Дакшинамурти-упанишада
Dakshinamurti Upanishad dakśiṇāmūrtyupaniṣat
yanmaunavyākhyayā maunipaṭalaṁ kśaṇamātrataḥ | mahāmaunapadaṁ yāti sa hi me paramā gatiḥ || om saha nāvavatu | saha nau bhunaktu | saha vīryaṁ karavāvahai | tejasvināvadhītamastu mā vidviṣāvahai || om śāntiḥ śāntiḥ śāntiḥ || om brahmāvarte mahābhāṇḍīravaṭamūle mahāsatrāya sametā maharṣayaḥ śaunakādayaste ha samitpāṇayastattvajijñāsavo mārkaṇḍeyaṁ cirajīvinamupasametya papracchuḥ kena tvaṁ ciraṁ jīvasi kena vānandamanubhavasīti | paramarahasyaśiva- tattvajñāneneti sa hovāca | kiṁ tatparamarahasyaśivatattvajñānam | tatra ko devaḥ | ke mantrāḥ | ko japaḥ | kā mudrā | kā niṣṭhā | kiṁ tajjñānasādhanam | kaḥ parikaraḥ | ko baliḥ | kaḥ kālaḥ | kiṁ tatsthānamiti | sa hovāca | yena dakśiṇāmukhaḥ śivo'parokśīkṛto bhavati tatparamarahasyaśivatattvajñānam | yaḥ sarvoparame kāle sarvānātmanyupasaṁhṛtya svātmānandasukhe modate prakāśate vā sa devaḥ | atraite mantrarahasyaślokā bhavanti | medhā dakśiṇāmūrtimantrasya brahmā ṛṣiḥ | gāyatrī chandaḥ | devatā dakśiṇāsyaḥ | mantreṇāṅganyāsaḥ | om ādau nama uccārya tato bhagavate padam | dakśiṇeti padaṁ paścānmūrtaye padamuddharet || 1||
asmacchabdaṁ caturthyantaṁ medhāṁ prajñāṁ padaṁ vadet | samuccārya tato vāyubījaṁ cchaṁ ca tataḥ paṭhet | agnijāyāṁ tatastveṣa caturviṁśākśaro manuḥ || 2||
dhyānam || sphaṭikarajatavarṇaṁ mauktikīmakśamālā-
mamṛtakalaśavidyāṁ jñānamudrāṁ karāgre |
dadhatamuragakakśyaṁ candracūḍaṁ trinetraṁ
vidhṛtavividhabhūṣaṁ dakśiṇāmūrtimīḍe || 3||
mantreṇa nyāsaḥ | ādau vedādimuccārya svarādyaṁ savisargakam | pañcārṇaṁ tata uddhṛtya antaraṁ savisargakam | ante samuddharettāraṁ manureṣa navākśaraḥ || 4||
mudrāṁ bhadrārthadātrīṁ sa paraśuhariṇaṁ bāhubhirbāhumekaṁ
jānvāsaktaṁ dadhāno bhujagabilasamābaddhakakśyo vaṭādhaḥ |
āsīnaścandrakhaṇḍapratighaṭitajaṭākśīragaurastrinetro
dadyādādyaḥ śukādyairmunibhirabhivṛto bhāvaśuddhiṁ bhavo naḥ || 5||
mantreṇa nyāsaḥ brahmarṣinyāsaḥ - tāraṁ brūṁnama uccārya māyāṁ vāgbhavameva ca | dakśiṇāpadamuccārya tataḥ syānmūrtaye padam || 6||
jñānaṁ dehi padaṁ paścādvahnijāyāṁ tato nyaset | manuraṣṭādaśārṇo'yaṁ sarvamantreṣu gopitaḥ || 7||
bhasmavyāpāṇḍuraṅgaḥ śaśiśakaladharo jñānamṛdrākśamālā-
vīṇāpustairvirājatkarakamaladharo yogapaṭṭābhirāmaḥ |
