaye prāṇināṁ sthitḥ .
visphuliṅgā yathā vahnerjāyante kāṣṭhayogatḥ .. 28..
anādikarmasaṁbaddhāstadvadaṁśā maheśituH .
anādivāsanāyuktāH kṣetrajñā iti te smṛtāH .. 29..
mano buddhirahaṁkāraśchittaṁ cheti chatuṣṭayam .
antḥkaraṇamityāhustatra te pratibimbitāH .. 30..
jīvatvaṁ prāpnuyuH karmaphalabhoktāra eva te .
tato vaiṣayikaṁ teṣāṁ sukhaṁ vā duHkhameva vā .. 31..
ta eva bhuñjate bhogāyatane'smin śarīrake .
sthāvaraṁ jaṅgamaṁ cheti dvividhaṁ vapuruchyate .. 32..
sthāvarāstatra dehāH syuH sūkṣmā gulmalatādayḥ .
aṇḍajāH svedajāstadvadudbhijjā iti jaṅgamāH .. 33..
yonimanye prapadyante śarīratvāya dehinḥ .
sthāṇumanye'nusaṁyanti yathākarma yathāśrutam/x .. 34..
sukhyahaṁ duHkhyahaṁ cheti jīva evābhimanyate .
nirlepo'pi paraṁ jyotirmohitḥ śaṁbhumāyayā .. 35..
kāmḥ krodhastathā lobho mado mātsaryameva cha .
mohaśchetyariṣaḍ{}vargamahaṁkāragataṁ viduH .. 36..
sa eva badhyate jīvḥ svapnajāgradavasthayoH .
suṣuptau tadabhāvāchcha jīvḥ śaṁkaratāṁ gatḥ .. 37..
sa eva māyāsaṁspṛṣṭḥ kāraṇaṁ sukhaduHkhayoH .
śukto rajatavadviśvaṁ māyayā dṛśyate śive .. 38..
tato vivekajñānena na ko'pyatrāsti duHkhabhāk .
tato virama duHkhāttvaṁ kiṁ mudhā paritapyase .. 39..
śrīrāma uvācha ..
mune sarvamidaṁ tathyaṁ yanmadagre tvayeritam .
tathāpi na jahātyetatprārabdhādṛṣṭamulbaṇam .. 40..
mattaṁ kuryādyathā madyaṁ naṣṭāvidyamapi dvijam .
tadvatprārabdhabhogo'pi na jahāti vivekinam .. 41..
tatḥ kiṁ bahunoktena prārabdhasachivḥ smarḥ .
bādhate māṁ divārātramahaṁkāro'pi tādṛśḥ .. 42..
atyantapīḍito jīvḥ sthūladehaṁ vimuñchati .
tasmājjīvāptaye mahyamupāyḥ kriyatāṁ dvija .. 43..
iti śrīpadmapurāṇe uparibhāge śivagītāsūpaniṣatsu brahmavidyāyāṁ yogaśāstre śivarāghavasaṁvāde vairāgyopadeho nāma dvitīyo'dhyāyḥ .. 2 ..
Глава 3[править | править код]
atha tṛtīyo'dhyāyḥ ..
agastya uvācha ..
na gṛhṇāti vachḥ pathyaṁ kāmakrodhādipīḍitḥ .
hitaṁ na rochate tasya mumūrṣoriva bheṣajam .. 1..
madhyesamudraṁ yā nītā sītā daityena māyinā .
āyāsyati naraśreṣṭha sā kathaṁ tava saṁnidhim .. 2..
badhyante devatāH sarvā dvāri markaṭayūthavat .
kiṁ cha chāmaradhāriṇyo yasya saṁti surāṅganāH .. 3..
bhuṅkte trilokīmakhilāṁ yḥ śaṁbhuvaradarpitḥ .
niṣkaṇṭakaṁ tasya jayḥ kathaṁ tava bhaviṣyati .. 4..
indrajinnāma putro yastasyāstīśavaroddhatḥ .
tasyāgre saṁgare devā bahuvāraṁ palāyitāH .. 5..
kumbhakarṇāhvayo bhrātā yasyāsti surasūdanḥ .
anyo divyāstrasaṁyuktaśchirajīvī bibhīṣaṇḥ .. 6..
durgaṁ yasyāsti laṁkākhyaṁ durjeyaṁ devadānavaiH .
chaturaṅgabalaṁ yasya vartate koṭisaṁkhyayā .. 7..
ekākinā tvayā jeyḥ sa kathaṁ nṛpanandana .
ākāṁkṣate kare dhartuṁ bālaśchandramasaṁ yathā .
tathā tvaṁ kāmamohena jayaṁ tasyābhivāñChasi .. 8..
śrīrāma uvācha ..
kṣatriyo'haṁ muniśreṣṭha bhāryā me rakṣasā hṛtā .
yadi taṁ na nihanmyāśu jīvane me'sti kiṁ phalam .. 9..
ataste tattvabodhena na me kiṁchitprayojanam .
kāmakrodhādayḥ sarve dahantyete tanuṁ mama .. 10..
ahaṁkāro'pi me nityaṁ jīvanaṁ hantumudyatḥ .
hṛtāyāṁ nijakāntāyāṁ śatruṇā'vamatasya vā .. 11..
yasya tattvabubhutsā syātsa loke puruṣādhamḥ .
tasmāttasya vadhopāyaṁ laṅghayitvāmbudhiṁ raṇe .. 12..
agastya uvācha ..
evaṁ chechCharaṇaṁ yāhi pārvatīpatimavyayam .
sa chetprasanno bhagavānvāñChitārthaṁ pradāsyati .. 13..
devairajeyḥ śakrādyairhariṇā brahmaṇāpi vā .
sa te vadhyḥ kathaṁ vā syāchChaṁkarānugrahaṁ vinā ..
atastvāṁ dīkṣayiṣyāmi virajāmārgamāśritḥ .
tena mārgena martyatvaṁ hitvā tejomayo bhava .. 15..
yena hatvā raṇe śatrūnsarvānkāmāanavāpsyasi .
bhuktvā bhūmaṇḍale chānte śivasāyujyamāpsyasi .. 16..
sūta uvācha ..
atha praṇamya rāmastaṁ daṇḍavanmunisattamam .
uvācha duHkhanirmuktḥ prahṛṣṭenāntarātmanā .. 17..
śrīrāma uvācha ..
kṛtārtho'haṁ mune jāto vāñChitārtho mamāgatḥ .
pītāmbudhiH prasannastvaṁ yadi me kimu durlabham .
atastvaṁ virajāṁ dīkṣāṁ brūhi me munisattama .. 18..
agastya uvācha ..
śuklapakṣe chaturdaśyāmaṣṭamyāṁ vā viśeṣatḥ .
ekādaśyāṁ somavāre ārdrāyāṁ vā samārabhet .. 19..
yaṁ vāyumāhuryaṁ rudraṁ yamagniṁ parameśvaram .
parātparataraṁ chāhuH parātparataraṁ śivam .. 20..
brahmaṇo janakaṁ viṣṇorvahnervāyoH sadāśivam .
dhyātvāgninā'vasathyāgniṁ viśodhya cha pṛthakpṛthak .. 21..
pañchabhūtāni saṁyamya dhyātvā guṇavidhikramāt .
mātrāH pañcha chatasraścha trimātrādistatḥ param .. 22..
ekamātramamātraṁ hi dvādaśāntaṁ vyavasthitam .
sthityāṁ sthāpyāmṛto bhūtvā vrataṁ pāśupataṁ charet .. 23..
idaṁ vrataṁ pāśupataṁ kariṣyāmi samāsatḥ .
prātarevaṁ tu saṁkalpya nidhāyāgniṁ svaśākhayā .. 24..
upoṣitḥ śuchiH snātḥ śuklāmbaradharḥ svayam .
śuklayajñopavītaścha śuklamālyānulepanḥ .. 25..
juhuyādvirajāmantraiH prāṇāpānādibhistatḥ .
anuvākāntamekāgrḥ samidājyacharūnpṛthak .. 26..
ātmanyagniṁ samāropya yāte agneti maṁtratḥ .
bhasmādāyāgnirityādyairvimṛjyāṅgāni saṁspṛśet .. 27..
bhasmachChanno bhavedvidvānmahāpātakasaṁbhavaiH .
pāpairvimuchyate satyaṁ muchyate cha na saṁśayḥ .. 28..
vīryamagneryato bhasma vīryavānbhasmasaṁyutḥ .
bhasmasnānarato vipro bhasmaśāyī jitendriyḥ .. 29..
sarvapāpavinirmuktḥ śivasāyujyamāpnuyāt .
evaṁ kuru mahābhāga śivanāmasahasrakam .. 30..
idaṁ tu saṁpradāsyāmi tena sarvārthamāpsyasi .
sūta uvācha ..
ityuktvā pradadau tasmai śivanāmasahasrakam .. 31..
vedasārābhidhaṁ nityaṁ śivapratyakṣakārakam .
uktaṁ cha tena rāma tvaṁ japa nityaṁ divāniśam .. 32..
tatḥ prasanno bhagavānmahāpāśupatāstrakam .
tubhyaṁ dāsyati tena tvaṁ śatrūnhatvāpsyasi priyām .. 33..
tasyaivāstrasya māhātmyātsamudraṁ śoṣayiṣyasi .
saṁhārakāle jagatāmastraṁ tatpārvatīpateH .. 34..
tadalābhe dānavānāṁ jayastava sudurlabhḥ .
tasmāllabdhaṁ tadevāstraṁ śaraṇaṁ yāhi śaṁkaram .. 35..
iti śrīpadmapurāṇe uparibhāge śivagītāsūpaniṣatsu brahmavidyāyāṁ yogaśāstre śivarāghavasaṁvāde virajādīkṣānirūpaṇaṁ nāma tṛtīyo'dhyāyḥ .. 3 ..
Глава 4[править | править код]
atha chaturtho'dhyāyḥ ..
sūta uvācha ..
evamuktvā muniśreṣṭha gate tasminnijāśramam .
atha rāmagirau rāmastasmingodāvarītaṭe .. 1..
śivaliṅgaṁ pratiṣṭhāpya kṛtvā dīkṣāṁ yathāvidhi .
bhūtibhūṣitasarvāṅgo rudrākṣābharaṇairyutḥ .. 2..
abhiṣichya jalaiH puṇyairgautamīsindhusaṁbhavaiH .
archayitvā vanyapuṣpaistadvadvanyaphalairapi .. 3..
bhasmachChanno bhasmaśāyī vyāghracharmāsane sthitḥ .
nāmnāṁ sahasraṁ prajapannaktaṁdivamananyadhīH .. 4..
māsamekaṁ phalāhāro māsaṁ parṇāśanḥ sthitḥ .
māsamekaṁ jalāhāro māsaṁ cha pavanāśanḥ .. 5..
śānto dāntḥ prasannātmā dhyāyannevaṁ maheśvaram .
hṛtpaṅkaje samāsīnamumādehārdhadhāriṇam .. 6..
chaturbhujaṁ trinayanaṁ vidyutpiṅgajaṭādharam .
koṭisūryapratīkāśaṁ chandrakoṭisuśītalam .. 7..
sarvābharaṇasaṁyuktaṁ nāgayajñopavītinam .
vyāghracharmāmbaradharaṁ varadābhayadhāriṇam .. 8..
vyāghracharmottarīyaṁ cha surāsuranamaskṛtam .
pañchavaktraṁ chandramauliṁ triśūlaḍamarūdharam .. 9..
nityaṁ cha śāśvataṁ śuddhaṁ dhruvamakṣaramavyayam .
evaṁ nityaṁ prajapato gataṁ māsachatuṣṭayam .. 10..
atha jāto mahānādḥ pralayāmbudabhīṣaṇḥ .
samudramathanodbhūtamandarāvanibhṛd{}dhvaniH .. 11..
rudrabāṇāgnisaṁdīptabhraśyattripuravibhramḥ .
tamākarṇyātha saṁbhrānto yāvatpaśyati puṣkaram .. 12..
tāvadevo mahātejo samasyāsītpuro dvijāH .
tejasā tena saṁbhrānto nāpaśyatsa diśo daśa .. 13..
andhīkṛtekṣaṇastūrṇaṁ mohaṁ yāto nṛpātmajḥ .
vichintya tarkayāmāsa daityamāyāṁ dvijeśvarāH .. 14..
athotthāya mahāvīrḥ sajjaṁ kṛtvā svakaṁ dhanuH .
avidhyanniśitairbāṇairdivyāstrairabhimantritaiH .. 15..
āgneyaṁ vāruṇaṁ saumyaṁ mohanaṁ saurapārvatam .
viṣṇuchakraṁ mahāchakraṁ kālachakraṁ cha vaiṣṇavam .. 16..
raudraṁ pāśupataṁ brāhmaṁ kauberaṁ kuliśānilam .
bhārgavādibahūnyastrāṇyayaṁ prāyuṅkta rāghavḥ .. 17..
tasmiṁstejasi śastrāṇi chāstrānyasya mahīpateH .
vilīnāni mahābhrasya karakā iva nīradhau .. 18..
tatḥ kṣaṇena jajvāla dhanustasya karachchyutam .
tūṇīraṁ chāṅgulitrāṇaṁ godhikāpi mahīpate .. 19..
tad{}dṛṣṭvā lakṣmaṇo bhītḥ papāta bhuvi mūrchChitḥ .
athākiñchitkaro rāmo jānubhyāmavaniṁ gatḥ .. 20..
mīlitākṣo bhayāviṣṭḥ śaṁkaraṁ śaraṇaṁ gatḥ .
svareṇāpyuchcharannuchchaiH śaṁbhornāmasahasrakam .. 21..
śivaṁ cha daṇḍavad{}bhūmau praṇanāma punḥ punḥ .
punaścha pūrvavachchāsīchChabdo diṅmaṇḍalaṁ grasan .. 22..
chachāla vasudhā ghoraṁ parvatāścha chakampire .
tatḥ kṣaṇena śītāṁśuśītalaṁ teja āpatat .. 23..
unmīlitākṣo rāmastu yāvadetatprapaśyati .
tāvaddadarśa vṛṣabhaṁ sarvālaṁkārasaṁyutam .. 24..
pīyūṣamathanod{}bhūtanavanītasya piṇḍavat .
protasvarṇaṁ marakatachChāyaśṛṅgadvayānvitam .. 25..
nīlaratnekṣaṇaṁ hrasvakaṇṭhakambalabhūṣitam .
ratnapalyāṇasaṁyuktaṁ nibaddhaṁ śvetachāmaraiH .. 26..
ghaṇṭikāghargharīśabdaiH pūrayantaṁ diśo daśa .
tatrāsīnaṁ mahādevaṁ śuddhasphaṭikavigraham .. 27..
koṭisūryapratīkāśaṁ koṭiśītāṁśuśītalam.
vyāghracharmāmbaradharaṁ nāgayajñopavītinam .. 28..
sarvālaṁkārasaṁyuktaṁ vidyutpiṅgajaṭādharam .
nīlakaṇṭhaṁ vyāghracharmottarīyaṁ chandraśekharam .. 29..
nānāvidhāyudhodbhāsidaśabāhuṁ trilochanam .
yuvānaṁ puruṣaśreṣṭhaṁ sachchidānandavigraham .. 30..
tatraiva cha sukhāsīnāṁ pūrṇachandranibhānanām .
nīlendīvaradāmābhāmudyanmarakataprabhām .. 31..
muktābharaṇasaṁyuktāṁ rātriṁ tārāñchitāmiva .
vindhyakṣitidharottuṅgakuchabhārabharālasām .. 32..
sadasatsaṁśayāviṣṭamadhyadeśāntarāmbarām .
divyābharaṇasaṁyuktāṁ divyagandhānulepanām .. 33..
divyamālyāmbaradharāṁ nīlendīvaralochanām .
alakodbhāsivadanāṁ tāmbūlagrāsaśobhitām .. 34..
śivāliṅganasaṁjātapulakodbhāsivigrahām .
sachchidānandarūpāḍhyāṁ jaganmātaramambikām .. 35..
saundaryasārasaṁdohāṁ dadarśa raghunandanḥ .
svasvavāhanasaṁyuktānnānāyudhalasatkarān .. 36..
bṛhadrathantarādīni sāmāni parigāyatḥ .
svasvakāntāsamāyuktāndikpālānparitḥ sthitān .. 37..
agragaṁ garuḍārūḍhaṁ śaṁkhachakragadādharam .
kālāmbudapratīkāśaṁ vidyutkāntyā śriyā yutam .. 38..
japantamekamanasā rudrādhyāyaṁ janārdanam .
paśchāchchaturmukhaṁ devaṁ brahmāṇaṁ haṁsavāhanam .. 39..
chaturvaktraiśchaturvedarudrasūktairmaheśvaram .
stuvantaṁ bhāratīyuktaṁ dīrghakūrchaṁ jaṭādharam .. 40..
atharvaśirasā devaṁ stuvantaṁ munimaṇḍalam .
gaṅgāditaṭinīyuktamambudhiṁ nīlavigraham .. 41..
