Савитри-упанишада
Материал из Шайвавики
Савитри-упанишада (санскр. सावित्र्युपनिषद्, sāvitryupaniṣad IAST).
Эта небольшая упанишада формально относится к категории саманья-веданта упанишад. Однако по содержанию её следовало бы отнести к шакта упанишадам. Савитар и Савитри символизируют мужское и женское начала в Божестве, Шиву и Шакти тантризма. Кроме того, савитри (гаятри) — это самая знаменитая мантра Вед, а Савитар — божество этой мантры. В конце этой упанишады приводится тантрический «расширенный» вариант Савитри-мантры.
Перевод с санскрита: С. Фёдоров.
.. sāvitryupaniṣad ..
Савитри-упанишада.
सावित्र्युपनिषद्वेद्यचित्सावित्रपदोज्ज्वलम् ।
प्रतियोगिविनिर्मुक्तं रामचन्द्रपदं भजे ॥ १॥
sāvitryupaniṣadvedyacitsāvitrapadojjvalam .
pratiyogivinirmuktaṁ rāmacandrapadaṁ bhaje .. 1..
सावित्र्यात्ना पाशुपतं परं ब्रह्मावधूतकम् ।
त्रिपुरातपनं देवी त्रीपुरा कठभावना ॥ २॥
sāvitryātnā pāśupataṁ paraṁ brahmāvadhūtakam .
tripurātapanaṁ devī trīpurā kaṭhabhāvanā .. 2..
| ॐ आप्यायन्तु ममाङ्गानि वाक्प्राणश्चक्शुः श्रोत्रमथो बलमिन्द्रियाणि च ॥ सर्वाणि सर्वं ब्रह्मोपनिषदं माहं ॥ ब्रह्म निराकुर्यां मा मा ब्रह्म निराकरोदनिराकरणमस्त्वनिराकरणं मेस्तु तदात्मनि निरते य उपनिषत्सु धर्मास्ते ॥ मयि सन्तु ते मयि सन्तु ॥ ॐ शान्तिः शान्तिः शान्तिः ॥ oṁ āpyāyantu mamāṅgāni vākprāṇaścakśuḥ śrotramatho balamindriyāṇi ca .. sarvāṇi sarvaṁ brahmopaniṣadaṁ māhaṁ .. brahma nirākuryāṁ mā mā brahma nirākarodanirākaraṇamastvanirākaraṇaṁ mestu tadātmani nirate ya upaniṣatsu dharmāste .. mayi santu te mayi santu .. oṁ śāntiḥ śāntiḥ śāntiḥ .. |
Пусть конечности, речь, жизненная сила, глаза, уши, а также сила и все органы будут хорошо развиты в моем теле. Все есть Брахман, явленный в Упанишадах. Да не отвергну я Брахман; да Брахман не отвергает меня. Да не будет отклонения (меня Брахманом); да не будет неприятия (Брахмана) мной. Пусть все достоинства (обсуждаемые) в Упанишадах будут во мне, занятом поисками своего «я»; пусть они будут во мне. Ом! Покой! Покой! Покой! | |
| ॥ हरिः ॐ ॥ .. hariḥ oṁ .. |
Хари Ом. | |
| कः सविता क सावित्री अग्निरेव सविता पृथिवी सावित्री स यत्राग्निस्तत्पृथिवी यत्र वै पृथिवी तत्राग्निस्ते द्वे योनी तदेकं मिथुनम् ॥ १॥ kaḥ savitā ka sāvitrī agnireva savitā pṛthivī sāvitrī sa yatrāgnistatpṛthivī yatra vai pṛthivī tatrāgniste dve yonī tadekaṁ mithunam ..1.. |
Кто есть Савитар, кто Савитри? Огонь (Агни) есть Савитар, земля — Савитри. Где есть огонь, есть земля, и где есть земля, есть огонь. Они двое едины в соитии. | |
| कः सविता का सवित्री वरुण एव सवितापः सावित्री स यत्र वरुणस्तदापो यत्र वा आपस्तद्वरुणस्ते द्वे योनिस्तदेकं मिथुनम् ॥ २॥ kaḥ savitā kā savitrī varuṇa eva savitāpaḥ sāvitrī sa yatra varuṇastadāpo yatra vā āpastadvaruṇaste dve yonistadekaṁ mithunam ..2.. |