vyākhyāpīṭhe niṣaṇṇo munivaranikaraiḥ sevyamānaḥ prasannaḥ
savyālaḥ kṛttivāsāḥ satatamavatu no dakśiṇāmūrtirīśaḥ || 8||
mantreṇa nyāsaḥ | [brahmarṣinyāsaḥ |] tāraṁ paraṁ ramābījaṁ vadetsāṁbaśivāya ca | tubhyaṁ cānalajāyāṁ manurdvādaśavarṇakaḥ || 9||
vīṇāṁ karaiḥ pustakamakśamālāṁ
bibhrāṇamabhrābhagalaṁ varāḍhyam |
phaṇīndrakakśyaṁ munibhiḥ śukādyaiḥ
sevyaṁ vaṭādhaḥ kṛtanīḍamīḍe || 10||
viṣṇū ṛṣiranuṣṭup chandaḥ | devatā dakśiṇāsyaḥ | mantreṇa nyāsaḥ | tāraṁ namo bhagavate tubhyaṁ vaṭapadaṁ tataḥ | mūleti padamuccārya vāsine padamuddharet || 11||
prajñāmedhāpadaṁ paścādādisiddhiṁ tato vadet | dāyine padamuccārya māyine nama uddharet || 12||
vāgīśāya tataḥ paścānmahājñānapadaṁ tataḥ |
vahnijāyāṁ tatastveṣa dvātriṁśadvarṇako manuḥ |
ānuṣṭubho mantrarājaḥ sarvamantrottamotamaḥ || 13||
dhyānam | mudrāpustakavahnināgavilasadbāhuṁ prasannānanaṁ
muktāhāravibhūṣaṇaṁ śaśikalābhāsvatkirīṭojjvalam |
ajñānāpahamādimādimagirāmarthaṁ bhavānīpatiṁ
nyagrodhāntanivāsinaṁ paraguruṁ dhyāyāmyabhīṣṭāptaye || 14||
maunamudrā | so'hamiti yāvadāsthitiḥ saniṣṭhā bhavati | tadabhedena mantrāmreḍanaṁ jñānasādhanam | citte tadekatānatā parikaraḥ | aṅgaceṣṭārpaṇaṁ baliḥ | trīṇi dhāmāni kālaḥ | dvādaśāntapadaṁ sthānamiti | te ha punaḥ śraddadhānāstaṁ pratyūcuḥ | kathaṁ vā'syodayaḥ | kiṁ svarūpam | ko vā'syopāsaka iti | sa hovāca | vairāgyatailasaṁpūrṇe bhaktivartisamanvite | prabodhapūrṇapātre tu jñaptidīpaṁ vilokayet || 15||
mohāndhakāre niḥsāre udeti svayameva hi | vairāgyamaraṇiṁ kṛtvā jñānaṁ kṛtvottarāraṇim || 16||
gāḍhatāmisrasaṁśāntyai gūḍhamarthaṁ nivedayet | mohabhānujasaṁkrāntaṁ vivekākhyaṁ mṛkaṇḍujam || 17||
tattvāvicārapāśena baddhaṁ dvaitabhayāturam | ujjīvayannijānande svasvarūpeṇa saṁsthitaḥ || 18||
śemuṣī dakśiṇā proktā sā yasyābhīkśaṇe mukham | dakśiṇābhimukhaḥ proktaḥ śivo'sau brahmavādibhiḥ || 19||
sargādikāle bhagavānviriñci-
rupāsyainaṁ sargasāmarthyamāpya |
tutoṣa citte vāñchitārthāṁśca labdhvā
dhanyaḥ sopāsyopāsako bhavati dhātā || 20||
ya imāṁ paramarahasyaśivatattvavidyāmadhīte sa sarvapāpebhyo mukto bhavati | ya evaṁ veda sa kaivalyamanubhavatītyupaniṣat || om saha nāvavatu | saha nau bhunaktu | saha vīryaṁ karavāvahai | tejasvināvadhītamastu mā vidviṣāvahai || om śāntiḥ śāntiḥ śāntiḥ || iti dakśiṇāmūrtyupaniṣatsamāptā ||