śvetāśvataramantreṇa stuvantaṁ girijāpatim .
anantādimahānāgānkailāsagirisannibhān .. 42..
kaivalyopaniṣatpāṭhānmaṇiratnavibhūṣitān .
suvarṇavetrahastāḍhyaṁ nandinaṁ puratḥ sthitam .. 43..
dakṣiṇe mūṣakārūḍhaṁ gaṇeśaṁ parvatopamam .
mayūravāhanārūḍhamuttare ṣaṇmukhaṁ tathā .. 44..
mahākālaṁ cha chaṇḍeśaṁ pārśvayorbhīṣaṇākṛtim .
kālāgnirudraṁ dūrasthaṁ jvaladdāvāgnisannibham .. 45..
tripādaṁ kuṭilākāraṁ naṭad{}bhṛṅgiriṭiṁ purḥ .
nānāvikāravadanānkoṭiśḥ pramathādhipān .. 46..
nānāvāhanasaṁyuktaṁ parito mātṛmaṇḍalam .
pañchākṣarījapāsaktānsiddhavidyādharādikān .. 47..
divyarudrakagītāni gāyatkinnaravṛndakam .
tatra traiyambakaṁ mantraṁ japaddvijakadambakam .. 48..
gāyantaṁ vīṇayā gītaṁ nṛtyantaṁ nāradaṁ divi .
nṛtyato nāṭyanṛtyena rambhādīnapsarogaṇān .. 49..
gāyachchitrarathādīnāṁ gandharvāṇāṁ kadambakam .
kambalāśvatarau śaṁbhukarṇabhūṣaṇatāṁ gatau .. 50..
gāyantau pannagau gītaṁ kapālaṁ kambalaṁ tathā .
evaṁ devasabhāṁ dṛṣṭvā kṛtārtho raghunandanḥ .. 51..
harṣagadgadayā vāchā stuvandevaṁ maheśvaram .
divyanāmasahasreṇa praṇanāma punḥ punḥ .. 52..
iti śrīpadmapurāṇe uparibhāge śivagītāsūpaniṣatsu brahmavidyāyāṁ yogaśāstre śivarāghavasaṁvāde śivaprādurbhāvākhyaśchaturtho'dhyāyḥ .. 4 ..
Глава 5[править | править код]
atha pañhamo'dhyāyḥ ..
sūta uvācha ..
atha prādurabhūttatra hiraṇmayaratho mahān .
anekadivyaratnāṁśukirmīritadigantarḥ .. 1..
nadyupāntikapaṅkāḍhyamahāchakrachatuṣṭayḥ .
muktātoraṇasaṁyuktḥ śvetachChatraśatāvṛtḥ .. 2..
śuddhahemakhalīnāḍhyaturaṅgagaṇasaṁyutḥ .
śuktāvitānavilasadūrdhvadivyavṛṣadhvajḥ .. 3..
mattavāraṇikāyuktḥ paṭṭatalpopaśobhitḥ .
pārijātatarūdbhūtapuṣpamālābhirañchitḥ .. 4..
mṛganābhisamudbhūtakastūrimadapaṅkilḥ .
karpūrāgadhūpotthagandhākṛṣṭamadhuvratḥ .. 5..
saṁvartaghanaghoṣāḍhyo nānāvādyasamanvitḥ .
vīṇāveṇusvanāsaktakinnarīgaṇasaṁkulḥ .. 6..
evaṁ dṛṣṭvā rathaśreṣṭhaṁ vṛṣāduttīrya śaṁkarḥ .
ambayā sahitastatra paṭṭatalpe'viśattadā .. 7..
nīrājanaiH surastrīṇāṁ śvetachāmarachālanaiH .
divyavyajanapātaiścha prahṛṣṭo nīlalohitḥ .. 8..
kvaṇatkaṅkaṇanidhvānairmaṁjumañjīrasiñjitaiH .
vīṇāveṇusvanairgītaiH pūrṇamāsījjagattrayam .. 9..
śukakekikulārāvaiH śvetapārāvatasvanaiH .
unnidrabhūṣāphaṇināṁ darśanādeva barhiṇḥ .. 10..
nanṛturdarśayantḥ sarvāṁśchandrakānkoṭisaṁkhyayā .
praṇamantaṁ tato rāmamutthāpya vṛṣabhadhvajḥ .. 11..
ānināya rathaṁ divyaṁ prahṛṣṭenāntarātmanā .
kamaṇḍalujalaiH svachChaiH svayamāchamya yatnatḥ .. 12..
samāchamyātha puratḥ svāṁke rāmamupānayat .
atha divyaṁ dhanustasmai dadau tūṇīramakṣayam .. 13..
mahāpāśupataṁ nāma divyamastraṁ dadau tatḥ .
uktaścha tena rāmo'pi sādaraṁ chandramaulinā .. 14..
jagannāśakaraṁ raudramugramastramidaṁ nṛpa .
ato nedaṁ prayoktavyaṁ sāmānyasamarādike .. 15..
anyannāsti pratīghātametasya bhuvanatraye .
tasmātprāṇatyaye rāma prayoktavyamupasthite .. 16..
anyadaityatprayuktaṁ tu jagatsaṁkṣayakṛdbhavet .
athāhūya suraśreṣṭhān lokapālānmaheśvarḥ .. 17..
uavācha paramaprītḥ svaṁ svamastraṁ prayachChata .
rāghavo'yaṁ cha tairastrai rāvaṇaṁ nihaniṣyati .. 18..
tasmai devairavadhyatvamiti datto varo mayā .
tasmādvānaratāmetya bhavanto yuddhadurmadāH .. 19..
sāhāyyamasya kurvantu tena susthā bhaviṣyatha .
tadājñāṁ śirasā gṛhya surāH prāñjalayastathā .. 20..
praṇamya charaṇau śaṁbhoH svaṁ svamastraṁ dadurmudā .
nārāyaṇāstraṁ daityāriraindramastraṁ puraṁdarḥ .. 21..
brahmāpi brahmadaṇḍāstramāgneyāstraṁ dhanaṁjayḥ .
yāmyaṁ yamo'pi mohāstraṁ rakṣorājastathā dadau .. 22..
varuṇo vāruṇaṁ prādādvāyavyāstraṁ prabhañjanḥ .
kauberaṁ cha kubero'pi raudramīśāna eva cha .. 23..
sauramastraṁ dadau sūryḥ saumyaṁ somaścha pārvatam .
viśvedevā dadustasmai vasavo vāsavābhidham .. 24..
atha tuṣṭḥ praṇamyeśaṁ rāmo daśarathātmajḥ .
prāñjaliH praṇato bhūtvā bhaktiyukto vyajijñapat .. 25..
śrīrāma uvācha ..
bhagavānmānuṣeṇaiva nollaṅghyo lavaṇāmbudhiH .
tatra laṅkābhidhaṁ durgaṁ durjayaṁ devadānavaiH .. 26..
anekakoṭayastatra rākṣasā balavattarāH .
sarve svādhyāyaniratāH śivabhaktā jitendriyāH .. 27..
anekamāyāsaṁyuktā buddhimanto'gnihotriṇḥ .
kathamekākinā jeyā mayā bhrātrā cha saṁyuge .. 28..
śrīmahādeva uvācha ..
rāvaṇasya vadhe rāma rakṣasāmapi māraṇe .
vichāro na tvayā kāryastasya kālo'yamāgatḥ .. 29..
adharme tu pravṛttāste devabrāhmaṇapīḍane .
tasmādāyuHkṣayaṁ yātaṁ teṣāṁ śrīrapi suvrata .. 30..
rājastrīkāmanāsaktaṁ rāvaṇaṁ nihaniṣyasi .
pāpāsakto ripurjetuH sukarḥ samarāṅgaṇe .. 31..
adharme niratḥ śatrurbhāgyenaiva hi labhyate .
adhītadharmaśāstro'pi sadā vedarato'pi vā .. 32..
vināśakāle saṁprāpte dharmamārgāchchyuto bhavet .
pīḍyante devatāH sarvāH satataṁ yena pāpinā .. 33..
brāhmaṇā ṛṣayaśchaiva tasya nāśḥ svayaṁ sthitḥ .
kiṣkiṁdhānagare rāma devānāmaṁśasaṁbhavāH .. 34..
vānarā bahavo jātā durjayā balavattarāH .
sāhāyyaṁ te kariṣyanti tairbadhvā cha payonidhim .. 35..
anekaśailasaṁbaddhe setau yāntu valīmukhāH .
rāvaṇaṁ sagaṇaṁ hatvā tāmānaya nijāṁ priyām .. 36..
śastrairyuddhe jayo yatra tatrāstrāṇi na yojayet .
nirastreṣvalpaśastreṣu palāyanapareṣu cha .. 37..
astrāṇi muñchan divyāni svayameva vinaśyati .
athavā kiṁ bahūktena mayaivotpāditaṁ jagat .. 38..
mayaiva pālyate nityaṁ mayā saṁhriyate'pi cha .
ahameko jaganmṛtyurmṛtyorapi mahīpate .. 39..
grase'hameva sakalaṁ jagadetachcharācharam .
mama vaktragatāH sarve rākṣasā yuddhadurmadāH .. 40..
nimittamātraṁ tvaṁ bhūyāH kīrtimāpsyasi saṁgare .. 41..
iti śrīpadmapurāṇe uparibhāge śivagītāsūpaniṣatsu brahmavidyāyāṁ yogaśāstre śivarāghavasaṁvāde rāmāya varapradānaṁ nāma pañchamo'dhyāyḥ .. 5 ..
Глава 6[править | править код]
atha ṣaṣṭho'dhyāyḥ ..
śrīrāma uvācha ..
bhagavannatra me chitraṁ mahadetatprajāyate .
śuddhasphaṭikasaṁkāśastrinetraśchandraśekharḥ .. 1..
mūrtastvaṁ tu parichChinnākṛtiH puruṣarūpadhṛk .
ambayā sahito'traiva ramase pramathaiH saha .. 2..
tvaṁ kathaṁ pañchabhūtādi jagadetachcharācharam .
tadbrūhi girijākānta mayi te'nugraho yadi .. 3..
śrībhagavānuvācha ..
sādhu pṛṣṭaṁ mahābhāga durjñeyamamarairapi.
tatpravakṣyāmi te bhaktyā brahmacharyeṇa suvrata .. 4..
pāraṁ yāsyasyanāyāsādyena saṁsāranīradheH .
dṛśyante pañchabhūtāni ye cha lokāśchaturdaśa .. 5..
samudrāH sarito devā rākṣasā ṛṣayastathā .
dṛśyante yāni chānyāni sthāvarāṇi charāṇi cha .. 6..
gandharvāH pramathā nāgāH sarve te madvibhūtayḥ .
purā brahmādayo devā draṣṭukāmā mamākṛtim .. 7..
maṁdaraṁ prayayuH sarve mama priyataraṁ girim .
stutvā prāñjalayo devā māṁ tadā puratḥ sthitāH .. 8..
tāndṛṣṭvātha mayā devān līlākulitachetasḥ .
teṣāmapahṛtaṁ jñānaṁ brahmādīnāṁ divaukasām .. 9..
atha te'pahṛtajñānā māmāhuH ko bhavāniti .
athābruvamahaṁ devānahameva purātanḥ .. 10..
āsaṁ prathamamevāhaṁ vartāmi cha sureśvarāH .
bhaviṣyāmi cha loke'sminmatto nānyasti kaśchana .. 11..
vyatiriktaṁ cha matto'sti nānyatkiñchitsureśvarāH .
nityo'nityo'hamanagho brahmaṇāṁ brahmaṇaspatiH .. 12..
dakṣiṇāñcha udañcho'haṁ prāñchḥ pratyañcha eva cha .
adhaśchordhvaṁ cha vidiśo diśaśchāhaṁ sureśvarāH .. 13..
sāvitrī chāpi gāyatrī strī pumānapumānapi .
triṣṭubjagatyanuṣṭup cha paṁktiśChandastrayīmayḥ .. 14..
satyo'haṁ sarvagḥ śāntastretāgnirgauryahaṁ guruH .
gauryahaṁ gahvaraṁ chāhaṁ dyaurahaṁ jagatāṁ vibhuH .. 15..
jyeṣṭhḥ sarvasuraśreṣṭho variṣṭho'hamapāṁpatiH .
āryo'haṁ bhagavānīśastejo'haṁ chādirapyaham .. 16..
ṛgvedo'haṁ yajurvedḥ sāmavedo'hamātmabhūH .
atharvaṇaścha mantro'haṁ tathā chāṅgiraso varḥ .. 17..
itihāsapurāṇāni kalpo'haṁ kalpavānaham .
nārāśaṁsī cha gāthāhaṁ vidyopaniṣado'smyaham .. 18..
ślokāH sūtrāṇi chaivāhamanuvyākhyānameva cha .
vyākhyānāni parā vidyā iṣṭaṁ hutamathāhutiH .. 19..
dattādattamayaṁ lokḥ paraloka'hamakṣarḥ .
kṣarḥ sarvāṇi bhūtāni dāntiH śāntirahaṁ khagḥ .. 20..
guhyo'haṁ sarvavedeṣu āraṇyohamajo'pyaham .
puṣkaraṁ cha pavitraṁ cha madhyaṁ chāhamatḥ param .. 21..
bahiśchāhaṁ tathā chāntḥ purastādahamavyayḥ .
jyotiśchāhaṁ tamaśchāhaṁ tanmātrāṇīndriyāṇyaham .. 22..
buddhiśchāhamahaṁkāro viṣayāṇyahameva hi .
brahmā viṣṇurmaheśohamumā skando vināyakḥ .. 23..
indro'gniścha yamaśchāhaṁ nirṛtirvaruṇo'nilḥ .
kubero'haṁ tatheśāno bhūrbhuvḥ svarmaharjanḥ .. 24..
tapḥ satyaṁ cha pṛthivī chāpastejo'nilo'pyaham .
ākāśo'haṁ raviH somo nakṣatrāṇi grahāstathā .. 25..
prāṇḥ kālastathā mṛtyuramṛtaṁ bhūtamapyaham .
bhavyaṁ bhaviṣyatkṛtsnaṁ cha viśvaṁ sarvātmako'pyaham .. 26..
omādau cha tathā madhye bhūrbhuvḥ svastathaiva cha .
tato'haṁ viśvarūpo'smi śīrṣaṁ cha japatāṁ sadā .. 27..
aśitaṁ pāyitaṁ chāhaṁ kṛtaṁ chākṛtamapyaham .
paraṁ chaivāparaṁ chāhamahaṁ sarvaparāyaṇḥ .. 28..
ahaṁ jagaddhitaṁ divyamakṣaraṁ sūkṣmamavyayam .
prājāpatyaṁ pavitraṁ cha saumyamagrāhyamagriyam .. 29..
ahamevopasaṁhartā mahāgrāsaujasāṁ nidhiH .
hṛdi yo devatātvena prāṇatvena pratiṣṭhitḥ .. 30..
śiraśchottarato yasya pādau dakṣiṇatastathā .
yaścha sarvottarḥ sākṣādoṅkāro'haṁ trimātrakḥ .. 31..
ūrdhvaṁ chonnāmahe yasmādadhaśchāpanayāmyaham .
tasmādoṅkāra evāhameko nityḥ sanātanḥ .. 32..
ṛcho yajūṁṣi sāmāni yo brahmā yajñakarmaṇi .
praṇāmahe brāhmaṇebhyastenāhaṁ praṇavo matḥ .. 33..
sneho yathā māṁsapiṇḍaṁ vyāpnoti vyāpyayatyapi .
sarvān lokānahaṁ tadvatsarvavyāpī tato'smyaham .. 34..
brahmā hariścha bhagavānādyantaṁ nopalabdhavān .
tato'nye cha surā yasmādananto'hamitīritḥ .. 35..
garbhajanmajarāmṛtyusaṁsārabhavasāgarāt .
tārayāmi yato bhaktaṁ tasmāttāro'hamīritḥ .. 36..
chaturvidheṣu deheṣu jīvatvena vasāmyaham .
sūkṣmo bhūtvā cha hṛddeśe yattatsūkṣmaṁ prakīrtitḥ .. 37..
mahātamasi magnebhyo bhaktebhyo yatprakāśaye .
vidyudvadatulaṁ rūpaṁ tasmādvidyutamasmyaham .. 38..
eka eva yato lokān visṛjāmi sṛjāmi cha .
vivāsayāmi gṛhṇāmi tasmādeko'hamīśvarḥ .. 39..
na dvitīyo yatastasthe turīyaṁ brahma yatsvayam .
bhūtānyātmani saṁhṛtya chaiko rudro vasāmyaham .. 40..
sarvāṁllokānyadīśehamīśinībhiścha śaktibhiH .