Кто есть Савитар, кто Савитри? Варуна есть Савитар, вода — Савитри. Где есть Варуна, есть вода, и где есть вода, есть Варуна. Они двое едины в соитии. | |
| कः सविता क सावित्री वायुरेव सविताकाशः सावित्री स यत्र वायुस्तदाकाशो यत्र वा आकाशस्तद्वायुस्ते द्वे योनिस्तदेकं मिथुनम् ॥ ३॥ kaḥ savitā ka sāvitrī vāyureva savitākāśaḥ sāvitrī sa yatra vāyustadākāśo yatra vā ākāśastadvāyuste dve yonistadekaṁ mithunam ..3.. |
Кто есть Савитар, кто Савитри? Воздух (Ваю) есть Савитар, эфир — Савитри. Где есть воздух, есть эфир, и где есть эфир, есть воздух. Они двое едины в соитии. | |
| कः सविता का सावित्री यज्ञ एव सविता चन्दांसि सावित्री स यत्र यज्ञस्तत्र चन्दांसि यत्र वा चन्दांसि स यज्ञस्ते द्वे योनिस्तदेकं मिथुनम् ॥ ४॥ kaḥ savitā kā sāvitrī yajña eva savitā candāṁsi sāvitrī sa yatra yajñastatra candāṁsi yatra vā candāṁsi sa yajñaste dve yonistadekaṁ mithunam ..4.. |
Кто есть Савитар, кто Савитри? Жертвоприношение есть Савитар, стихотворные размеры мантр (чхандас) — Савитри. Где есть жертвоприношение, есть чхандас, и где есть чхандас, есть жертвоприношение. Они двое едины в соитии. | |
| कः सविता का सावित्री स्तनयित्रुरेव सविता विद्युत्सावित्री स यत्र स्तनयित्रुस्तद्विद्युत् यत्र वा विद्युत्तत्र स्तनयित्रुस्ते द्वे योनिस्तदेकं मिथुनम् ॥ ५॥ kaḥ savitā kā sāvitrī stanayitrureva savitā vidyutsāvitrī sa yatra stanayitrustadvidyut yatra vā vidyuttatra stanayitruste dve yonistadekaṁ mithunam ..5.. |
Кто есть Савитар, кто Савитри? Гром есть Савитар, молния — Савитри. Где есть гром, есть молния, и где есть молния, есть гром. Они двое едины в соитии. | |
| कः सविता का सावित्री आदित्य एव सविता द्यौः सावित्री स यत्रादित्यस्तद्द्यौर्यत्र वा द्यौस्तदादित्यस्ते द्वे योनिस्तदेकं मिथुनम् ॥ ६॥ kaḥ savitā kā sāvitrī āditya eva savitā dyauḥ sāvitrī sa yatrādityastaddyauryatra vā dyaustadādityaste dve yonistadekaṁ mithunam ..6.. |
Кто есть Савитар, кто Савитри? Солнце есть Савитар, небо (Дьяус) — Савитри. Где есть солнце, есть небо, и где есть небо, есть солнце. Они двое едины в соитии. | |
| कः सविता का सावित्री चन्द्र एव सविता नक्षत्राणि सावित्री स यत्र चन्द्रस्तन्नक्षत्राणि यत्र वा नक्षत्राणे स चन्द्रमास्ते द्वे योनिस्तदेकं मिथुनम् ॥ ७॥ kaḥ savitā kā sāvitrī candra eva savitā nakṣatrāṇi sāvitrī sa yatra candrastannakṣatrāṇi yatra vā nakṣatrāṇe sa candramāste dve yonistadekaṁ mithunam ..7.. |
Кто есть Савитар, кто Савитри? Луна есть Савитар, звёзды — Савитри. Где есть луна, есть звёзды, и где есть звёзды, есть луна. Они двое едины в соитии. | |
| कः सविता का सावित्री मन एव सविता वाक् सावित्री स यत्र मनस्तद्वाक् यत्र वा वाक् तन्मनस्ते द्वे योनिस्तदेकं मिथुनम् ॥ ८॥ kaḥ savitā kā sāvitrī mana eva savitā vāk sāvitrī sa yatra manastadvāk yatra vā vāk tanmanaste dve yonistadekaṁ mithunam ..8.. |
