Деви-махатмья (МП) 10

रचन: ऋषि मार्कण्डेय

Сражение Богини с Шумбхой

ध्यानं
ॐ उत्तप्त हेमरुद्रां रविचन्द्रवह्निनेत्रां धनुश्शरयुतां अङ्कुशपाशशूलां ।
रम्यैर्भुजैश्च दधतीं शिवशक्तिरूपां कामेश्वरीं हृदि भजामिधृतेन्दुलेखाम् ॥

. dhyānam .
oṁ uttapta hemarudrāṁ ravicandravahninetrāṁ dhanuśśarayutāṁ aṅkuśapāśaśūlāṁ .
ramyairbhujaiśca dadhatīṁ śivaśaktirūpāṁ kāmeśvarīṁ hṛdi bhajāmidhṛtendulekhām ..

Глава 10. «Убиение Шумбхи»

शुम्भोवधो नाम दशमो‌உध्यायः ॥
.. daśamo'dhyāyaḥ ..

ऋषिरुवाच॥ १॥
oṁ ṛṣiruvāca .. 1..
Риши сказал:

निशुम्भं निहतं दृष्ट्वा भ्रातरम्प्राणसम्मितं।
हन्यमानं बलं चैव शुम्बः कृद्धो‌உब्रवीद्वचः ॥ २ ॥
niśumbhaṁ nihataṁ dṛṣṭvā bhrātaraṁ prāṇasammitam .
hanyamānaṁ balaṁ caiva śumbhaḥ kruddho'bravīdvacaḥ .. 2..
Тогда Шумбха, видя убитым дорогого (ему) как жизнь брата Нишумбху, а войско погибшим, в гневе произнес такие слова:

बलावलेपदुष्टे त्वं मा दुर्गे गर्व मावह।
अन्यासां बलमाश्रित्य युद्द्यसे चातिमानिनी ॥ ३॥
balāvalepaduṣṭe tvaṁ mā durge garvamāvaha .
anyāsāṁ balamāśritya yuddhyase cātimāninī .. 3..
О, Дурга, возгордившаяся Своей силой, не выказывай высокомерия, - обманщица. Ты сражаешься, используя силу других!"

देव्युवाच ॥ ४॥
devyuvāca .. 4..
Деви сказала:

एकैवाहं जगत्यत्र द्वितीया का ममापरा।
पश्यैता दुष्ट मय्येव विशन्त्यो मद्विभूतयः ॥ ५॥
ekaivāhaṁ jagatyatra dvitīyā kā mamāparā .
paśyaitā duṣṭa mayyeva viśantyo madvibhūtayaḥ .. 5..
Воистину Я одна здесь в мире, кто второй, помимо Меня? О негодный, смотри - (все) Мои силы-(богини) входят в Меня!

ततः समस्तास्ता देव्यो ब्रह्माणी प्रमुखालयम्।
तस्या देव्यास्तनौ जग्मुरेकैवासीत्तदाम्बिका ॥ ६॥

tasyā devyāstanau jagmurekaivāsīttadāmbikā .. 6..
И все богини, предводительствуемые Брахмани, растворились в теле Деви, - Амбика осталась одна.

देव्युवाच ॥ ६॥
devyuvāca .. 7..
Деви сказала:

अहं विभूत्या बहुभिरिह रूपैर्यदास्थिता।
तत्संहृतं मयैकैव तिष्टाम्याजौ स्थिरो भव ॥ ८॥
ahaṁ vibhūtyā bahubhiriha rūpairyadāsthitā .
tatsaṁhṛtaṁ mayaikaiva tiṣṭhāmyājau sthiro bhava .. 8..
Моею силой Я была здесь во многих формах - всех их Я вобрала в Себя; теперь Я одна, будь же храбр в бою!