īśānamasya jagatḥ svardṛśaṁ chakṣurīśvaram .. 41..
īśānaśchāsmi jagatāṁ sarveṣāmapi sarvadā .
īśānḥ sarvavidyānāṁ yadīśānastato'smyaham .. 42..
sarvabhāvānnirīkṣe'hamātmajñānaṁ nirīkṣaye .
yogaṁ cha gamaye tasmādbhagavānmahato matḥ .. 43..
ajasraṁ yachcha gṛhṇāmi visṛjāmi sṛjāmi cha .
sarvāṁllokānvāsayāmi tenāhaṁ vai maheśvarḥ .. 44..
mahatyātmajñānayogaiśvarye yastu mahīyate .
sarvān bhāvān parityajya mahādevaścha so'smyaham .. 45..
eṣo'smi devḥ pradiśo nu sarvāH pūrvo hi jātosmyahameva garbhe .
ahaṁ hi jātaścha janiṣyamāṇḥ pratyagjanastiṣṭhati sarvatomukhḥ .. 46..
viśvataśchakṣuruta viśvatomukho viśvatobāhuruta viśvataspāt .
saṁvāhubhyāṁ dhamati saṁpatatrairdyāvābhūmī janayandeva ekḥ .. 47..
vālāgramātraṁ hṛdayasya madhye viśvaṁ devaṁ jātavedaṁ vareṇyam .
māmātmasthaṁ ye'nupaśyanti dhīrāsteṣāṁ śāntiH śāśvatī netareṣām .. 48..
ahaṁ yonimadhitiṣṭhāmi chaiko mayedaṁ pūrṇaṁ pañchavidhaṁ cha sarvam .
māmīśānaṁ puruṣaṁ devamīḍyaṁ viditvā nichāyyemāṁ śāntimatyantameti .. 49..
prāṇeṣvantarmanaso liṅgamāhurasminkrodhouā cha tṛṣṇā kṣamā cha .
tṛṣṇāṁ hitvā hetujālasya mūlaṁ buddhyā chittaṁ sthāpayitvā mayīha .
evaṁ ye māṁ dhyāyamānā bhajaṁte teṣāṁ śāntiH śāśvatī netareṣām .. 50..
yato vācho nivartante aprāpya manasā saha .
ānandaṁ brahma māṁ jñātvā na bibheti kutaśchana .. 51..
śrutveti devā madvākyaṁ kaivalyajñānamuttamam .
japanto mama nāmāni mama dhyānaparāyaṇāH .. 52..
sarve te svasvadehānte matsāyujyaṁ gatāH purā .
tato'gre paridṛśyante padārthā madvibhūtayḥ .. 53..
mayyeva sakalaṁ jātaṁ mayi sarvaṁ pratiṣṭhitam .
mayi sarvaṁ layaṁ yāti tadbrahmādvayamasmyaham .. 54..
aṇoraṇīyānahameva tadvanmahānahaṁ viśvamahaṁ viśuddhḥ .
purātano'haṁ puruṣo'hamīśo hiraṇmayo'haṁ śivarūpamasmi .. 55..
apāṇipādo'hamachintyaśaktiH paśyāmyachakṣuH sa śṛṇomyakarṇḥ .
ahaṁ vijānāmi viviktarūpo na chāsti vettā mama chitsadāham .. 56..
vedairaśeṣairahameva vedyo vedāntakṛdvedavideva chāham .
na puṇyapāpe mama nāsti nāśo na janma dehendriyabuddhirasti .. 57..
na bhūmirāpo na cha vahnirasti na chānilo me'sti na me nabhaścha .
evaṁ viditvā evaṁ māṁ tattvato vetti yastu rāma mahāmte paramātmarūpaṁ guhāśayaṁ niṣkalamadvitīyam.. 58..
samastasākṣiṁ sadasadvihīnḥ prayāti śuddhaṁ parmātmarūpam .. 59..
evaṁ māṁ tattvato vetti yastu rāma mahāmate .
sa eva nānya lokeṣu kaivalyaphalamaśnute .. 60..
iti śrīpadmapurāṇe uparibhāge śivagītāsūpaniṣatsu brahmavidyāyāṁ yogaśāstre śivarāghavasaṁvāde vibhūtiyogo nāma ṣaṣṭho'dhyāyḥ .. 6 ..
Глава 7[править | править код]
atha saptamo'dhyāyḥ ..
śrīrāma uvācha ..
bhagavanyanmayā pṛṣṭaṁ tattathaiva sthitaṁ vibho .
atrottaraṁ mayā labdhaṁ tvatto naiva maheśvara .. 1..
parichChinnaparīmāṇe dehe bhagavatastava .
utpattiH pañchabhūtānāṁ sthitirvā vilayḥ katham .. 2..
svasvādhikārasaṁbaddhāH kathaṁ nāma sthitāH surāH .
te sarve kathaṁ deva bhuvanāni chaturdaśa .. 3..
tvattḥ śrutvāpi devātra saṁśayo me mahānabhūt .
apratyāyitachittasya saṁśayaṁ Chettumarhasi .. 4..
śrībhagavānuvācha ..
vaṭabīje'tisūkṣme'pi mahāvaṭataruryathā .
sarvadāste'nyathā vṛkṣḥ kuta āyāti tadvada .. 5..
tadvanmama tanau rāma bhūtānāmāgatirlayḥ .
mahāsaindhavapiṇḍo'pi jale kṣipto vilīyate .. 6..
na dṛśyate punḥ pākātkuta āyāti pūrvavat .
prātḥprātaryathāloko jāyate sūryamaṇḍalāt .. 7..
evaṁ matto jagatsarvaṁ jāyate'sti vilīyate .
mayyeva sakalaṁ rāma tadvajjānīhi suvrata .. 8..
śrīrāma uvācha ..
kathite'pi mahābhāga digjaḍasya yathā diśi .
nivartate bhramo naiva tadvanmama karomi kim .. 9..
śrībhagavānuvācha ..
mayi sarvaṁ yathā rāma jagadetachcharācharam .
vartate taddarśayāmi na draṣṭuṁ kṣamate bhavān .. 10..
divyaṁ chakṣuH pradāsyāmi tubhyaṁ daśarathātmaja .
tena paśya bhayaṁ tyaktvā mattejomaṇḍalaṁ dhruvam .. 11..
na charmachakṣuṣā draṣṭuṁ śakyate māmakaṁ mahḥ .
nareṇa vā sureṇāpi tanmamānugrahaṁ vinā .. 12..
sūta uvācha ..
ityuktvā pradadau tasmai divyaṁ chakṣurmaheśvarḥ .
athādarśayadetasmai vaktraṁ pātālasaṁnibham .. 13..
vidyutkoṭiprabhaṁ dīptamatibhīmaṁ bhayāvaham .
taddṛṣṭvaiva bhayādrāmo jānubhyāmavaniṁ gatḥ .. 14..
praṇamya daṇḍavadbhūmau tuṣṭāva cha punḥ punḥ .
athotthāya mahāvīro yāvadeva prapaśyati .. 15..
vaktraṁ purabhidastatra antarbrahmāṇḍakoṭayḥ .
chaṭakā iva lakṣyante jvālāmālāsamākulāH .. 16..
merumandaravindhyādyā girayḥ saptasāgarāH .
dṛśyante chandrasūryādyāH pañcha bhūtāni te surāH .. 17..
araṇyāni mahānāgā bhuvanāni chaturdaśa .
pratibrahmāṇḍamevaṁ taddṛṣṭvā daśarathātmajḥ .. 18..
surāsurāṇāṁ saṁgrāmastatra pūrvāparānapi .
viṣṇordaśāvatārāṁścha tattatkarmāṇyapi dvijāH .. 19..
parābhavāṁścha devānāṁ puradāhaṁ maheśituH .
utpadyamānānutpannānsarvānapi vinaśyatḥ .. 20..
dṛṣṭvā rāmo bhayāviṣṭḥ praṇanāma punḥ punḥ .
utpannatattvajñāno'pi babhūva raghunandanḥ .. 21..
athopaniṣadāṁ sārairarthaistuṣṭāva śaṁkaram .. 22..
śrīrāma uvācha ..
deva prapannārtihara prasīda prasīda viśveśvara viśvavandya .
prasīda gaṅgādhara chandramaule māṁ trāhi saṁsārabhayādanātham .. 23..
tvatto hi jātaṁ jagadetadīśa tvayyeva bhūtāni vasanti nityam .
tvayyeva śaṁbho vilayaṁ prayānti bhūmau yathā vṛkṣalatādayo'pi .. 24..
brahmendra rudrāścha marudgaṇāścha gandharvayakṣā'surasiddhasaṅghāH .
gaṅgādi nadyo varuṇālayāścha vasanti śūliṁstava vaktrayaṁtre .. 25..
tvanmāyayā kalpitamindumaule tvayyeva dṛśyatvamupaiti viśvam .
bhrāntyā janḥ paśyati sarvametachChuktau yathā raupyamahiṁ cha rajjau .. 26..
tejobhirāpūrya jagatsamastaṁ prakāśamānḥ kuruṣe prakāśam .
vinā prakāśaṁ tava devadeva na dṛśyate viśvamidaṁ kṣaṇena .. 27..
alpāśrayo naiva bṛhantamarthaṁ dhatte'ṇureko na hi vindhyaśailam .
tvadvaktramātre jagadetadasti tvanmāyayaiveti viniśchinomi .. 28..
rajjau bhujaṅgo bhayado yathaiva na jāyate nāsti na chaiti nāśam .
tvanmāyayā kevalamātrarūpaṁ tathaiva viśvaṁ tvayi nīlakaṇṭha .. 29..
vichāryamāṇe tava yachCharīramādhārabhāvaṁ jagatāmupaiti .
tadapyayaśyaṁ madavidyayaiva pūrṇaśchidānadamayo yatastvam .. 30..
pūjeṣṭapūrtādivarakriyāṇāṁ bhoktuH phalaṁ yachChasi viśvameva .
mṛṣaitadevaṁ vachanaṁ purāre tvatto'sti bhinnaṁ na cha kiñchideva .. 31..
ajñānamūḍhā munayo vadanti pūjopachārādibahiHkriyābhiH .
toṣaṁ girīśo bhajatīti mithyā kutastvamūrtasya tu bhogalipsā .. 32..
kiñchiddalaṁ vā chulakodakaṁ vā yastvaṁ maheśa pratigṛhya datse .
trailokyalakṣmīmapi yajjanebhyḥ sarvaṁ tvavidyākṛtameva manye .. 33..
vyāpnoṣi sarvā vidiśo diśaścha tvaṁ viśvamekḥ puruṣḥ purāṇḥ .
naṣṭe'pi tasmiṁstava nāsti hānirghaṭe vinaṣṭe nabhaso yathaiva .. 34..
yathaikamākāśagamarkabimbaṁ kṣudreṣu pātreṣu jalānviteṣu .
bhajatyanekapratibimbabhāvaṁ tathā tvamantḥkaraṇeṣu deva .. 35..
saṁsarjane vā'pyavane vināśe viśvasya kiñchittava nāsti kāryam .
anādibhiH prāṇabhṛtāmadṛṣṭaistathāpi tatsvapnavadātanoṣi .. 36..
sthūlasya sūkṣmasya jaḍasya bhogo dehasya śaṁbho na chidaṁ vināsti .
atastvadāropaṇamātanoti śrutiH purāre sukhaduHkhayoH sadā .. 37..
namḥ sachchidāmbhodhihaṁsāya tubhyaṁ namḥ kālakālāya kālātmakāya .
namaste samastāghasaṁhārakartre namaste mṛṣāchittavṛttyaikabhoktre .. 38..
sūta uvācha ..
evaṁ praṇamya viśveśaṁ puratḥ prāñjaliH sthitḥ .
vismitḥ parameśānaṁ jagāda raghunandanḥ .. 39..
śrīrāma uvācha ..
upasaṁhara viśvātmanviśvarūpamidaṁ tava .
pratītaṁ jagadaikātmyaṁ śaṁbho bhavadanugrahāt .. 40..
śrībhagavānuvācha ..
paśya rāma mahābāho matto nānyo'sti kaśchana .. 41..
sūta uvācha ..
utyuktvaivopasaṁjahre svadehe devatādikān .
mīlitākṣḥ punarharṣādyāvadrāmḥ prapaśyati .. 42..
tāvadeva gireH śṛṅge vyāghracharmopari sthitam .
dadarśa pañchavadanaṁ nīlakaṇṭhaṁ trilochanam .. 43..
vyāghracharmāmbaradharaṁ bhūtibhūṣitavigraham .
phaṇikaṅkaṇabhūṣāḍhyaṁ nāgayajñopavītinam .. 44..
vyāghracharmottarīyaṁ cha vidyutpiṅgajaṭādharam .
ekākinaṁ chandramauliṁ vareṇyamabhayapradam .. 45..
chaturbhujaṁ khaṇḍaparaśuṁ mṛgahastaṁ jagatpatim .
athājñayā purastasya praṇamyopaviveśa sḥ .. 46..
athāha rāmaṁ deveśo yadyatpraṣṭumabhīchChasi .
tatsarvaṁ pṛchCha rāma tvaṁ matto nānyo'sti te guruH .. 47..
iti śrīpadmapurāṇe uparibhāge śivagītāsūpaniṣatsu brahmavidyāyāṁ yogaśāstre śivarāghavasaṁvāde viśvarūpadarśanaṁ nāma saptamo'dhyāyḥ .. 7 ..
Глава 8[править | править код]
atha aṣṭamo'dhyāyḥ ..
śrīrāma uvācha ..
pāñchabhautikadehasya chotpattirvilayḥ sthitiH .
svarūpaṁ cha kathaṁ deva bhagavanvaktumarhasi .. 1..
śrīrāma uvācha ..
pāñchabhautikadehasya chotpattirvilayḥ sthitiH .
svarūpaṁ cha kathaṁ deva bhagavanvaktumarhasi .. 1..
śrībhagavānuvācha ..
pañchabhūtaiH samārabdho deho'yaṁ pāñchabhautikḥ .
tatra pradānaṁ pṛthivī śeṣāṇāṁ sahakāritā .. 2..
jarāyujo'ṇḍajaśchaiva svedajaśchodbhijastathā .
evaṁ chaturvidhḥ prokto deho'yaṁ pāñchabhautikḥ .. 3..
mānasastu parḥ prokto devānāmeva saṁsmṛtḥ .
tatra vakṣye prathamatḥ pradhānatvājjarāyujam .. 4..
śukraśoṇitasaṁbhūtā vṛttireva jarāyujḥ .
strīṇāṁ garbhāśaye śukramṛtukāle viśedyadā .. 5..
yoṣito rajasā yuktaṁ tadeva syājjarāyujam .
bāhulyādrajasā strī syāchChukrādhikye pumānbhavet .. 6..
śukraśoṇitayoH sāmye jāyate cha napuṁsakḥ .
ṛtusnātā bhavennārī chaturthe divase tatḥ .. 7..
ṛtukālastu nirdiṣṭa āṣoḍaśadināvadhi .
tatrāyugmadine strī syātpumānyugmadine bhavet .. 8..
ṣoḍaśe divase garbho jāyate yadi subhruvḥ .
chakravartī bhavedrājā jāyate nātra saṁśayḥ .. 9..
ṛtusnātā yasya puṁsḥ sākāṅkṣaṁ mukhamīkṣate .
tadākṛtirbhavedarbhastatpaśyetsvāmino mukham .. 10..
yā'sti charmāvṛtiH sūkṣmā jarāyuH sā nigadyate .
śukraśoṇitayoryogastasminneva bhavedyatḥ .
tatra garbho bhavedyasmāttena prokto jarāyujḥ .. 11..
aṇḍajāH pakṣisarpādyāH svedajā maśakādayḥ .
udbhijjāstṛṇagulmādyā mānasāścha surarṣayḥ.. 12..
janmakarmavaśādeva niṣiktaṁ smaramandire .