Кто есть Савитар, кто Савитри? Ум есть Савитар, речь — Савитри. Где есть ум, есть речь, и где есть речь, есть ум. Они двое едины в соитии. | |
| कः सविता का सावित्री पुरुप एव सविता स्त्री सावित्री स यत्र पुरुषस्तत्स्त्री यत्र वा स्त्री स पुरुषस्ते द्वे योनिस्तदेकं मिथुनम् ॥ ९॥ kaḥ savitā kā sāvitrī purupa eva savitā strī sāvitrī sa yatra puruṣastatstrī yatra vā strī sa puruṣaste dve yonistadekaṁ mithunam ..9.. |
Кто есть Савитар, кто Савитри? Мужчина есть Савитар, женщина — Савитри. Где есть мужчина, есть женщина, и где есть женщина, есть мужчина. Они двое едины в соитии. | |
| तस्या एव प्रथमः पादो भूस्तत्सवितुर्वरेण्यमित्यग्निर्वै वरेण्यमापो वरेण्यं चन्द्रमा वरेण्यम् । tasyā eva prathamaḥ pādo bhūstatsaviturvareṇyamityagnirvai vareṇyamāpo vareṇyaṁ candramā vareṇyam . |
Первая пада [Савитри] — земля (bhū). «Того благословенного Савитара» (tatsaviturvareṇyaṁ); огонь [его] благословен, вода благословенна и луна благословенна. | |
| तस्या एव द्वितीयः पादो भर्गमयोऽपि भुवो भर्गो देवस्य धीमहीत्यग्निर्वै भर्ग आदित्यो वै भर्गश्चन्द्रमा वै भर्गः । tasyā eva dvitīyaḥ pādo bhargamayo'pi bhuvo bhargo devasya dhīmahītyagnirvai bharga ādityo vai bhargaścandramā vai bhargaḥ . |
Её вторая пада исполнена сияния, [это —] вода и воздух (bhuvo). «Медитируем на сияние Божества» (bhargo devasya dhīmahī); огонь есть сияние, солнце — сияние и луна — сияние. | |
| तस्या एष तृतीयः पादः स्वर्धियो यो नः प्रचोदयादिति स्त्री चैव पुरुषश्च प्रजनयतो यो वा एतां सावित्रीमेवं वेद स पुनर्मृत्युं जयति बलातिबलयोर्विराट् पुरुषः । tasyā eṣa tṛtīyaḥ pādaḥ svardhiyo yo naḥ pracodayāditi strī caiva puruṣaśca prajanayato yo vā etāṁ sāvitrīmevaṁ veda sa punarmṛtyuṁ jayati balātibalayorvirāṭ puruṣaḥ . |
Вот её третья пада, [которая есть] небо (svar): «Да направит Он наш разум» (dhiyo yo naḥ pracodayāt). Женщина с мужчиной проявляют [совершенство]. Тот, кто знает эту видью Савитри, побеждает смерть. Бала, Атибала и Виратпуруша — провидцы (риши) [этой видьи). | |
| गायत्री चन्दः । गायत्री देवता । अकारोकारमकारा वीजाद्याः । क्षुधादिनिरसने विनियोगः । क्लामित्यादिषडन्गन्यासः । gāyatrī candaḥ . gāyatrī devatā . akārokāramakārā vījādyāḥ . kṣudhādinirasane viniyogaḥ . klāmityādiṣaḍanganyāsaḥ . |
Гаятри — её стихотворный размер; Гаятри — её божество. Звук «А» — её семя, звук «У» [— её сила], звук «М» [— её ключ]. Её применение — устранение голода и иных [трудностей]. [Две] шестичленные ньясы надлежит совершать с биджей клим. | |