ऋषिरुवाच ॥ ९॥
ṛṣiruvāca .. 9..
Риши сказал:

ततः प्रववृते युद्धं देव्याः शुम्भस्य चोभयोः।
पश्यतां सर्वदेवानाम् असुराणां च दारुणम् ॥ १०॥
tataḥ pravavṛte yuddhaṁ devyāḥ śumbhasya cobhayoḥ .
paśyatāṁ sarvadevānāmasurāṇāṁ ca dāruṇam .. 10..
И началась страшная битва между Деви и Шумбхой - все девы и асуры наблюдали за ней.

शर वर्षैः शितैः शस्त्रैस्तथा चास्त्रैः सुदारुणैः।
तयोर्युद्दमभूद्भूयः सर्वलोकभयज्ञ्करम् ॥ ११॥
śaravarṣaiḥ śitaiḥ śastraistathā cāstraiḥ sudāruṇaiḥ .
tayoryuddhamabhūdbhūyaḥ sarvalokabhayaṅkaram .. 11..
Ливнями стрел, острым оружием и страшными орудиями они повели новую битву, поразившую страхом весь мир.

दिव्यान्यश्त्राणि शतशो मुमुचे यान्यथाम्बिका।
बभज्ञ तानि दैत्येन्द्रस्तत्प्रतीघातकर्तृभिः ॥ १२॥
divyānyastrāṇi śataśo mumuce yānyathāmbikā .
babhañja tāni daityendrastatpratīghātakartṛbhiḥ .. 12..
И сотни божественных оружий, выпущенных Амбикой, властелин даитьев разбил собственными оборонительными орудиями.

मुक्तानि तेन चास्त्राणि दिव्यानि परमेश्वरी।
बभञ्ज लीलयैवोग्र हूज्कारोच्चारणादिभिः॥ १३॥
muktāni tena cāstrāṇi divyāni parameśvarī .
babhañja līlayaivograhuṅkāroccāraṇādibhiḥ .. 13..
А затем, словно играя, гневным слогом "хум" и иными (мантрами), Высшая Владычица разбила пущенное им чудесное оружие.

ततः शरशतैर्देवीम् आच्चादयत सो‌உसुरः।
सापि तत्कुपिता देवी धनुश्चिछ्चेद चेषुभिः॥ १४॥
tataḥ śaraśatairdevīmācchādayata so'suraḥ .
sāpi tatkupitā devī dhanuściccheda ceṣubhiḥ .. 14..
И асур накрыл Деви сотнями стрел; но воспылав гневом, Богиня разбила его лук (Своими) стрелами.

चिन्ने धनुषि दैत्येन्द्रस्तथा शक्तिमथाददे।
चिछ्चेद देवी चक्रेण तामप्यस्य करेस्थिताम्॥ १५॥
chinne dhanuṣi daityendrastathā śaktimathādade .
ciccheda devī cakreṇa tāmapyasya kare sthitām .. 15..
Когда же был разбит лук, царь даитьев поднял дротик, но Деви рассекла тот (дротик) диском (прямо) в его руке.

ततः खड्ग मुपादाय शत चन्द्रं च भानुमत्।
अभ्यधावत्तदा देवीं दैत्यानामधिपेश्वरः॥ १६॥
tataḥ khaḍgamupādāya śatacandraṁ ca bhānumat .
abhyadhā vata tāṁ devīṁ daityānāmadhipeśvaraḥ .. 16..
И схватив меч, (блистающий) как солнце, и (щит) с сотней (лун), высший владыка даитьев стремглав бросился к Деви.

तस्यापतत एवाशु खड्गं चिच्छेद चण्डिका।
धनुर्मुक्तैः शितैर्बाणैश्चर्म चार्ककरामलम्॥ १७॥
tasyāpatata evāśu khaḍgaṁ ciccheda caṇḍikā .
dhanurmuktaiḥ śitairbāṇaiścarma cārkakarāmalam .
(aśvāṁśca pātayāmāsa rathaṁ sārathinā saha) .. 17..
А когда он приблизился, Чандика острыми стрелами из лука тут же разбила его щит и меч, сияющий словно солнце.