śukraṁ rajḥsamāyuktaṁ prathame māsi tad{}dravam .. 13..
budbudaṁ kalalaṁ tasmāttatḥ peśī bhavedidam .
peśīghanaṁ dvitīye tu māsi piṇḍḥ prajāyate .
14..
karāṅghriśīrṣakādīni tṛtīye saṁbhavanti hi .
abhivyaktiścha jīvasya chaturthe māsi jāyate .. 15..
tataśchalati garbho'pi jananyā jaṭhare svatḥ .
putraścheddakṣiṇe pārśve kanyā vāme cha tiṣṭhati .. 16..
napuṁsakastūdarasya bhāge tiṣṭhati madhyatḥ .
ato dakṣiṇapārśve tu śete mātā pumānyadi .. 17..
aṅgapratyaṅgabhāgāścha sūkṣmāH syuryugapattadā .
vihāya śmaśrudantādīñjanmānantarasaṁbhavān .. 18..
chaturthe vyaktatā teṣāṁ bhāvānāmapi jāyate .
puṁsāṁ sthairyādayo bhāvā bhīrutvādyāstu yoṣitām .. 19..
napuṁsake cha te miśrā bhavanti raghunandana .
mātṛjaṁ chāsya hṛdayaṁ viṣayānabhikāṅkṣati .. 20..
tato māturmano'bhīṣṭaṁ kuryādgarbhavivṛddhaye .
tāṁ cha dvihṛdayāṁ nārīmāhurdauhṛdinīṁ tatḥ .. 21..
adānāddauhṛdānāṁ syurgarbhasya vyaṅgatādayḥ .
māturyadviṣaye lobhastadārto jāyate sutḥ .. 22..
prabuddhaṁ pañchame chittaṁ māṁsaśoṇitapuṣṭatā .
ṣaṣṭhe'sthisnāyunakharakeśalomaviviktatā .. 23..
balavarṇau chopachitau saptame tvaṅgapūrṇatā .
pādāntaritahastābhyāṁ śrotrarandhre pidhāya sḥ .. 24..
udvigno garbhasaṁvāsādasti garbhalayānvitḥ .. 25..
āvirbhūtaprabodho'sau garbhaduHkhādisaṁyutḥ .
hā kaṣṭamiti nirviṇṇḥ svātmānaṁ śośuchītyatha .. 26..
anubhūtā mahāsahyāH purā marmachChido'sakṛt .
karaṁbhavālukāstaptāśchādahyantāsukhāśayāH .. 27..
jaṭharānalasaṁtaptapittākhyarasavipluṣḥ .
garbhāśaye nimagnaṁ tu dahantyatibhṛśaṁ tu mām .. 28..
udaryakṛmivaktrāṇi kūṭaśālmalikaṇṭakaiH .
tulyāni cha tudantyārtaṁ pārśvāsthikrakachārditam .. 29..
garbhe durgandhabhūyiṣṭhe jaṭharāgnipradīpite .
duHkhaṁ mayāptaṁ yattasmātkanīyḥ kumbhapākajam .. 30..
pūyāsṛk/xśleṣmapāyitvaṁ vāgtāśitvaṁ cha yadbhavet .
aśuchau kṛmibhāvaścha tatprāptaṁ garbhaśāyinā .. 31..
garbhaśayyāṁ samāruhya duHkhaṁ yādṛṅ mayāpi tat .
nātiśete mahāduHkhaṁ niHśeṣanarakeṣu tat .. 32..
evaṁ smaranpurā prāptā nānājātīścha yātanāH .
mokṣopāyamabhidhyāyanvartate'bhyāsatatparḥ .. 33..
aṣṭame tvak/xsṛtī syātāmojastejaścha hṛdbhavam .
śubhramāpītaraktaṁ cha nimittaṁ jīvitaṁ matam .. 34..
mātaraṁ cha punargarbhaṁ chañchalaṁ tatpradhāvati .
tato jāto'ṣṭame garbho na jīvatyojasojjhitḥ .. 35..
kiṁchitkālamavasthānaṁ saṁskārātpīḍitāṅgavat .
samayḥ prasavasya syānmāseṣu navamādiṣu .. 36..
māturasravahāṁ nāḍīmāśrityānvavatāritā .
nābhisthanāḍī garbhasya mātrāhārarasāvaha .
tena jīvati garbho'pi mātrāhāreṇa poṣitḥ .. 37..
asthiyantraviniṣpiṣṭḥ patitḥ kukṣivartmanā .
medo'sṛgdigdhasarvāṅgo jarāyupuṭasaṁvṛtḥ .. 38..
niṣkrāmanbhṛśaduHkhārto rudannuchchairadhomukhḥ .
yantrādeva vinirmuktḥ patattyuttānaśāyyuta .. 39..
akiṁchitkastathā bālo māṁsapeśīsamāsthitḥ .
śvamārjārādidaṁṣṭribhyo rakṣyate daṇḍapāṇibhiH .. 40..
pitṛvadrākṣasaṁ vetti mātṛvaḍḍākinīmapi .
pūyaṁ payovadajñānāddīrghakaṣṭaṁ tu śaiśavam .. 41..
śleṣmaṇā pihitā nāḍī suṣumnā yāvadeva hi .
vyaktavarṇaṁ cha vachanaṁ tāvadvaktuṁ na śakyate .. 42..
ata eva cha garbhe'pi rodituṁ naiva śakyate .. 43..
dṛpto'tha yauvanaṁ prāpya manmathajvaravihvalḥ .
gāyatyakasmāduchchaistu tathā kasmāchcha valgati .. 44..
ārohati tarūnvegāchChāntānudvejayatyapi .
kāmakrodhamadāndhḥ sanna kāṁśchidapi vīkṣate .. 45..
asthimāṁsaśirālāyā vāmāyā manmathālaye .
uttānapūtimaṇḍūkapāṭitodarasannibhe .
āsaktḥ smarabāṇārta ātmanā dahyate bhṛśam .. 46..
asthimāṁsaśirātvagbhyḥ kimanyadvartate vapuH .
vāmānāṁ māyayā mūḍho na kiṁchidvīkṣate jagat .. 47..
nirgate prāṇapavane deho haṁta mṛgīdṛśḥ .
yathāhi jāyate naiva vīkṣyate pañchaṣairdinaiH .. 48..
mahāparibhavasthānaṁ jarāṁ prāpyātiduHkhitḥ .
śleṣmaṇā pihitorasko jagdhamannaṁ na jīryati .. 49..
sannadanto mandadṛṣṭiH kaṭutiktakaṣāyabhuk .
vātabhugnakaṭigrīvakarorucharaṇo'balḥ .. 50..
gadāyutasamāviṣṭḥ parityaktḥ svabandhubhiH .
niHśaucho maladigdhāṅga āliṅgitavaroṣitḥ .. 51..
dhyāyannasulabhānbhogānkevalaṁ vartate chalḥ .
sarvendriyakriyālopāddhasyate bālakairapi .. 52..
tato mṛtijaduHkhasya dṛṣṭānto nopalabhyate .
yasmādbibhyati bhūtāni prāptānyapi parāṁ rujam .. 53..
nīyate mṛtyunā jantuH pariṣvakto'pi bandhubhiH .
sāgarāntarjalagato garuḍeneva pannagḥ .. 54..
hā kānte hā dhanaṁ putrāH krandamānḥ sudāruṇam .
maṇḍūka iva sarpeṇa mṛtyunā nīyate narḥ .. 55..
marmasūnmathyamāneṣu muchyamāneṣu saṁdhiṣu .
yadduHkhaṁ mriyamāṇasya smaryatāṁ tanmumukṣubhiH .. 56..
dṛṣṭāvākṣipyamāṇāyāṁ saṁjñayā hriyamāṇayā .
mṛtyupāśena baddhasya trātā naivopalabhyate .. 57..
saṁrudhyamānastamasā machchittamivāviśan .
upāhūtastadā jñātīnīkṣate dīnachakṣuṣā .. 58..
ayḥ pāśena kālena snehapāśena bandhubhiH .
ātmānaṁ kṛṣyamāṇaṁ taṁ vīkṣate paritastathā .. 59..
hikkayā bādhyamānasya śvāsena pariśuṣyatḥ .
mṛtyunākṛṣyamāṇasya na khalvasti parāyaṇam .. 60..
saṁsārayantramārūḍho yamadūtairadhiṣṭhitḥ .
kva yāsyāmīti duHkhārtḥ kālapāśena yojitḥ .. 61..
kiṁ karomi kva gachChāmi kiṁ gṛhṇāmi tyajāmi kim .
iti kartavyatāmūḍhḥ kṛchChrāddehāttyajatyasūn .. 62..
yātanādehasaṁbaddho yamadūtairadhiṣṭhitāH .
ito gatvānubhavati yā yāstā yamayātanāH .
tāsu yallabhate duHkhaṁ tadvaktuṁ kṣamate kutḥ .. 63..
karpūrachandanādyaistu lipyate satataṁ hi yat .
bhūṣaṇairbhūṣyate chitraiH suvastraiH parivāryate .. 64..
aspṛśyaṁ jāyate'prekṣyaṁ jīvatyaktaṁ sadā vapuH .
niṣkāsayanti nilayātkṣaṇaṁ na sthāpayantyapi .. 65..
dahyate cha tatḥ kāṣṭhaistadbhasma kriyate kṣaṇāt .
bhakṣyate vā sṛgālaiścha gṛdhrakukkaravāyasaiH .
punarna dṛśyate so'tha janmakoṭiśatairapi .. 66..
mātā pitā gurujanḥ svajano mameti māyopame jagati kasya bhavetpratijñā .
eko yato vrajato karmapurḥsaro'yaṁ viśrāmavṛkṣasadṛśḥ khalu jīvalokḥ .. 67..
sāyaṁ sāyaṁ vāsavṛkṣaṁ sametāH prātḥ prātastena tena prayānti .
tyaktvānyonyaṁ taṁ cha vṛkṣaṁ vihaṅgā yadvattadvajjñātayo'jñātayaścha .. 68..
mṛtibījaṁ bhavejjanma janmabījaṁ bhavenmṛtiH .
ghaṭayantravadaśrānto bambhramītyaniśaṁ narḥ .. 69..
garbhe puṁsḥ śukrapātādyaduktaṁ maraṇāvadhi .
tadetasya mahāvyādhermatto nānyo'sti bheṣajam .. 70..
iti śrīpadmapurāṇe uparibhāge śivagītāsūpaniṣatsu brahmavidyāyāṁ yogaśāstre śivarāghavasaṁvāde piṇḍotpattikathanaṁ nāmāṣṭamo'dhyāyḥ .. 8 ..
Глава 9[править | править код]
atha navamo'dhyāyḥ ..
śrībhagavānuvācha ..
dehasvarūpaṁ vakṣyāmi śruṇuṣvāvahito nṛpa .
matto hi jāyate viśvaṁ mayaivaitatpradhāryate .
mayyevedamadhiṣṭhāne līyate śuktiraupyavat .. 1..
ahaṁ tu nirmalḥ pūrṇḥ sachchidānandavigrahḥ .
asaṁgo nirahaṁkārḥ śuddhaṁ brahma sanātanam .. 2..
anādyavidyāyuktḥ san jagatkāraṇatāṁ vraje .. 3..
anirvāchyā mahāvidyā triguṇā pariṇāminī .
rajḥ sattvaṁ tamaścheti triguṇāH parikīrtitāH .. 4..
sattvaṁ śuklaṁ samādiṣṭaṁ sukhajñānāspadaṁ nṛṇām .
duHkhāspadaṁ raktavarṇaṁ chañchalaṁ cha rajo matam .. 5..
tamḥ kṛṣṇaṁ jaḍaṁ proktamudāsīnaṁ sukhādiṣu .. 6..
ato mama samāyogāchChaktiH sā triguṇātmikā .
adhiṣṭhāne tu mayyeva bhajate viśvarūpatām .
śuktau rajatavadrajjau bhujaṅgo yadvadeva tu .. 7..
ākāśādīni jāyante matto bhūtāni māyayā .
tairārabdhamidaṁ viśvaṁ deho'yaṁ pāñchabhautikḥ .. 8..
pitṛbhyāmaśitādannātṣaṭkośaṁ jāyate vapuH .
snāyavo'sthīni majjā cha jāyante pitṛtastathā .. 9..
tvaṅmāṁśoṇitamiti mātṛtaścha bhavanti hi .
bhāvāH syuH ṣaḍvidhāstasya mātṛjāH pitṛjāstathā .
rasajā ātmajāH sattvasaṁbhūtāH svātmajāstathā .. 10..
mṛdavḥ śoṇitaṁ medo majjā plīhā yakṛdgudam .
hṛnnābhītyevamādyāstu bhāvā mātṛbhavā matāH .. 11..
śmaśrulomakachasnāyuśirādhamanayo nakhāH .
daśanāH śukramityādyāH sthirāH pitṛsamudbhavāH .. 12..
śarīropachitirvarṇo vṛddhistṛptirbalaṁ sthitiH .
alolupatvamutsāha ityādi rasajaṁ viduH .. 13..
ichChā dveṣḥ sukhaṁ duHkhaṁ dharmādharmau cha bhāvanā .
prayatno jñānamāyuśchendriyāṇītyevamātmajāH .. 14..
jñānendriyāṇi śravaṇaṁ sparśanaṁ darśanaṁ tathā .
rasanaṁ ghrāṇamityāhuH pañcha teṣāṁ tu gocharāH .. 15..
śabdḥ sparśastathā rūpaṁ raso gandha iti kramāt .
vākkarāṅghrigudopasthānyāhuH karmendriyāṇi hi .. 16..
vachanādānagamanavisargaratayḥ kramāt .
karmendriyāṇāṁ jānīyānmanaśchaivobhayātmakam .. 17..
kriyāsteṣāṁ manobuddhirahaṁkārastatḥ param .
antḥkaraṇamityāhuśchittaṁ cheti chatuṣṭayam .. 18..
sukhaṁ duHkhaṁ cha viṣayau vijñeyau manasḥ kriyāH .
smṛtibhītivikalpādyā buddhiH syānniśchayātmikā .
ahaṁ mametyahaṁkāraśchittaṁ chetayate yatḥ .. 19..
sattvākhyamantḥkaraṇaṁ guṇabhedāstridhā matam .
sattvaṁ rajastama iti guṇāH sattvāttu sāttvikāH .. 20..
āstikyaśuddhidharmaikamatiprabhṛtayo matāH .
rajaso rājasā bhāvāH kāmakrodhamadādayḥ .. 21..
nidrālasyapramādādi vañchanādyāstu tāmasāH .
prasannendriyatārogyānālasyādyāstu sattvajāH .. 22..
deho mātrātmakastasmādādatte tadguṇānimān .
śabdḥ śrotraṁ mukharatā vaichitryaṁ sūkṣmatā dhṛtiH .. 23..
balaṁ cha gaganādvāyoH sparśaścha sparśanendriyam .
utkṣepaṇamapakṣepākuñchane gamanaṁ tathā .. 24..
prasāraṇamitīmāni pañcha karmāṇi rūkṣatā .
prāṇāpānau tathā vyānasamānodānasaṁjñakān .. 25..
nāgḥ kūrmaścha kṛkalo devadatto dhanañjayḥ .
daśaitā vāyuvikṛtīstathā gṛhṇāti lāghavam .. 26..
teṣāṁ mukhyatarḥ prāṇo nābheH kaṇṭhādavasthitḥ .
charatyasau nāsikayornābhau hṛdayapaṅkaje .. 27..
śabdochchāraṇaniśvāsochChvāsāderapi kāraṇam .. 28..
apānastu gude meḍhre kaṭijaṅghodareṣvapi .
nābhikaṇṭhe vaṁkṣaṇayorūrujānuṣu tiṣṭhati .
tasya mūtrapurīṣādivisargḥ karma kīrtitam .. 29..
vyāno'kṣiśrotragulpheṣu jihvāghrāṇeṣu tiṣṭhati .
prāṇāyāmadhṛtityāgagrahaṇādyasya karma cha .. 30..
samāno vyāpya nikhilaṁ śarīraṁ vahninā saha .
dvisaptatisahasreṣu nāḍīrandhreṣu saṁcharan .. 31..
bhuktapītarasānsamyagānayandehapuṣṭikṛt .
udānḥ pādayorāste hastayoraṅgasaṁdhiṣu .. 32..
karmāsya dehonnayanotkramaṇādi prakīrtitam .
tvagādidhātūnāśritya pañcha nāgādayḥ sthitāH .. 33..
udgārādi nimeṣādi kṣutpipāsādikaṁ kramāt .
tandrīprabhṛti śokādi teṣāṁ karma prakīrtitam .. 34..
agnestu rochakaṁ rūpaṁ dīptaṁ pākaṁ prakāśatām .
amarṣatīkṣṇasūkṣmāṇāmojastejaścha śūratām .. 35..
medhāvitāṁ tathādatte jalāttu rasanaṁ rasam .