| द्यानम् । अमृतकरतलार्द्रौ सर्वसंजीवनाढ्यावघहरणसुदक्षौ वेदसारे मयूखे । प्रणवमयविकारौ भास्कराकारदेहौ सततमनूभवेअं तौ बलातिबलान्तौ ॥ dyānam . amṛtakaratalārdrau sarvasaṁjīvanāḍhyāvaghaharaṇasudakṣau vedasāre mayūkhe . praṇavamayavikārau bhāskarākāradehau satatamanūbhaveaṁ tau balātibalāntau .. |
Медитация: «Я постоянно созерцаю их двух, Балу и Атибалу, образ Ом, чьи тела подобны солнцу; они исполнены нектара, оживотворяют всё и избавляют от грехов». | |
| ॐ ह्रीं बले महादेवि ह्रीं महाबले क्लीं चतुर्विधपुरुषार्थसिद्धिप्रदे तत्सवितुर्वरदात्मिके ह्रीं बरेण्यं भर्गो देवस्य वरदात्मिके अतिबले सर्वदयामूर्ते बले सर्वक्षुद्भ्रमोपनाशिनि धीमहि धियो यो नो जाते प्रचुर्यः या प्रचोदयादात्मिके प्रणवशिरस्कात्मिके हुं फट् स्वाहा । oṁ hrīṁ bale mahādevi hrīṁ mahābale klīṁ caturvidhapuruṣārthasiddhiprade tatsaviturvaradātmike hrīṁ bareṇyaṁ bhargo devasya varadātmike atibale sarvadayāmūrte bale sarvakṣudbhramopanāśini dhīmahi dhiyo yo no jāte pracuryaḥ yā pracodayādātmike praṇavaśiraskātmike huṁ phaṭ svāhā . |
«Ом хрим, о Могучая Великая Богиня, хрим, Великосильная, клим, Дарующая совершенство в четырёх целях человеческой [жизни], Чья сущность — благодать Того Савитара, хрим, Чья сущность — сияние благодати благого Бога, Всемогущая, Форма всесострадания, Сильная, Устранительница всяческого голода и заблуждения, на Тебя медитируем; направь наш разум, Сущность вдохновения, Украшенная короной пранавы, хум пхат сваха» | |
| एवं विद्वान् कृतकृत्यो भवति सावित्र्या एव सलोकतां जयतीत्युपनिषत् ॥ evaṁ vidvān kṛtakṛtyo bhavati sāvitryā eva salokatāṁ jayatītyupaniṣat .. |
Знающий эту видью становится совершенным и живёт с Савитри. | |
| ॐ आप्यायन्तु ममाङ्गानि वाक्प्राणश्चक्शुः श्रोत्रमथो बलमिन्द्रियाणि च ॥ सर्वाणि सर्वं ब्रह्मोपनिषदं माहं ॥ ब्रह्म निराकुर्यां मा मा ब्रह्म निराकरोदनिराकरणमस्त्वनिराकरणं मेस्तु तदात्मनि निरते य उपनिषत्सु धर्मास्ते ॥ मयि सन्तु ते मयि सन्तु ॥ ॐ शान्तिः शान्तिः शान्तिः ॥ oṁ āpyāyantu mamāṅgāni vākprāṇaścakśuḥ śrotramatho balamindriyāṇi ca .. sarvāṇi sarvaṁ brahmopaniṣadaṁ māhaṁ .. brahma nirākuryāṁ mā mā brahma nirākarodanirākaraṇamastvanirākaraṇaṁ mestu tadātmani nirate ya upaniṣatsu dharmāste .. mayi santu te mayi santu .. oṁ śāntiḥ śāntiḥ śāntiḥ .. |
Пусть конечности, речь, жизненная сила, глаза, уши, а также сила и все органы будут хорошо развиты в моем теле. Все есть Брахман, явленный в Упанишадах. Да не отвергну я Брахман; да Брахман не отвергает меня. Да не будет отклонения (меня Брахманом); да не будет неприятия (Брахмана) мной. Пусть все достоинства (обсуждаемые) в Упанишадах будут во мне, занятом поисками своего «я»; пусть они будут во мне. Ом! Покой! Покой! Покой! | |
| ॥ हरिः ॐ तत्सत् ॥ .. hariḥ oṁ tatsat .. |
Хари ОМ. Тат-сат. |
.. iti sāvitryupaniṣatsamāptā ..
Такова «Савитри упанишада» Самаведы.