हताश्वः पतत एवाशु खड्गं चिछ्चेद चण्डिका।
जग्राह मुद्गरं घोरम् अम्बिकानिधनोद्यतः॥ १८॥
hatāśvaḥ sa tadā daityaśchinnadhanvā visārathiḥ .
jagrāha mudgaraṁ ghoramambikānidhanodyataḥ .. 18..
(Оставшись) с убитым конем, расщепленным луком, без Колесничего, готовясь убить Амбику, даитья взял свою страшную палицу.

चिच्छेदापततस्तस्य मुद्गरं निशितैः शरैः।
तथापि सो‌உभ्यधावत्तं मुष्टिमुद्यम्यवेगवान्॥ १९॥
cicchedāpatatastasya mudgaraṁ niśitaiḥ śaraiḥ .
tathāpi so'bhyadhāvattāṁ muṣṭimudyamya vegavān .. 19..
Острыми стрелами Она расщепила палицу бросившегося (к Ней асура); тогда он кинулся к Ней с поднятым кулаком.

स मुष्टिं पातयामास हृदये दैत्य पुङ्गवः।
देव्यास्तं चापि सा देवी तले नो रस्य ताडयत्॥ २०॥
sa muṣṭiṁ pātayāmāsa hṛdaye daityapuṅgavaḥ .
devyāstaṁ cāpi sā devī talenorasyatāḍayat .. 20..
И бесстрашный даитья обрушил свой кулак на сердце Деви, Деви же ладонью ударила его в грудь.

तलप्रहाराभिहतो निपपात महीतले। स दैत्यराजः सहसा पुनरेव तथोत्थितः ॥ २१॥ talaprahārābhihato nipapāta mahītale . sa daityarājaḥ sahasā punareva tathotthitaḥ .. 21.. Поверженный ударом ладони царь-даитья упал на землю, но тут же поднялся вновь.

उत्पत्य च प्रगृह्योच्चैर् देवीं गगनमास्थितः।
तत्रापि सा निराधारा युयुधे तेन चण्डिका॥ २२॥
utpatya ca pragṛhyoccairdevīṁ gaganamāsthitaḥ .
tatrāpi sā nirādhārā yuyudhe tena caṇḍikā .. 22..
И схватив Деви, в высоком прыжке взмыл в небо, и там, без опоры, Чандика продолжила бой с ним.

Битва Богини с Шумбхой в воздухе

नियुद्धं खे तदा दैत्य श्चण्डिका च परस्परम्।
चक्रतुः प्रधमं सिद्ध मुनिविस्मयकारकम्॥ २३॥
niyuddhaṁ khe tadā daityaścaṇḍikā ca parasparam .
cakratuḥ prathamaṁ siddhamunivismayakārakam .. 23..
Так Чандика и даитья повели рукопашный бой в небе, наполнивший изумлением сиддхов и отшельников.

ततो नियुद्धं सुचिरं कृत्वा तेनाम्बिका सह।
उत्पाट्य भ्रामयामास चिक्षेप धरणीतले॥ २४॥
tato niyuddhaṁ suciraṁ kṛtvā tenāmbikā saha .
utpāṭya bhrāmayāmāsa cikṣepa dharaṇītale .. 24..
И после долгой рукопашной схватки Амбика подняла врага, и, закружив, бросила его оземь.

सक्षिप्तोधरणीं प्राप्य मुष्टिमुद्यम्य वेगवान्।
अभ्यधावत दुष्टात्मा चण्डिकानिधनेच्छया॥ २५॥
sa kṣipto dharaṇīṁ prāpya muṣṭimudyamya vegavān .
abhyadhāvata duṣṭātmā caṇḍikānidhanecchayā .. 25..
Сброшенный на землю низменный (асур) поднял кулак и устремился вперед, пытаясь убить Чандику.