śaityaṁ snehaṁ dravaṁ svedaṁ gātrādimṛdutāmapi .. 36..
bhūmerghrāṇendriyaṁ gandhaṁ sthairyaṁ dhairyaṁ cha gauravam .
tvagasṛṅmāṁsamedo'sthimajjāśukrāṇi dhātavḥ .. 37..
annaṁ puṁsāśitaṁ tredhā jāyate jaṭharāgninā .
malḥ sthaviṣṭho bhāgḥ syānmadhyamo māṁsatāṁ vrajet .
manḥ kaniṣṭho bhāgḥ syāttasmādannamayaṁ manḥ .. 38..
apāṁ sthaviṣṭho mūtraṁ syānmadhyamo rudhiraṁ bhavet .
prāṇḥ kaniṣṭho bhāgḥ syāttasmātprāṇo jalātmakḥ .. 39..
tejaso'sthi sthaviṣṭhḥ syānmajjā madhyama saṁbhavḥ .
kaniṣṭhā vāṅmatā tasmāttejo'vannātmakaṁ jagat .. 40..
lohitājjāyate māṁsaṁ medo māṁsasamudbhavam .
medaso'sthīni jāyante majjā chāsthisamudbhavā .. 41..
nāḍyopi māṁsasaṁghātāchChukraṁ majjāsamudbhavam .. 42..
vātapittakaphāśchātra dhātavḥ parikīrtitāH .
daśāñjali jalaṁ jñeyaṁ rasasyāñjalayo nava .. 43..
raktasyāṣṭau purīṣasya sapta syuH śleṣmaṇaścha ṣaṭ .
pittasya pañcha chatvāro mūtrasyāñjalayastrayḥ .. 44..
vasāyā medaso dvau tu majjā tvañjalisaṁmitā .
ardhāñjali tathā śukraṁ tadeva balamuchyate .. 45..
asthnāṁ śarīre saṁkhyā syātṣaṣṭiyuktaṁ śatatrayam .
jalajāni kapālāni ruchakāstaraṇāni cha .
nalakānīti tānyāhuH pañchadhāsthīni sūrayḥ .. 46..
dve śate tvasthisaṁdhīnāṁ syātāṁ tatra daśottare .
rauravāH prasarāH skandasechanāH syurulūkhalāH .. 47..
samudgā maṇḍalāH śaṁkhāvartā vāmanakuṇḍalāH .
ityaṣṭadhā samuddiṣṭāH śarīreṣvasthisaṁdhayḥ .. 48..
sārdhakoṭitrayaṁ romṇāṁ śmaśrukeśāstrilakṣakāH .
dehasvarūpamevaṁ te proktaṁ daśarathātmaja .. 49..
yasmādasāro nāstyeva padārtho bhuvanatraye .
dehe'sminnabhimānena na mahopāyabuddhayḥ .. 50..
ahaṁkāreṇa pāpena kriyante haṁta sāṁpratam .
tasmādetatsvarūpaṁ tu viboddhavyaṁ mumukṣibhiH .. 51..
iti śrīpadmapurāṇe uparibhāge śivagītāsūpaniṣatsu brahmavidyāyāṁ yogaśāstre śivarāghavasaṁvāde dehasvarūpanirṇayo nāma navamo'dhyāyḥ .. 9 ..
Глава 10[править | править код]
atha daśamo'dhyāyḥ ..
śrīrāma uvācha ..
bhagavannatra jīvo'sau jantordehe'vatiṣṭhate .
jāyate vā kuto jīvḥ svarūpaṁ chāsya kiṁ vada .. 1..
dehānte kutra vā yāti gatvā vā kutra tiṣṭhati .
kathamāyāti vā dehaṁ punarnāyāti vā vada .. 2..
śrībhagavānuvācha ..
sādhu pṛṣṭaṁ mahābhāga guhyādguhyataraṁ hi yat .
devairapi sudurjñeyamindrādyairvā maharṣibhiH .. 3..
anyasmai naiva vaktavyaṁ mayāpi raghunandana .
tvadbhaktyāhaṁ paraṁ prīto vakṣyāmyavahitḥ śruṇu .. 4..
satyajñānātmako'nantḥ paramānandavigrahḥ .
paramātmā paraṁjyotiravyakto vyaktakāraṇam .. 5..
nityo viśuddhḥ sarvātmā nirlepo'haṁ nirañjanḥ .
sarvadharmavihīnaścha na grāhyo manasāpi cha .. 6..
nāhaṁ sarvendriyagrāhyḥ sarveṣāṁ grāhako hyaham .
jñātāhaṁ sarvalokasya mama jñātā na vidyate .. 7..
dūrḥ sarvavikārāṇāṁ pariṇāmādikasya cha .. 8..
yato vācho nivartante aprāpya manasā saha .
ānandaṁ brahma māṁ jñātvā na bibheti kutaśchana .. 9..
yastu sarvāṇi bhūtāni mayyeveti prapaśyati .
māṁ cha sarveṣu bhūteṣu tato na vijugupsate .. 10..
yasya sarvāṇi bhūtāni hyātmaivābhūdvijānatḥ .
ko mohastatra kḥ śoka ekatvamanupaśyatḥ .. 11..
eṣa sarveṣu bhūteṣu gūḍhātmā na prakāśate .
dṛśyate tvagryayā buddhyā sūkṣmayā sūkṣmadarśibhiH .. 12..
anādyavidyayā yuktastathāpyeko'hamavyayḥ .
avyākṛtabrahmarūpo jagatkartāhamīśvarḥ .. 13..
jñānamātre yathā dṛśyamidaṁ svapne jagattrayam .
tadvanmayi jagatsarvaṁ dṛśyate'sti vilīyate .. 14..
nānāvidyāsamāyukto jīvatvena vasāmyaham .
pañcha karmendriyāṇyeva pañcha jñānendriyāṇi cha .. 15..
mano buddhirahaṁkāraśchittaṁ cheti chatuṣṭayam .
vāyavḥ pañchamilitā yānti liṅgaśarīratām .. 16..
tatrāvidyāsamāyuktaṁ chaitanyaṁ pratibimbitam .
vyāvahārikajīvastu kṣetrajñḥ puruṣo'pi cha .. 17..
sa eva jagatāṁ bhoktānādyayoH puṇyapāpayoH .
ihāmutra gatī tasya jāgratsvapnādibhoktṛtā .. 18..
yathā darpaṇakālimnā malinaṁ dṛśyate mukham .
tadvadantḥkaraṇagairdoṣairātmāpi dṛśyate .. 19..
parasparādhyāsavaśātsyādantḥkaraṇātmanoH .
ekībhāvābhimānena parātmā duHkhabhāgiva.. 20..
marubhūmau jalatvena madhyāhnārkamarīchikāH .
dṛśyante mūḍhachittasya na hyārdrāstāpakārakāH .. 21..
tadvadātmāpi nirlepo dṛśyate mūḍhachetasām .
svāvidyātmātmadoṣeṇa kartṛtvādhikadharmavān .. 22..
tatra chānnamaye piṇḍe hṛdi jīvo'vatiṣṭhate .
ānakhāgraṁ vyāpya dehaṁ tad/xbruve'vahitḥ śruṇu .
so'yaṁ tadabhidhānena māṁsapiṇḍo virājate .. 23..
nābherūrdhvamadhḥ kaṇṭhādvyāpya tiṣṭhati yḥ sadā .
tasya madhye'sti hṛdayaṁ sanālaṁ padmakośavat .. 24..
adhomukhaṁ cha tatrāsti sūkṣmaṁ suṣiramuttamam .
daharākāśamityuktaṁ tatra jīvo'vatiṣṭhate .. 25..
vālāgraśatabhāgasya śatadhā kalpitasya cha .
bhāgo jīvḥ sa vijñeyḥ sa chānantyāya kalpate .. 26..
kadambakusumodbaddhakesarā iva sarvatḥ .
prasṛtā hṛdayānnāḍyo yābhirvyāptaṁ śarīrakam .. 27..
hitaṁ balaṁ prayachChanti tasmāttena hitāH smṛtāH .
dvāsaptatisahasraistāH saṁkhyātā yogavittamaiH .. 28..
hṛdayāttāstu niṣkrāntā yathārkādraśmayastathā .
ekottaraśataṁ tāsu mukhyā viṣvagvinirgatḥ .. 29..
pratīndriyaṁ daśa daśa nirgatā viṣayonmukhāH .
nāḍyḥ śarmādihetutvāt svapnādiphalabhuktaye .. 30..
vahantyambho yathā nadyo nāḍyḥ karmaphalaṁ tathā .
anantaikordhvagā nāḍī mūrdhaparyantamañjasā .. 31..
suṣumneti mādiṣṭā tayā gachChanvimuchyate .
tayopachitachaitanyaṁ jīvātmānaṁ vidurbudhāH .. 32..
yathā rāhuradṛśyo'pi dṛśyate chandramaṇḍale .
tadvatsarvagato'pyātmā liṅgadehe hi dṛśyate .. 33..
dṛśyamāne yathā kuṁbhe ghaṭākāśo'pi dṛśyate .
tadvatsarvagato'pyātmā liṅgadehe hi dṛśyate .. 34..
niśchalḥ paripūrṇo'pi gachChatītyupacharyate .
jāgratkāle yathājñeyamabhivyaktaviśeṣadhīH .. 35..
vyāpnoti niṣkriyḥ sarvān bhānurdaśa diśo yathā .
nāḍībhirvṛttayo yānti liṅgadehasamudbhavāH .. 36..
tattatkarmānusāreṇa jāgradbhogopalabdhaye .
idaṁ liṅgaśarīrākhyamāmokṣaṁ na vinaśyati .. 37..
ātmajñānena naṣṭe'sminsāvidye svaśarīrake .
ātmasvarūpāvasthānaṁ muktirityabhidhīyate .. 38..
utpādite ghaṭe yadvadghaṭākāśatvamṛchChati .
ghaṭe naṣṭe yathākāśḥ svarūpeṇāvatiṣṭhate .. 39..
jāgratkarmakṣayavaśātsvapnabhoga upasthite .
bodhāvasthāṁ tirodhāya dehādyāśrayalakṣaṇām .. 40..
karmodbhāvitasaṁskārastatra svapnariraṁsayā .
avasthāṁ cha prayātyanyāṁ māyāvī chātmamāyayā .. 41..
ghaṭādiviṣayānsarvānbuddhyādikaraṇāni cha .
bhūtāni karmavaśato vāsanāmātrasaṁsthitān .. 42..
etān paśyan svayaṁjyotiH sākṣyātmā vyavatiṣṭhate .. 43..
atrāntḥkaraṇādīnāṁ vāsanādvāsanātmatā .
vāsanāmātrasākṣitvaṁ tena tachcha parātmanḥ .. 44..
vāsanābhiH prapañcho'tra dṛśyate karmachoditḥ .
jāgradbhūmau yathā tadvatkartṛkarmakriyātmakḥ .. 45..
niHśeṣabuddhisākṣyātmā svayameva prakāśate .
vāsanāmātrasākṣitvaṁ sākṣiṇḥ svāpa uchyate .. 46..
bhūtajanmani yadbhūtaṁ karma tadvāsanāvaśāt .
nedīyastvādvayasyādye svapnaṁ prāyḥ prapaśyati .. 47..
madhye vayasi kārkaśyātkaraṇānāmihārjitḥ .
vīkṣate prāyaśḥ svapnaṁ vāsanākarmaṇorvaśāt .. 48..
iyāsuH paralokaṁ tu karmavidyādisaṁbhṛtam .
bhāvino janmano rūpaṁ svapna ātmā prapaśyati .. 49..
yadvatprapatanāchChyenḥ śrānto gaganamaṇḍale .
ākuñchya pakṣau yatate nīḍe nilayanāyanīH .. 50..
evaṁ jāgratsvapnabhūmau śrānta ātmābhisaṁcharan .
āpītakaraṇagrāmḥ kāraṇenaiti chaikatām .. 51..
nāḍīmārgairindriyāṇāmākṛṣyādāya vāsanāH .
sarvaṁ grasitvā kāryaṁ cha vijñānātmā vilīyate .. 52..
īśvārākhye'vyākṛte'tha yathā sukhamayo bhavet .
kṛtsnaprapañchavilayastathā bhavati chātmanḥ .. 53..
yoṣitḥ kāmyamānāyāH saṁbhogānte yathā sukham .
sa ānandamayo'bāhyo nāntarḥ kevalastathā .. 54..
prājñātmānaṁ samāsādya vijñānātmā tathaiva sḥ .
vijñānātmā kāraṇātmā tathā tiṣṭhaṁstathāpi sḥ .. 55..
avidyāsūkṣmavṛttyānubhavatyeva sukhaṁ yathā .
tathāhaṁ sukhamasvāpsaṁ naiva kiñchidavediṣam.56..
ajñānamapi sākṣyādi vṛttibhiśchānubhūyate .
ityevaṁ pratyabhijñāpi paśchāttasyopajāyate .. 57..
jāgratsvapnasuṣuptyākhyamevehāmutra lokayoH .
paśchātkarmavaśādeva visphuliṅgā yathānalāt .
jāyante kāraṇādeva manobuddhyādikāni tu .. 58..
payḥpūrṇo ghaṭo yadvannimagnḥ salilāśaye .
taireviddhata āyāti vijñānātmā tathaityajāt .. 59..
vijñānātmā kāraṇātmā tathā tiṣṭhaṁstathāpi sḥ .
dṛśyate satsu teṣveva naṣṭeṣvāyātyadṛśyatām .. 60..
ekākāro'ryamā tattatkāryeṣviva parḥ pumān .
kūṭastho dṛśyate tadvadgachChatyāgachChatīva sḥ.. 61..
mohamātrāntarāyatvātsarvaṁ tasyopapadyate .
dehādyatīta ātmāpi svayaṁjyotiH svabhāvatḥ .. 62..
evaṁ jīvasvarūpaṁ te proktaṁ daśarathātmaja .. 63..
iti śrīpadmapurāṇe uparibhāge śivagītāsūpaniṣatsu brahmavidyāyāṁ yogaśāstre śivarāghavasaṁvāde jīvasvarūpakathanaṁ nāma daśamo'dhyāyḥ .. 10 ..
Глава 11[править | править код]
atha ekādaśo'dhyāyḥ ..
śrībhagavānuvācha ..
dehāntaragatiṁ tasya paralokagatiṁ tathā .
vakṣyāmi nṛpaśārdūla mattḥ śṛṇu samāhitḥ .. 1..
bhuktaṁ pītaṁ yadastyatra tadrasādāmabandhanam .
sthūladehasya liṅgasya tena jīvanadhāraṇam .. 2..
vyādhinā jarayā vāpi pīḍyate jāṭharo'nalḥ .
śleṣmaṇā tena bhuktānnaṁ pītaṁ vā na pachatyalam .. 3..
bhuktapītarasābhāvādāśu śuṣyanti dhātavḥ .
bhuktapītarasenaiva dehaṁ limpanti vāyavḥ .. 4..
samīkaroti yasmāttatsamāno vāyuruchyate .
tadānīṁ tadrasābhāvādāmabandhanahānitḥ .. 5..
paripakvarasatvena yathā gauravatḥ phalam .
svayameva patatyāśu tathā liṅgaṁ tanorvrajet .. 6..
tattatsthānādapākṛṣya hṛṣīkāṇāṁ cha vāsanāH .
ādhyātmikādhibhūtāni hṛtpadme chaikatāṁ gatḥ .. 7..
tadordhvagḥ prāṇavāyuH saṁyukto navavāyubhiH .
ūrdhvochChvāsī bhavatyeṣa tathā tenaikataṁ gatḥ .. 8..
chakṣuṣo vātha mūrdhno vā nāḍīmārgaṁ samāśritḥ .
vidyākarmasamāyukto vāsanābhiścha saṁyutḥ .
prājñātmānaṁ samāśritya vijñānātmopasarpati .. 9..
yathā kumbho nīyamāno deśāddeśāntaraṁ prati .
khapūrṇa eva sarvatra sa sākāśo'pi tatra tu .. 10..
ghaṭākāśākhyatāṁ yāti tadvalliṅgaṁ parātmanḥ .. 11..
punardehāntaraṁ yāti yathā karmānusāratḥ .
āmokṣātsaṁcharetyevaṁ matsyḥ kūladvayaṁ yathā .. 12..
pāpabhogāya chedgachChedyamadūtairadhiṣṭhitḥ .
yātanādehamāśritya narakāneva kevalam .. 13..
iṣṭāpūrtādikarmāṇi yo'nutiṣṭhati sarvadā .
pitṛlokaṁ vrajatyeṣa dhūmamāśritya barhiṣḥ .. 14..
dhūmādrātriṁ tatḥ kṛṣṇapakṣaṁ tasmāchcha dakṣiṇam .
ayanaṁ cha tato lokaṁ pitṝṇāṁ cha tatḥ param .
chandraloke divyadehaṁ prāpya bhuṅkte parāṁ śriyam .. 15..
tatra chandramasā so'sau yāvatkarmaphalaṁ vaset .
tathaiva karmaśeṣeṇa yathetaṁ punarāvrajet .. 16..
vapurvihāya jīvatvamāsādyākāśameti sḥ .
ākāśādvāyumāgatya vāyorambho vrajatyatha .. 17..
ad/xbhyo meghaṁ samāsādya tato vṛṣṭirbhavedasau .
tato dhānyāni bhakṣyāṇi jāyate karmachoditḥ .. 18..
yonimanye prapadyante śarīratvāya dehinḥ .
muktimanye'nusaṁyānti yathākarma yathāśrutam .. 19..
tato'nnatvaṁ samāsādya pitṛbhyāṁ bhujyate param .
tatḥ śukraṁ rajaśchaiva bhūtvā garbho'bhijāyate .. 20..
tatḥ karmānusāreṇa bhavetstrīpuṁnapuṁsakḥ .
evaṁ jīvagatiH proktā muktiṁ tasya vadāmi te .. 21..
yastu śāntyādiyuktḥ sansadā vidyārato bhavet .
sa yāti devayānena brahmalokāvadhiṁ narḥ .. 22..
archirbhūtvā dinaṁ prāpya śuklapakṣamatho vrajet .
uttarāyaṇamāsādya saṁvatsaramatho vrajet .. 23..
ādityachandralokau tu vidyullokamatḥ param .
atha divyḥ pumānkaśchidbrahmalokādihaiti sḥ .. 24..
divye vapuṣi saṁdhāya jīvamevaṁ nayatyasau .. 25..
brahmaloke divyadehe bhuktvā bhogānyathepsitān .
tatroṣitvā chiraṁ kālaṁ brahmaṇā saha muchyate .. 26..
śuddhabrahmarato yastu na sa yātyeva kutrachit .
tasya prāṇā vilīyante jale saindhavakhilyavat .. 27..
svapnadṛṣṭā yathā sRiṣṭiH prabuddhasya vilīyate .
brahmajñānavatastadvadvilīyante tadaiva te .
vidyākarmavihīno yastṛtīyaṁ sthānameti sḥ .. 28..
bhuktvā cha narakānghorānmahārauravarauravān .
paśchātprāktanaśeṣeṇa kṣudrajanturbhavedasau .. 29..
yūkāmaśakadaṁśādi janmāsau labhate bhuvi .
evaṁ jīvagatiH proktā kimanyachChrotumichChasi .. 30..
śrīrāma uvācha ..
bhagavanyattvayā proktaṁ phalaṁ tajjñānakarmaṇoH .
brahmaloke chaṁdraloke bhuṅkte bhogāniti prabho .. 31..
gandharvādiṣu lokeṣu kathaṁ bhogḥ samīritḥ .
devatvaṁ prāpnuyātkaśchitkaśchidindratvameti cha .. 32..
etatkarmaphalaṁ vāstu vidyāphalamathāpi vā .
tadbrūhi girijākānta tatra me saṁśayo mahān .. 33..
śrībhagavānuvācha ..
tadvidyākarmaṇorevānusāreṇa phalaṁ bhavet .
yuvā cha sundarḥ śūro nīrogo balavān bhavet .. 34..
saptadvīpāṁ vasumatīṁ bhuṅkte niṣkaṇṭakaṁ yadi .
sa prokto mānuṣānandastasmāchChataguṇo matḥ .. 35..
manuṣyastapasā yukto gandharvo jāyate'sya tu .
tasmāchChataguṇo devagandharvāṇāṁ na saṁśayḥ .. 36..
evaṁ śataguṇānanda uttarottarato bhavet .
pitṝṇāṁ chiralokānāmājānasurasaṁpadām .. 37..
devatānāmathendrasya gurostadvatprajāpateH .
brahmaṇaśchaivamānandḥ purastāduttarottarḥ .. 38..
jñānādhikyātsukhādhikyaṁ nānyadasti surālaye .
śrotriyo'vṛjino'kāmahato yaścha dvijo bhavet .. 39..
tasyāpyevaṁ samākhyātā ānandāśchottarottaram .
ātmajñānātparaṁ nāsti tasmāddaśarathātmaja .. 40..
brāhmaṇḥ karmabhirnaiva vardhate naiva hīyate .
na lipyate pātakena karmaṇā jñānavānyadi .. 41..
tasmātsarvādhiko vibho jñānavāneva jāyate .
jñātvā yḥ kurute karma tasyākṣayyaphalaṁ labhet .. 42..
yatphalaṁ labhate martyḥ koṭibrāhmaṇabhojanaiH .
tatphalaṁ samavāpnoti jñāninaṁ yastu bhojayet .. 43..
jñānavantaṁ dvijaṁ yastu dviṣate cha narādhamḥ .
sa śuṣyamāṇo mriyate yasmādīśvara eva sḥ .. 44..
upāsako na yātyeva yasmātpunaradhogatim .
upāsanarato bhūtvā tasmādāssva sukhī nṛpa .. 45..
iti śrīpadmapurāṇe uparibhāge śivagītāsūpaniṣatsu brahmavidyāyāṁ yogaśāstre śivarāghavasaṁvāde jīvagatyādinirūpaṇaṁ nāmaikādaśo'dhyāyḥ .. 11 ..
Глава 12[править | править код]
atha dvādaśo'dhyāyḥ ..
śrīrāma uvācha ..
bhagavandevadeveśa namaste'stu maheśvara .
upāsanavidhiṁ brūhi deśaṁ kālaṁ cha tasya tu .. 1..
aṅgāni niyamāṁśchaiva mayi te'nugraho yadi .
īśvara uvācha ..
śṛṇu rāma pravakṣyāmi deśaṁ kālamupāsane .. 2..
sarvākāro'hamevaikḥ sachchidānandavigrahḥ .
madaṁśena parichChinnā dehāH sarvadivaukasām .. 3..
ye tvanyadevatābhaktā yajante śraddhayānvitāH .
te'pi māmeva rājendra yajantyavidhipūrvakam .. 4..
yasmātsarvamidaṁ viśvaṁ matto na vyatirichyate .
sarvakriyāṇāṁ bhoktāhaṁ sarvasyāhaṁ phalapradḥ .. 5..
yenākāreṇa ye martyā māmevaikamupāsate .
tenākāreṇa tebhyo'haṁ prasanno vāñChitaṁ dade .. 6..
vidhinā'vidhinā vāpi bhaktyā ye māmupāsate .
tebhyḥ phalaṁ prayachChāmi prasanno'haṁ na saṁśayḥ .. 7..
api chetsudurāchāro bhajate māmananyabhāk .
sādhureva sa mantavyḥ samyagvyavasito hi sḥ .. 8..
svajīvatvena yo vetti māmevaikamananyadhīH .
taṁ na spṛśanti pāpāni brahmahatyādikānyapi .. 9..
upāsāvidhayastatra chatvārḥ parikīrtitāH .
saṁpadāropasaṁvargādhyāsā iti manīṣibhiH .. 10..
alpasya chādhikatvena guṇayogādvichintanam .
anantaṁ vai mana iti saṁpadvidhirudīritḥ .. 11..
vidhāvāropya yopāsā sāropḥ parikīrtitḥ .
yadvadoṅkāramudgīthamupāsītetyudāhṛtḥ .. 12..
āropo buddhipūrveṇa ya upāsāvidhiścha sḥ .
yoṣityagnimatiryattadadhyāsḥ sa udāhṛtḥ .. 13..
kriyāyogena chopāsāvidhiH saṁvarga uchyate .
saṁvartavāyuH pralaye bhūtānyeko'vasīdati .. 14..
upasaṁgamya buddhyā yadāsanaṁ devatātmanā .
tadupāsanamantḥ syāttadbahiH saṁpadādayḥ .. 15..
jñānāntarānantaritasajātijñānasaṁhateH .
saṁpannadevatātmatvamupāsanamudīritam .. 16..
saṁpadādiṣu bāhyeṣu dṛḍhabuddhirupāsanam .
karmakāle tadaṅgeṣu dṛṣṭimātramupāsanam .
upāsanamiti proktaṁ tadaṅgāni bruve śṛṇu .. 17..
tīrthakṣetrādigamanaṁ śraddhāṁ tatra parityajet .
svachittaikāgratā yatra tatrāsīta sukhaṁ dvijḥ .. 18..
kambale mṛdutalpe vā vyāghracharmaṇi vāsthitḥ .
viviktadeśe niyatḥ samagrīvaśirastanuH .. 19..
atyāśramasthḥ sakalānīndriyāṇi nirudhya cha .
bhaktyātha svaguruṁ natvā yogaṁ vidvānprayojayet .. 20..
yastvavijñānavānbhavatyayuktamanasā sadā .
tasyendriyāṇyavaśyāni duṣṭāśvāiva sāratheH .. 21..
vijñānī yastu bhavati yuktena manasā sadā .
tasyendriyāṇi vaśyāni sadaśvā iva sāratheH .. 22..
yastvavijñānavān bhavatyamanaskḥ sadā'śuchiH .
na sa tatpadamāpnoti saṁsāramadhigachChati .. 23..
vijñānī yastu bhavati samanaskḥ sadā śuchiH .
sa tatpadamavāpnoti yasmādbhūyo na jāyate .. 24..
vijñānasārathiryastu manḥ pragraha eva cha .
so'dhvanḥ pāramāpnoti mamaiva paramaṁ padam .. 25..
hṛtpuṇḍarīkaṁ virajaṁ viśuddhaṁ viśadaṁ tathā .
viśokaṁ cha vichintyātra dhyāyenmāṁ parameśvaram .. 26..
achintyarūpamavyaktamanantamamṛtaṁ śivam .
ādimadhyāntarahitaṁ praśāntaṁ brahma kāraṇam .. 27..
ekaṁ vibhuṁ chidānandamarūpamajamadbhutam .
śuddhasphaṭikasaṁkāśamumādehārdhadhāriṇam .. 28..
vyāghracharmāmbaradharaṁ nīlakaṇṭhaṁ trilochanam .
jaṭādharaṁ chandramauliṁ nāgayajñopavītinam .. 29..
vyāghracharmottarīyaṁ cha vareṇyamabhayapradam .
parābhyāmūrdhvahastābhyāṁ bibhrāṇaṁ paraśuṁ mṛgam .. 30..
koṭimadhyāhnasūryābhaṁ chandrakoṭisuśītalam .
chandrasūryāgninayanaṁ smeravaktrasaroruham .. 31..
bhūtibhūṣitasarvāṅgaṁ sarvābharaṇabhūṣitam .
evamātmāraṇiṁ kṛtvā praṇavaṁ chottarāraṇim .
dhyānanirmathanābhyāsātsākṣātpaśyati māṁ janḥ .. 32..
vedavākyairalabhyo'haṁ na śāstrairnāpi chetasā .
dhyānena vṛṇute yo māṁ sarvadāhaṁ vṛṇomi tam .. 33..
nāvirato duścharitānnāśānto nāsamāhitḥ .
nāśāntamānaso vāpi prajñānena labheta mām .. 34..
jāgratsvapnasuṣuptyādiprapañcho yḥ prakāśate .
tadbrahmāhamiti jñātvā sarvabandhaiH pramuchyate .. 35..
triṣu dhāmasu yadbhogyaṁ bhoktā bhogaścha yadbhavet .
tajjyotirlakṣaṇḥ sākṣī chinmātro'haṁ sadāśivḥ .. 36..
eko devḥ sarvabhūteṣu gūḍhḥ sarvavyāpī sarvabhūtāntarātmā .
sarvādhyakṣḥ sarvabhūtādhivāsḥ sākṣī chetā kevalo nirguṇaścha .. 37
eko vaśī sarvabhūtāntarātmāpyekaṁ bījaṁ nityadā yḥ karoti .
taṁ māṁ nityaṁ ye'nupaśyanti dhīrāsteṣāṁ śāntiH śāśvatī netareṣām .. 38..
agniryathaiko bhuvanaṁ praviṣṭo rūpaṁ rūpaṁ pratirūpo babhūva .
ekastathā sarvabhūtāntarātmā na lipyate lokaduHkhena bāhyḥ .. 39..
vedeha yo māṁ puruṣaṁ mahāntamādityavarṇaṁ tamasḥ parastāt .
sa eva vidvānamṛto'tra bhūyānnānyastu panthā ayanāya vidyate .. 40..
hiraṇyagarbhaṁ vidadhāmi pūrvaṁ vedāṁścha tasmai prahiṇomi yo'ham .
taṁ devamīḍyaṁ puruṣaṁ purāṇaṁ niśchitya māṁ mṛtyumukhātpramuchyate .. 41..
evaṁ śāntyādiyuktḥ san vetti māṁ tattvatastu yḥ .
nirmuktaduHkhasaṁtānḥ so'nte mayyeva līyate .. 42..
iti śrīpadmapurāṇe uparibhāge śivagītāsūpaniṣatsu brahmavidyāyāṁ yogaśāstre śivarāghavasaṁvāde upāsanājñānaphalaṁ nāma dvādaśo'dhyāyḥ .. 12 ..
Глава 13[править | править код]
atha trayodaśo'dhyāyḥ .
sūta uvācha ..
evaṁ śrutvā kausaleyastuṣṭo matimatāṁ varḥ .
paprachCha girijākāntaṁ subhagaṁ muktilakṣaṇam .. 1..
śrīrāma uvācha ..
bhagavankaruṇāviṣṭahṛdaya tvaṁ prasīda me .
svarūpalakṣaṇaṁ mukteH prabrūhi parameśvara .. 2..
śrībhagavānuvācha ..
sālokyamapi sārūpyaṁ sārṣṭyaṁ sāyujyameva cha .
kaivalyaṁ cheti tāṁ viddhi muktiṁ rāghava pañchadhā .. 3..
māṁ pūjayati niṣkāmḥ sarvadā jñānavarjitḥ .
sa me lokaṁ samāsādya bhuṅkte bhogānyathepsitān .. 4..
jñātvā māṁ pūjayedyastu sarvakāmavivarjitḥ .
mayā samānarūpḥ sanmama loke mahīyate .. 5..
iṣṭāpūrtādi karmāṇi matprītyai kurute tu yḥ .
yatkaroti yadaśnāti yajjuhoti dadāti yat .. 6..
yattapasyati tatsarvaṁ yḥ karoti madarpaṇam .
malloke sa śriyaṁ bhuṅkte mattulyaṁ prābhavaṁ bhajet .. 7..
yastu śāntyādiyuktḥ sanmāmātmatvena paśyati .
sa jāyate paraṁ jyotiradvaitaṁ brahma kevalam .
ātmasvarūpāvasthānaṁ muktirityabhidhīyate .. 8..
satyaṁ jñānamanantaṁ sadānandaṁ brahmakevalam .
sarvadharmavihīnaṁ cha manovāchāmagocharam .. 9..
sajātīyavijātīyapadārthānāmasaṁbhavāt .
atastadvyatiriktānāmadvaitamiti saṁjñitam .. 10..
matvā rūpamidaṁ rāma śuddhaṁ yadabhidhīyate .
mayyeva dṛśyate sarvaṁ jagatsthāvarajaṅgamam .. 11..
vyomni gandharvanagaraṁ yathā dṛṣṭaṁ na dṛśyate .
anādyavidyayā viśvaṁ sarvaṁ mayyeva kalpyate .. 12..
mama svarūpajñānena yadā'vidyā praṇaśyati .
tadaika eva vartte'haṁ manovāchāmagocharḥ .. 13..
sadaiva paramānandḥ svaprakāśaśchidātmakḥ .
na kālḥ pañchabhūtāni na diśo vidiśaścha na .. 14..
madanyannāsti yatkiñchittadā vartte'hamekalḥ .. 15..
na saṁdṛśe tiṣṭhati me svarūpaṁ na chakṣuṣā paśyati māṁ tu kaśchit .
hṛdā manīṣā manasābhiklṛptaṁ ye māṁ viduste hyamṛtā bhavanti .. 16..