तमायन्तं ततो देवी सर्वदैत्यजनेशर्वम्।
जगत्यां पातयामास भित्वा शूलेन वक्षसि॥ २६॥
tamāyāntaṁ tato devī sarvadaityajaneśvaram .
jagatyāṁ pātayāmāsa bhittvā śūlena vakṣasi .. 26..
Но при виде бегущего к Ней владыки всего рода даитьев, Деви повергла его на землю, пронзив ему грудь копьем.

स गतासुः पपातोर्व्यां देवीशूलाग्रविक्षतः।
चालयन् सकलां पृथ्वीं साब्दिद्वीपां सपर्वताम् ॥ २७॥
sa gatāsuḥ papātorvyāṁ devī śūlāgravikṣataḥ . cālayan sakalāṁ pṛthvīṁ sābdhidvīpāṁ saparvatām .. 27.. И пронзенный острым копьем Богини, он мертвым пал наземь, содрогнув всю землю с горами, островами и океанами.

ततः प्रसन्न मखिलं हते तस्मिन् दुरात्मनि।
जगत्स्वास्थ्यमतीवाप निर्मलं चाभवन्नभः ॥ २८॥
tataḥ prasannamakhilaṁ hate tasmin durātmani . jagatsvāsthyamatīvāpa nirmalaṁ cābhavannabhaḥ .. 28.. Когда же был убит тот низкий (асур), Вселенной вернулись счастье и совершенный покой, а небо стало ясным.

उत्पातमेघाः सोल्का येप्रागासंस्ते शमं ययुः।
सरितो मार्गवाहिन्यस्तथासंस्तत्र पातिते ॥ २९॥
utpātameghāḥ solkā ye prāgāsaṁste śamaṁ yayuḥ .
sarito mārgavāhinyastathāsaṁstatra pātite .. 29..
Успокоились и исчезли дурные предзнаменования - зарева-облака, а реки вернулись в свои берега, когда был убит (асур Шумбха).

ततो देव गणाः सर्वे हर्ष निर्भरमानसाः।
बभूवुर्निहते तस्मिन् गन्दर्वा ललितं जगुः॥ ३०॥
tato devagaṇāḥ sarve harṣanirbharamānasāḥ .
babhūvurnihate tasmin gandharvā lalitaṁ jaguḥ .. 30..
И с его гибелью исполнились радости сердца всех множеств богов, гандхарвы сладко запели.

अवादयं स्तथैवान्ये ननृतुश्चाप्सरोगणाः।
ववुः पुण्यास्तथा वाताः सुप्रभो‌உ भूद्धिवाकरः॥ ३१॥
avādayaṁstathaivānye nanṛtuścāpsarogaṇāḥ .
vavuḥ puṇyāstathā vātāḥ suprabho'bhūddivākaraḥ .. 31..
А прочие заиграли, и сонмы апсар начали танцевать; повеяли благоприятные ветры, солнце засияло безупречным светом.

जज्वलुश्चाग्नयः शान्ताः शान्तदिग्जनितस्वनाः॥ ३२॥
jajvaluścāgnayaḥ śāntāḥ śāntā digjanitasvanāḥ .. 32..
Спокойно горел (священный) огонь и стихли странные звуки, прежде наполнявшие пространство.

॥ स्वस्ति श्री मार्कण्डेय पुराणे सावर्निकेमन्वन्तरे देवि महत्म्ये शुम्भोवधो नाम दशमो ध्यायः समाप्तम् ॥
.. svasti śrīmārkaṇḍeyapurāṇe sāvarṇike manvantare devīmāhātmye śumbhavadho nāma daśamo'dhyāyaḥ .. 10..
Такова в Деви Махатмье Шри Маркандейя Пураны (эпоха Саварни) десятая глава, именуемая "Убиение Шумбхи".

आहुति
ॐ क्लीं जयन्ती साङ्गायै सशक्तिकायै सपरिवारायै सवाहनायै कामेश्वर्यै महाहुतिं समर्पयामि नमः स्वाहा ॥