śrīrāma uvācha ..
kathaṁ bhagavato jñānaṁ śuddhaṁ martyasya jāyate .
tatropāyaṁ hara brūhi mayi te'nugraho yadi .. 17..
śrībhagavānuvācha ..
virajya sarvabhūyebhya āviriṁchipadādapi .
ghṛṇāṁ vitatya sarvatra putramitrādikeṣvapi .. 18..
śraddhālurbhaktimārgeṣu vedāntajñānalipsayā .
upāyanakaro bhūtvā guruṁ brahmavidaṁ vrajet .. 19..
sevābhiH paritoṣyainaṁ chirakālaṁ samāhitḥ .
sarvavedāntavākyārthaṁ śṛṇuyātsusamāhitḥ .. 20..
sarvavedāntavākyānāṁ mayi tātparyaniśchayam .
śravaṇaṁ nāma tatprāhuH sarve te brahmavādinḥ .. 21..
lohamaṇyādidṛṣṭāntayuktibhiryadvichintanam .
tadeva mananaṁ prāhurvākyārthasyopabṛṁhaṇam .. 22..
nirmamo nirahaṁkārḥ samḥ saṁgavarjitḥ .
sadā śāntyādiyuktḥ sannātmanyātmānamīkṣate .. 23..
yatsadā dhyānayogena tannididhyāsanaṁ smṛtam .. 24..
sarvakarmakṣayavaśātsākṣātkāro'pi chātmanḥ .
kasyachijjāyate śīghraṁ chirakālena kasyachit .. 25..
kūṭasthānīha karmāṇi koṭijanmārjitānyapi .
jñānenaiva vinaśyanti na tu karmāyutairapi .. 26..
jñānādūrdhvaṁ tu yatkiñchitpuṇyaṁ vā pāpameva vā .
kriyate bahu vālpaṁ vā na tenāyaṁ vilipyate .. 27..
śarīrārambhakaṁ yattu prārabdhaṁ karma janminḥ .
tadbhogenaiva naṣṭaṁ syānna tu jñānena naśyati .. 28..
nirmoho nirahaṁkāro nirlepḥ saṁgavarjitḥ .
sarvabhūteṣu chātmānaṁ sarvabhūtāni chātmani .
yḥ paśyansaṁcharatyeṣa jīvanmukto'bhidhīyate .. 29..
ahinirlvayanī yadvaddraṣṭuH pūrvaṁ bhayapradā .
tato'sya na bhayaṁ kiṁchittadvaddraṣṭurayaṁ janḥ .. 30..
yadā sarve pramuchyante kāmā ye'sya vaśaṁ gatāH .
atha martyo'mṛto bhavatyetāvadanuśāsanam .. 31..
mokṣasya na hi vāso'sti na grāmāntarameva vā .
ajñānahṛdayagranthināśo mokṣa iti smṛtḥ .. 32..
vṛkṣāgrachyutapādo yḥ sa tadaiva patatyadhḥ .
tadvajjñānavato muktirjāyate niśchitāpi tu .. 33..
tīrthaṁ chāṇḍālagehe vā yadi vā naṣṭachetanḥ .
paerityajandehamimaṁ jñānādeva vimuchyate .. 34..
saṁvīto yena kenāśnanbhakṣyaṁ vābhakṣyameva vā .
śayāno yatra kutrāpi sarvātmā muchyate'tra sḥ .. 35..
kṣīrāduddhṛtamājyaṁ tatkṣiptaṁ payasi tatpunḥ .
na tenaivaikatāṁ yāti saṁsāre jñānavāṁstathā .. 36..
nityaṁ paṭhati yo'dhyāyamimaṁ rāma śṛṇoti vā .
sa muchyate dehabandhādanāyāsena rāghava .. 37..
atḥ saṁyatachittastvaṁ nityaṁ paṭha mahīpate .
anāyāsena tenaiva sarvathā mokṣamāpsyasi .. 38..
iti śrīpadmapurāṇe uparibhāge śivagītāsūpaniṣatsu brahmavidyāyāṁ yogaśāstre śivarāghavasaṁvāde mokṣayogo nāma trayodaśo'dhyāyḥ .. 13 ..
Глава 14[править | править код]
atha chaturdaśo'dhyāyḥ ..
śrīrāma uvācha ..
bhagavanyadi te rūpaṁ sachchidānandavigraham .
niṣkalaṁ niṣkriyaṁ śāntaṁ niravadyaṁ nirañjanam .. 1..
sarvadharmavihīnaṁ cha manovāchāmagocharam .
sarvavyāpitayātmānamīkṣate sarvatḥ sthitam .. 2..
ātmavidyātapomūlaṁ tadbrahmopaniṣatparam .
amūrtaṁ sarvabhūtātmākāraṁ kāraṇakāraṇam .. 3..
yattadadṛśyamagrāhyaṁ tad/xgrāhyaṁ vā kathaṁ bhavet .
atropāyamajānānastena khinno'smi śaṁkara .. 4..
śrībhagavānuvācha ..
śṛṇu rājanpravakṣyāmi tatropāyaṁ mahābhuja .
saguṇopāsanābhistu chittaikāgryaṁ vidhāya cha .. 5..
sthūlasaurāṁbhikānyāyāttatra chittaṁ pravartayet .
tasminnannamaye piṇḍe sthūladehe tanūbhṛtām .. 6..
janmavyādhijarāmṛtyunilaye vartate dṛḍhā .. 7..
ātmabuddhirahaṁmānātkadāchinnaiva hīyate .
ātmā na jāyate nityo mriyate vā kathaṁchana .. 8..
saṁjāyate'sti vipariṇamate vardhate tathā .
kṣīyate naśyatītyete ṣaḍbhāvā vapuṣḥ smṛtāH .. 9..
ātmano na vikāritvaṁ ghaṭasthanabhaso yathā .
evamātmāvapustasmāditi saṁchintayedbudhḥ .. 10..
mūṣānikṣiptahemābhḥ kośḥ prāṇamayo'tra tu .
vartate'ntarato dehe baddhḥ prāṇādivāyubhiH .. 11..
karmendriyaiH samāyuktaśchalanādikriyātmakḥ .
kṣutpipāsāparābhūto nāyamātmā jaḍo yatḥ .. 12..
chidrūpa ātmā yenaiva svadehamabhipaśyati .
ātmaiva hi paraṁ brahma nirlepḥ sukhanīradhiH .. 13..
na tadaśnāti kiṁchaitattadaśnāti na kaśchana .. 14..
tatḥ prāṇamaye kośe kośo'styeva manomayḥ .
sa saṁkalpavikalpātmā buddhīndriyasamāyutḥ .. 15..
kāmḥ krodhastathā lobho moho mātsaryameva cha .
madaśchetyariṣaḍvargo mamatechChādayo'pi cha .
manomayasya kośasya dharmā etasya tatra tu .. 16..
yā karmaviṣayā buddhirvedaśāstrārthaniśchitā .
sā tu jñānendriyaiH sārdhaṁ vijñānamayakośatḥ .. 17..
iha kartṛtvābhimānī sa eva tu na saṁśayḥ .
ihāmutra gatistasya sa jīvo vyāvahārikḥ .. 18..
vyomādisāttvikāṁśebhyo jāyante dhīndriyāṇi tu .
vyomnḥ śrotraṁ bhuvo ghrāṇaṁ jalājjihvātha tejasḥ .. 19..
chakṣurvāyostvagutpannā teṣāṁ bhautikatā tatḥ .. 20..
vyomādīnāṁ samastānāṁ sāttvikāṁśebhya eva tu .
jāyante buddhimanasī buddhiH syānniśchayātmikā .. 21..
vākpāṇipādapāyūpasthāni karmendriyāṇi tu .
vyomādīnāṁ rajoṁ'śebhyo vyastebhyastānyanukramāt .. 22..
samastebhyo rajoṁ'śebhyḥ pañcha prāṇādivāyavḥ .
jāyante saptadaśakamevaṁ liṅgaśarīrakam .. 23..
etalliṅgaśarīraṁ tu taptāyḥpiṇḍavadyatḥ .
parasparādhyāsayogātsākṣichaitanyasaṁyutam .. 24..
tadānandamayḥ kośo bhoktṛtvaṁ pratipadyate .
vidyākarmaphalādīnāṁ bhoktehāmutra sa smṛtḥ .. 25..
yadādhyāsaṁ vihāyaiṣa svasvarūpeṇa tiṣṭhati .
avidyāmātrasaṁyuktḥ sākṣyātmā jāyate tadā .. 26..
draṣṭāntḥkaraṇādīnāmanubhūteH smṛterapi .
ato'ntḥkaraṇādhyāsādadhyāsitvena chātmanḥ .
bhoktṛtvaṁ sākṣitā cheti dvaidhaṁ tasyopapadyate .. 27..
ātapaśchāpi tachChāyā tatprakāśe virājate .
eko bhojayitā tatra bhuṅkte'nyḥ karmaṇḥ phalam .. 28..
kṣetrajñaṁ rathinaṁ viddhi śarīraṁ rathameva tu .
buddhiṁ tu sārathiṁ viddhi pragrahaṁ tu manastathā .. 29..
indriyāṇi hayānviddhi viṣayāṁsteṣu gocharān .
indriyairmanasā yuktaṁ bhoktāraṁ viddhi pūruṣam .. 30..
evaṁ śāntyādiyuktḥ sannupāste yḥ sadā dvijḥ .
udghāṭyodghāṭyaikamekaṁ yathaiva kadalītaroH .. 31..
valkalāni tatḥ paśchāllabhate sāramuttamam .
tathaiva pañchakośeṣu manḥ saṁkrāmayankramāt .
teṣāṁ madhye tatḥ sāramātmānamapi vindati .. 32..
evaṁ manḥ samādhāya saṁyato manasi dvijḥ .
atha pravartayechchittaṁ nirākāre parātmani .. 33..
tato manḥ pragṛhṇāti paramātmānamavyayam .
yattadadreśyamagrāhyamasthūlādyuktigocharam .. 34..
śrīrāma uvācha ..
bhagavañChravaṇe naiva pravartante janāH katham .
vedaśāstrārthasaṁpannā yajvānḥ satyavādinḥ .. 35..
śṛṇvanto'pi tathātmānaṁ jānate naiva kechana .
jñātvāpi manvate mithyā kimetattava māyayā .. 36..
śrībhagavānuvācha ..
evameva mahābāho nātra kāryā vichāraṇā .
daivī hyeṣā guṇamayī mama māyā duratyayā .. 37..
māmeva ye prapadyante māyāmetāṁ taranti te .
abhaktā ye mahābāho mama śraddhā vivarjitāH .. 38..
phalaṁ kāmayamānāste chaihikāmuṣmikādikam .
kṣayiṣṇvalpaṁ sātiśayaṁ yatḥ karmaphalaṁ matam .. 39..
tadavijñāya karmāṇi ye kurvanti narādhamāH .
mātuH patanti te garbhe mṛtyorvaktre punḥ punḥ .. 40..
evaṁ śāntyādiyuktḥ sannupāste yḥ sadā dvijḥ .
udghāṭyodghāṭyaikamekaṁ yathaiva kadalītaroH .. 31..
valkalāni tatḥ paśchāllabhate sāramuttamam .
tathaiva pañchakośeṣu manḥ saṁkrāmayankramāt .
teṣāṁ madhye tatḥ sāramātmānamapi vindati .. 32..
evaṁ manḥ samādhāya saṁyato manasi dvijḥ .
atha pravartayechchittaṁ nirākāre parātmani .. 33..
tato manḥ pragṛhṇāti paramātmānamavyayam .
yattadadreśyamagrāhyamasthūlādyuktigocharam .. 34..
śrīrāma uvācha ..
bhagavañChravaṇe naiva pravartante janāH katham .
vedaśāstrārthasaṁpannā yajvānḥ satyavādinḥ .. 35..
śṛṇvanto'pi tathātmānaṁ jānate naiva kechana .
jñātvāpi manvate mithyā kimetattava māyayā .. 36..
śrībhagavānuvācha ..
evameva mahābāho nātra kāryā vichāraṇā .
daivī hyeṣā guṇamayī mama māyā duratyayā .. 37..
māmeva ye prapadyante māyāmetāṁ taranti te .
abhaktā ye mahābāho mama śraddhā vivarjitāH .. 38..
phalaṁ kāmayamānāste chaihikāmuṣmikādikam .
kṣayiṣṇvalpaṁ sātiśayaṁ yatḥ karmaphalaṁ matam .. 39..
tadavijñāya karmāṇi ye kurvanti narādhamāH .
mātuH patanti te garbhe mṛtyorvaktre punḥ punḥ .. 40..
nānāyoniṣu jātasya dehino yasyakasyachit .
koṭijanmārjitaiH puṇyairmayi bhaktiH prajāyate .. 41..
sa eva labhate jñānaṁ madbhaktḥ śraddhayānvitḥ .
nānyakarmāṇi kurvāṇo janmakoṭiśatairapi .. 42..
tatḥ sarvaṁ parityajya madbhaktiṁ samudāhara .
sarvadharmānparityajya māmekaṁ śaraṇaṁ vraja .. 43..
ahaṁ tvā sarvapāpebhyo mokṣayiṣyāmi mā śuchḥ .
yatkaroṣi yadaśnāsi yajjuhoṣi dadāsi yat .. 44..
yattapasyasi rāma tvaṁ tatkuruṣva madarpaṇam .
tatḥ paratarā nāsti bhaktirmayi raghūttama .. 45..
iti śrīpadmapurāṇe uparibhāge śivagītāsūpaniṣatsu brahmavidyāyāṁ yogaśāstre śivarāghavasaṁvāde pañchakośopapādanaṁ nāma chaturdaśo'dhyāyḥ .. 14 ..
Глава 15[править | править код]
atha pañchadaśo'dhyāyḥ ..
śrīrāma uvācha ..
bhaktiste kīdṛśī deva jāyate vā kathaṁchana .
yayā nirvāṇarūpaṁ tu labhate mokṣamuttamam .
tad brūhi girijākānta mayi te'nugraho yadi .. 1..
śrībhagavānuvācha ..
yo vedādhyayanaṁ yajñaṁ dānāni vividhāni cha .
madarpaṇadhiyā kuryātsa me bhaktḥ sa me priyḥ .. 2..
naryabhasma samādāya viśuddhaṁ śrotriyālayāt .
agnirityādibhirmantrairabhimantrya yathāvidhi .. 3..
uddhūlayati gātrāṇi tena chārchati māmapi .
tasmātparatarā bhaktirmama rāma na vidyate .. 4..
sarvadā śirasā kaṇṭhe rudrākṣāndhārayettu yḥ .
pañchākṣarījaparatḥ sa me bhaktḥ sa me priyḥ .. 5..
bhasmachChanno bhasmaśāyī sarvadā vijitendriyḥ .
yastu rudraṁ japennityaṁ chintayenmāmananyadhīH .. 6..
sa tenaiva cha dehena śivḥ saṁjāyate svayam .
japedyo rudrasūktāni tathātharvaśirḥ param .. 7..
kaivalyopaniṣatsūktaṁ śvetāśvatarameva cha .
tatḥ parataro bhakto mama loke na vidyate .. 8..
anyatra dharmādanyasmādanyatrāsmātkṛtākṛtāt .
anyatra bhūtādbhavyāchcha yatpravakṣyāmi tachChṛṇu .. 9..
vadanti yatpadaṁ vedāH śāstrāṇi vividhāni cha .
sarvopaniṣadāṁ sāraṁ dadhno ghṛtamivod/xdhṛtam .. 10..
yadichChanto brahmacharyaṁ charanti munayḥ sadā .
tatte padaṁ saṁgraheṇa bravīmyomiti yatpadam .. 11..
etadevākṣaraṁ brahma etadevākṣaraṁ param .
etadevākṣaraṁ jñātvā brahmaloke mahīyate .. 12..
Chandasāṁ yastu dhenūnāmṛṣabhatvena choditḥ .
idameva patiH seturamṛtasya cha dhāraṇāt .. 13..
medhasā pihite kośe brahma yatparamomiti .. 14..
chatasrastasya mātrāH syurakārokārakau tathā .
makāraśchāvasāne'rdhamātreti parikīrtitā .. 15..
pūrvatra bhūścha ṛgvedo brahmāṣṭavasavastathā .
gārhapatyaścha gāyatrī gaṅgā prātḥsavastathā .. 16..
dvitīyā cha bhuvo viṣṇū rudro'nuṣṭubyajustathā .
yamunā dakṣiṇāgniścha mādhyandinasavastathā .. 17..
tṛtīyā cha suvḥ sāmānyādityaścha maheśvarḥ .
agnirāhavanīyaścha jagatī cha sarasvatī .. 18..
tṛtīyaṁ savanaṁ proktamatharvatvena yanmatam .
chaturthī yāvasāne'rdhamātrā sā somalokagā .. 19..
atharvāṅgirasḥ saṁvartako'gniścha mahastathā .
virāṭ sabhyāvasathyau cha śutudriryajñapuchChakḥ.. 20..
prathamā raktavarṇā syād dvitīyā bhāsvarā matā .
tṛtīyā vidyudābhā syāchchaturthī śuklavarṇinī .. 21..
sarvaṁ jātaṁ jāyamānaṁ tadoṅkāre pratiṣṭhitam .
viśvaṁ bhūtaṁ cha bhuvanaṁ vichitraṁ bahudhā tathā .. 22..
jātaṁ cha jāyamānaṁ yattatsarvaṁ rudra uchyate .
tasminneva punḥ prāṇāH sarvamoṅkāra uchyate .. 23..
pravilīnaṁ tadoṅkāre paraṁ brahma sanātanam .
tasmādoṅkārajāpī yḥ sa mukto nātra saṁśayḥ .. 24..
tretāgneH smārtavahnervā śaivāgnervā samāhṛtam .
bhasmābhimantrya yo māṁ tu praṇavena prapūjayet .. 25..
tasmātparataro bhakto mama loke na vidyate .. 26..
śālāgnerdāvavahnervā bhasmādāyābhimantritam .
yo vilimpati gātrāṇi sa śūdro'pi vimuchyate .. 27..
kuśapuṣpairbilvadalaiH puṣpairvā girisaṁbhavaiH .
yo māmarchayate nityaṁ praṇavena priyo hi sḥ .. 28..
puṣpaṁ phalaṁ samūlaṁ vā patraṁ salilameva vā .
yo dadyātpraṇavairmahyaṁ tatkoṭiguṇitaṁ bhavet .. 29..
ahiṁsā satyamasteyaṁ śauchamindriyanigrahḥ .
yasyāstyadhyayanaṁ nityaṁ sa me bhaktḥ sa me priyḥ .. 30..
pradoṣe yo mama sthānaṁ gatvā pūjayate tu mām .
sa paraṁ śriyamāpnoti paśchānmayi vilīyate .. 31..
aṣṭamyāṁ cha chaturdaśyāṁ parvaṇorubhayorapi .
bhūtibhūṣitasarvāṁgo yḥ pūjayati māṁ niśi .. 32..
kṛṣṇapakṣe viśeṣeṇa sa me bhaktḥ sa me priyḥ .. 33..
ekādaśyāmupoṣyaiva yḥ pūjayati māṁ niśi .
somavāre viśeṣeṇa sa me bhakto na naśyati .. 34..
pañchāmṛtaiH snāpayedyḥ pañchagavyena vā punḥ .
puṣpodakaiH kuśajalaistasmānnanyḥ priyo mama .. 35..
payasā sarpiṣā vāpi madhunekṣurasena vā .
pakvāmraphalajenāpi nārikerajalena vā .. 36..
gandhodakena vā māṁ yo rudramantraṁ samuchcharan .
abhiṣiñchettato nānyḥ kaśchitpriyataro mama .. 37..
ādityābhimukho bhūtvā ūrdhvabāhurjale sthitḥ .
māṁ dhyāyan ravibimbasthamatharvāṁgirasa japet .. 38..
praviśenme śarīre'sau gṛhaṁ gṛhapatiryathā .
bṛhadrathantaraṁ vāmadevyaṁ devavratāni cha .. 39..
tadyogayājyadohāṁścha yo gāyati mamāgratḥ .
iha śriyaṁ parāṁ bhuktvā mama sāyujyamāpnuyāt .. 40..
īśāvāsyādi mantrān yo japennityaṁ mamāgratḥ .
matsāyujyamavāpnoti mama loke mahīyate .. 41..
bhaktiyogo mayā prokta evaṁ raghukulodbhava .
sarvakāmaprado mattḥ kimanyachChrotumichChasi .. 42..
iti śrīpadmapurāṇe uparibhāge śivagītāsūpaniṣatsu brahmavidyāyāṁ yogaśāstre śivarāghavasaṁvāde bhaktiyogo nāma pañchadaśo'dhyāyḥ .. 15 ..
Глава 16[править | править код]
atha ṣoḍaśo'dhyāyḥ ..
śrīrāma uvācha ..
bhagavanmokṣamārgo yastvayā samyagudāhṛtḥ .
tatrādhikāriṇaṁ brūhi tatra me saṁśayo mahān .. 1..
śrībhagavānuvācha ..
brahmakṣatraviśḥ śūdrāH striyaśchātrādhikāriṇḥ .
brahmachārī gṛhastho vā.ānupanīto'thavā dvijḥ .. 2..
vanastho vā'vanastho vā yatiH pāśupatavratī .
bahunātra kimuktena yasya bhaktiH śivārchane .. 3..
sa evātrādhikārī syānnānyachittḥ kathaṁchana .
jaḍo'ndho badhiro mūko niHśauchḥ karmavarjitḥ .. 4..
ajñopahāsakābhaktā bhūtirudrākṣadhāriṇḥ .
liṁgino yaścha vā dveṣṭi te naivātrādhikāriṇḥ .. 5..
yo māṁ guruṁ pāśupataṁ vrataṁ dveṣṭi dharādhipa .
viṣṇuṁ vā na sa muchyeta janmakoṭiśatairapi .. 6..
anekakarmasakto'pi śivajñānavivarjitḥ .
śivabhaktivihīnaścha saṁsārānnaiva muchyate .. 7..
āsaktāH phalarāgeṇa ye tvavaidikakarmaṇi .
dṛṣṭamātraphalāste tu na muktāvadhikāriṇḥ .. 8..
avimukte dvārakāyāṁ śrīśaile puṇḍarīkake .
dehānte tārakaṁ brahma labhate madanugrahāt .. 9..
yasya hastau cha pādau cha manaśchaiva susaṁyatam .
vidyā tapaścha kīrtiścha sa tīrthaphalamaśnute .. 10..
viprasyānupanītasya vidhirevamudāhṛtḥ .
nābhivyāhārayedbrahma svadhāninayanādṛte .. 11..
sa śūdreṇa samastāvadyāvadvedānna jāyate .
nāmasaṁkīrtane dhyāne sarva evādhikāriṇḥ .. 12..
saṁsārānmuchyate jantuH śivatādātmyabhāvanāt .
tathā dānaṁ tapo vedādhyayanaṁ chānyakarma vā .
sahasrāṁśaṁ tu nārhanti sarvadā dhyānakarmaṇḥ .. 13..
jātimāśramamaṅgāni deśaṁ kālamathāpi vā .
āsanādīni karmāṇi dhyānaṁ nāpekṣate kvachit .. 14..
gachChaṁstiṣṭhan japanvāpi śayāno vānyakarmaṇi .
pātakenāpi vā yukto dhyānādeva vimuchyate .. 15..
nehābhikramanāśo'sti pratyavāyo na vidyate .
svalpamapyasya dharmasya trāyate mahato bhayāt .. 16..
āścharye vā bhaye śoke kṣute vā mama nāma yḥ .
vyājenāpi smaredyastu sa yāti paramāṁ gatim .. 17..
mahāpāpairapi spṛṣṭo dehānte yastu māṁ smaret .
pañchākṣarīṁ vochcharati sa mukto nātra saṁśayḥ .. 18..
viśvaṁ śivamayaṁ yastu paśyatyātmānamātmanā .
tasya kṣetreṣu tīrtheṣu kiṁ kāryaṁ vānyakarmasu .. 19..
sarveṇa sarvadā kāryaṁ bhūtirudrākṣadhāraṇam .
yuktenāthāpyayuktena śivabhaktimabhīpsatā .. 20..
naryabhasmasamāyukto rudrākṣānyastu dhārayet .
mahāpāpairapi spṛṣṭo muchyate nātra saṁśayḥ .. 21..
anyāni śaivakarmāṇi karotu na karotu vā .
śivanāma japedyastu sarvadā muchyate tu sḥ .. 22..
antakāle tu rudrākṣānvibhūtiṁ dhārayettu yḥ .
mahāpāpopapāpoghairapi spṛṣṭo narādhamḥ .. 23..
sarvathā nopasarpanti taṁ janaṁ yamakiṁkarāH .. 24..
bilvamūlamṛdā yastu śarīramupalimpati .
antakāle'ntakajanaiH sa dūrīktiyate narḥ .. 25..
śrīrāma uvācha ..
bhagavanpūjitḥ kutra kutra vā tvaṁ prasīdasi .
tadbrūhi mama jijñāsā vartate mahatī vibho .. 26..
śrībhagavānuvācha ..
mṛdā vā gomayenāpi bhasmanā chandanena vā .
sikatābhirdāruṇā vā pāṣāṇenāpi nirmitā .. 27..
lohena vātha raṅgeṇa kāṁsyakharparapittalaiH .
tāmraraupyasuvarṇairvā ratnairnānāvidhairapi .. 28..
athavā pāradenaiva karpūreṇāthavā kṛtā .
pratimā śivaliṅgaṁ vā dravyairetaiH kṛtaṁ tu yat .. 29..
tatra māṁ pūjayetteṣu phalaṁ koṭiguṇottaram .. 30..
mṛddārukāṁsyalohaiścha pāṣāṇenāpi nirmitā .
gṛhiṇā pratimā kāryā śivaṁ śaśvadabhīpsatā .
āyuH śriyaṁ kulaṁ dharmaṁ putrānāpnoti taiH kramāt .. 31..
bilvavṛkṣe tatphale vā yo māṁ pūjayate narḥ .
parāṁ śriyamiha prāpya mama loke mahīyate .. 32..
bilvavṛkṣaṁ samāśritya yo mantrānvidhinā japet .
ekena divasenaiva tatpuraścharaṇaṁ bhavet .. 33..
yastu bilvavane nityaṁ kuṭīṁ kṛtvā vasennarḥ .
sarve mantrāH prasiddhyanti japamātreṇa kevalam .. 34..
parvatāgre nadītīre bilvamūle śivālaye .
agnihotre keśavasya saṁnidhau vā japettu yḥ .. 35..
naivāsya vighnaṁ kurvanti dānavā yakṣarākṣasḥ .
taṁ na spṛśanti pāpāni śivasāyujyamṛchChati .. 36..
sthaṇḍile vā jale vahnau vāyāvākāśa eva vā .
girau svātmani vā yo māṁ pūjayetprayato narḥ .. 37..
sa kṛtsnaṁ phalamāpnoti lavamātreṇa rāghava .
ātmapūjāsamā nāsti pūjā raghukulodbhava .. 38..
matsāyujyamavāpnoti chaṇḍālo'pyātmapūjayā .
sarvānkāmānavāpnoti manuṣyḥ kambalāsane .. 39..
kṛṣṇājine bhavenmuktirmokṣaśrīrvyāghracharmaṇi .
kuśāsane bhavejjñānamārogyaṁ patranirmite .. 40..
pāṣāṇe duHkhamāpnoti kāṣṭhe nānāvidhān gadān .
vastreṇa śriyamāpnoti bhūmau mantro na siddhyati .
prāṅmukhodaṅmukho vāpi japaṁ pūjāṁ samācharet .. 41..
akṣamālāvidhiṁ vakṣye śṛṇuṣvāvahito nṛpa .. 42..
sāmrājyaṁ sphāṭike syāttu putrajīve parāṁ śriyam .
ātmajñānaṁ kuśagranthau rudrākṣḥ sarvakāmadḥ .. 43..
pravālaiścha kṛtā mālā sarvalokavaśapradā .
mokṣapradā cha mālā syādāmalakyāH phalaiH kṛtā .. 44..
muktāphalaiH kṛtā mālā sarvavidyāpradāyinī .
māṇikyarachitā mālā trailokasya vaśaṁkarī .. 45..
nīlairmarakatairvāpi kṛtā śatrubhayapradā .
suvarṇarachitā mālā dadyādvai mahatīṁ śriyam .. 46..
tathā raupyamayī mālā kanyāṁ yachChati kāmitām .
uktānāṁ sarvakāmānāṁ dāyinī pāradaiH kṛtā .. 47..
aṣṭottaraśatā mālā tatra syāduttamottamā .
śatasaṁkhyottamā mālā pañchāśanmadhyamā matā .. 48..
chatuH pañchaśatī yadvā adhamā saptaviṁśatiH .
adhamā pañchaviṁśatyā yadi syāchChatanirmitā .. 49..
pañchāśadakṣarāṇyatrānulomapratilomatḥ .
ityevaṁ sthāpayetspaṣṭaṁ na kasmaichitpradarśayet .. 50..
varṇairvinyastayā yastu kriyate mālayā japḥ .
ekavāreṇa tasyaiva puraścharyā kṛtā bhavet.. 51..
savyapārṣṇiṁ gude sthāpya dakṣiṇaṁ cha dhvajopari .
yonimudrābandha eṣa bhavedāsanamuttamam .. 52..
yonimudrāsane sthitvā prajapedyḥ samāhitḥ .
yaṁ kaṁchidapi vā mantraṁ tasya syuH sarvasiddhayḥ .. 53..
Chinnā ruddhāH stambhitāścha militā mūrChitāstathā .
suptā mattā hīnavīryā dagdhāstrastāripakṣagāH .. 54..
bālā yauvanamattaścha vṛddhā mantrāścha ye matāH .
yonimudrāsane sthitvā mantrānevaṁvidhān japet .. 55..
tatra siddhyanti te mantrā nānyasya tu kathaṁchana .
brāhmaṁ muhūrtamārabhyāmadhyāhnaṁ prajapenmanum .. 56..
ata ūrdhvaṁ kṛte jāpye vināśāya bhaved/xdhruvam .
puraścharyāvidhāvevaṁ sarvakāmyaphaleṣvapi .. 57..
nitye naimittike vāpi tapaścharyāsu vā punḥ .
sarvadaiva japḥ kāryo na doṣastatra kaśchana .. 58..
yastu rudraṁ japennityaṁ dhyāyamāno mamākṛtim .
ṣaḍakṣaraṁ vā praṇavaṁ niṣkāmo vijitendriyḥ .. 59..
tathātharvaśiromantraṁ kaivalyaṁ vā raghūttama .
sa tenaiva cha dehena śivḥ saṁjāyate svayam .. 60..
adhīte śivagītāṁ yo nityametāṁ jitendriyḥ .
śṛṇuyādvā sa muktḥ syātsaṁsārānnātra saṁśayḥ .. 61..
sūta uvācha ..
evamuktvā mahādevastatraivāntaradhīyata .
rāmḥ kṛtārthamātmānamamanyata tathaiva sḥ .. 62..
evaṁ mayā samāsena śivagītā samīritā .
etāṁ yḥ prajapennityaṁ śṛṇuyādvā samāhitḥ .. 63..
ekāgrachittoyo martyastasya muktiH kare sthitā .
atḥ śṛṇudhvaṁ munayo nityametāṁ smāhitāH .. 64..
anāyāsena vo muktirbhavitā nātra saṁśayḥ .
kāyakleśo manḥkṣobho dhanahānirna chātmanḥ .. 65..
pīḍāsti śravaṇādeva yasmātkaivalyamāpnuyāt .
śivagītāmato nityaṁ śṛṇudhvamṛṣisattamāH .. 66..
ṛṣaya ūchuH ..
adyaprabhṛti nḥ sūta tvamāchāryḥ pitā guruH .
avidyāyāH paraṁ pāraṁ yasmāttārayitāsi nḥ .. 67..
utpādakabrahmadātrorgarīyān brahmadḥ pitā .
tasmātsūtātmaja tvattḥ satyaṁ nānyo'sti no guruH .. 68..
vyāsa uvācha ..
ityuktvā prayayuH sarve sāyaṁsaṁdhyāmupāsitum .
stuvantḥ sūtaputraṁ te saṁtuṣṭā gomatītaṭam .. 69..
iti śrīpadmapurāṇe uparibhāge śivagītāsūpaniṣatsu brahmavidyāyāṁ yogaśāstre śivarāghavasaṁvāde gītādhikārinirūpaṇaṁ nāma ṣoḍaśo'dhyāyḥ .. 16..
.. iti śrīmachChivagītā samāptā ..